Δεν έχει περάσει ούτε ενάμισης χρόνος από τις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου του 2023 και βρισκόμαστε μπροστά σε ένα πολύ διαφορετικό σκηνικό από αυτό που καταγράφηκε στις εθνικές κάλπες.
Με σημείο καμπής τις ευρωεκλογές του περασμένου Ιουνίου, πολύ σημαντικές αλλαγές εξελίσσονται σε τέσσερα πεδία:
- Η εποχή της παντοδυναμίας Μητσοτάκη έχει παρέλθει. Η ΝΔ παραμένει το αδιαφιλονίκητο πρώτα κόμμα, αλλά με τα ποσοστά της στη ζώνη του 28% των ευρωεκλογών, η αυτοδυναμία μοιάζει με άπιαστο όνειρο.
- Η Ακροδεξιά συγκροτεί έναν αυτόνομο ισχυρό πόλο του οποίου η απήχηση διευρύνεται.
- Ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση και η νέα διάσπασή του είναι προ των πυλών.
- Με την κρίση του ΣΥΡΙΖΑ και την επανεκλογή Ανδρουλάκη, το ΠΑΣΟΚ ενισχύθηκε και σταθεροποιήθηκε στη δεύτερη θέση.
Η ενίσχυση του ΠΑΣΟΚ σε συνδυασμό με την υποχώρηση της Νέα Δημοκρατία θέτουν επί τάπητος το ερώτημα αν βρισκόμαστε μπροστά στην αναβίωση ενός είδος δικομματισμού. Ερώτημα που θέσαμε σε 4 ειδικούς.
Αποστοίχιση και καχεκτικός δικομματισμός
Ο Νίκος Μαρατζίδης, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο πανεπιστήμιο Μακεδονίας, δεν αποκλείει να αναδυθεί ένας νέος καχεκτικός δικομματισμός. «Μια μορφή καχεκτικού δικομματισμού μπορεί να ευνοηθεί από μια αλλαγή του εκλογικού νόμου που θα δίνει στο πρώτο κόμμα το μπόνους των 50 εδρών, ανεξαρτήτως του ποσοστού του», επισημαίνει. Ωστόσο, για τον Μαρατζίδη η κυρίαρχη τάση σε όλη την Ευρώπη είναι η αποστοίχιση των πολιτών από τα κόμματα, κάτι που έχει ως συνέπεια τη μείωση των ποσοστών τους, τον κατακερματισμό του πολιτικού συστήματος και τη συγκρότηση συμμαχικών κυβερνήσεων.
Ο Μαρατζίδης θέτει ως χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Γερμανία όπου για δεκαετίες γνώρισε τον απόλυτο δικομματισμό με το δίπολο Χριστιανοδημοκρατών-Σοσιαλδημοκρατών και τους Φιλελεύθερους σε ρόλο μπαλαντέρ, Στη συνέχεια, ήρθαν οι Πράσινοι, μετά τη Αριστερά και τώρα η Ακροδεξιά. Βέβαια, για να σχηματιστεί κυβέρνηση χρειάζεται ακόμα η συμμετοχή είτε των Χριστιανοδημοκρατών είτε των Σοσιαλδημοκρατών, οπότε έχουμε ένα σύστημα που δεν είναι ακριβώς πολυκομματικό αλλά μοιάζει με καχεκτικό δικομματισμό. Μοντέλα που είναι μακριά από τον κλασικό δικομματισμό, βλέπουμε στη Γαλλία και την Ιταλία.
Αναφέρει ακόμα ότι «στην Ελλάδα από το 2012 ο παλιός δικομματισμός εξασθενεί και δεν ανασυγκροτείται. Παρέμεινε καχεκτικός ακόμα και το 2019 όταν το άθροισμα ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ έφτασε το 70%, μακριά από το 80%+ που άθροιζε ο δικομματισμός παλιά. Εκτιμώ λοιπόν ότι και τώρα ΝΔ και ΠΑΣΟΚ μπορούν να γίνουν οι δύο πόλοι αντιπαράθεσης αλλά σε ποσοστά που δεν θα θυμίζουν τα παλιά ποσοστά τους».
«Πρέπει να αντιληφθούμε ότι επικρατεί πρωτοφανής ρευστότητα. Ο κόσμος δεν έχει στέρεες συνδέσεις με τα κόμματα και μπορεί πολύ εύκολα να μετακινηθεί από οποιοδήποτε κόμμα σε οποιοδήποτε κόμμα. Η πολλαπλότητα των ταυτοτήτων σε συνδυασμό με τις μεγάλες δυνατότητες επικοινωνίας που δίνουν τα social media στα μικρά και τα νέα κόμματα, διευκολύνουν αυτές τις μετακινήσεις», καταλήγει ο Μαρατζίδης.
Τριπολικά συστήματα
Η πολιτική επιστήμονας Κατερίνα Λαμπρινού σημειώνει: «Δεν νομίζω ότι ο κύκλος που άνοιξε τυπικά με τον εκλογικό σεισμό του 2012 και τον κατακερματισμό του κομματικού συστήματος, κλείνει με τη διάλυση του ΣΥΡΙΖΑ και τη δημοσκοπική αποκατάσταση του ΠΑΣΟΚ στον ρόλο του δεύτερου κόμματος. Βρισκόμαστε μάλλον στο περιβάλλον μιας μακράς μεταβατικής φάσης, με ρευστά ποσοστά και ισχυρή παρουσία κομμάτων μεσαίας και μικρής εκλογικής επιρροής».
Η Λαμπρινού θεωρεί ότι πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη τις εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο όπου δεν υπάρχουν ισχυρές πλειοψηφίες ενός κόμματος και αν υπάρξουν αυτές είναι στιγμιαίες. Επιπλέον φαίνεται να καταγράφεται μια τάση προς τη διαμόρφωση τριπολικών συστημάτων, να καταγράφονται δηλαδή τρεις παίκτες με σημαντικό διψήφιο ποσοστό.
Εκτιμά ότι στην Ελλάδα έχουμε μεγάλη δυσκολία να σκεφτούμε με όρους «πόλου» και γιατί μια τέτοια προσέγγιση μπλοκάρεται από το εκλογικό σύστημα το οποίο ωθεί στον δικομματισμό αναχαιτίζοντας την πρόσφατη φυσική τάση των ψηφοφόρων. Ωστόσο, η Λαμπρινού επισημαίνει ότι «το κρίσιμο ζήτημα στην εκλογική δυναμική είναι τι συσπείρωση ή σύγκλιση μπορεί να δημιουργεί ένας «πόλος». Το είδαμε στην Ισπανία όπου μια κεντροαριστερή συνεργασία τελικά καταφέρνει να επικρατεί, το είδαμε πιο πρόσφατα και στη Γαλλία με το Λαϊκό Μέτωπο. Στην Ελλάδα προς το παρόν αυτό το πετυχαίνει η Ακροδεξιά. Πληθώρα κομμάτων μεταξύ των οποίων οι ψηφοφόροι εναλλάσσονται, αλλά συνολικά ο ακροδεξιός πόλος είναι αυτός που κατοχυρώνει την παρουσία του, έστω και χωρίς συνδετικό ιστό προς το παρόν».
Πρέπει το ΠΑΣΟΚ να πλησιάσει τη ΝΔ
Ο διδάκτορας Πολιτικής Επιστήμης Παναγιώτης Κουστένης εκτιμά ότι είναι πιθανή η αναβίωση του δικομματισμού, αλλά αυτό εξαρτάται από το κατά πόσο το ποσοστό του ΠΑΣΟΚ θα πλησιάσει αυτό της ΝΔ. Ο εκλογικός νόμος δεν συντηρεί τον δικομματισμό, αφού δεν ωφελεί και τα δύο κόμματα, αλλά μόνο το πρώτο», σημειώνει ο Κουστένης. Προσθέτει ότι μόνο αν ο δεύτερος πλησιάσει τον πρώτο μπορεί να δούμε αναβίωση του δικομματισμού. «Δεν αρκεί να είσαι ισχυρότερος από τον τρίτο αλλά πρέπει να πλησιάσεις το δεύτερο, κάτι που δεν έχει συμβεί ακόμα», υπογραμμίζει. Παρατηρεί πάντως ότι δεν μπορεί να προσδιοριστεί ποια ακριβώς είναι η απόσταση από τη ΝΔ που θα μετατρέψει το ΠΑΣΟΚ σε διεκδικητή της εξουσίας.
Ο Κουστένης αναφέρει ακόμα ότι δεν ξέρουμε αν έχουν ολοκληρωθεί οι επιπτώσεις από το συνδυασμό της κατάρρευσης του ΣΥΡΙΖΑ με την αναβάπτιση Ανδρουλάκη. Το μεγάλο ερώτημα είναι αν θα μπορέσει να διατηρηθεί η άνοδος του ΠΑΣΟΚ, η οποία δεν είχε διατηρηθεί το 2021. Σε κάθε περίπτωση, θα βγάλουμε τα συμπεράσματά μας στις αρχές της επόμενης χρονιάς όταν θα έχει λήξει το δράμα του ΣΥΡΙΖΑ και θα μπορούμε να διαπιστώσουμε αν το ΠΑΣΟΚ θα έχει διατηρήσει τα δημοσκοπικά κέρδη του.
«Αν τελικά το ΠΑΣΟΚ γίνει δεκδικητής της εξουσίας, μπορεί αυτό να αναστηλώσει τη ΝΔ, περιορίζοντας τις διαρροές της προς τα δεξιά που τώρα είναι ανέξοδες, αφού η πρωτιά της δεν απειλείται», καταλήγει.
Δύσκολη η επιστροφή στο προμνημονιακό σύστημα
Ο σύμβουλος Επικοινωνίας και Στρατηγικής Ηλίας Τσαουσάκης θεωρεί ότι δύο ιδιαίτερα σημαντικά γεγονότα δεν συζητήθηκαν επαρκώς μετά το αποτέλεσμα των Ευρωεκλογών.
Το πρώτο γεγονός αφορά την ιστορική αποχή που καταγράφηκε, η οποία υποδεικνύει ξεκάθαρα τη βαθιά κρίση αντιπροσώπευσης στη χώρα μας και αντικατοπτρίζει τη δυσαρέσκεια των πολιτών με το πολιτικό σύστημα συνολικά.
Το δεύτερο είναι η αποτύπωση της βαθιάς κρίσης που διέρχεται το ελληνικό κομματικό σύστημα. Οι ψευδαισθήσεις που δημιουργήθηκαν το 2019, ότι ο δικομματισμός βρίσκει μια νέα ισορροπία, κατέρρευσαν τόσο στις εθνικές εκλογές του 2023 όσο και στις πρόσφατες ευρωεκλογές.
Ο Τσαουσάκης αναφέρει ότι «η απογοήτευση από τα παραδοσιακά κόμματα δεν είναι βέβαια ένα φαινόμενο που περιορίζεται στην Ελλάδα. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, παρατηρείται παρόμοια κρίση αντιπροσώπευσης και αυξανόμενη αποχή από την εκλογική διαδικασία. Ωστόσο, στην Ελλάδα, αυτή η κατάσταση αποκτά ιδιαίτερες διαστάσεις, με δεδομένο και το αποτύπωμα της κρίσης της δεκαετίας του '10».
Είναι προφανές, επισημαίνει, ότι διανύουμε μια παρατεταμένη μεταβατική περίοδο, υψηλής ρευστότητας, η οποία δεν ευνοεί την επαναφορά του δικομματισμού, ακόμη και σε μια «συντομευμένη» εκδοχή του. Οι φυγόκεντρες δυνάμεις στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας, η συρρίκνωση του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς και η μέχρι τώρα πορεία του ΠΑΣΟΚ, δείχνουν ότι η επιστροφή στο προ-μνημονιακό κομματικό σύστημα του δικομματισμού είναι εξαιρετικά δύσκολη. Στο πλαίσιο αυτό, τα κόμματα δυσκολεύονται να προσεγγίσουν νέους ψηφοφόρους, ενώ αυξάνεται η πολυδιάσπαση και η απήχηση μικρότερων ή λαϊκίστικών κομμάτων.
Για τον Τσαουσάκη, «τα εμπόδια που έχει να ξεπεράσει το ΠΑΣΟΚ, ειδικότερα, είναι πολλά και περίπλοκα, καθώς καλείται να διαχειριστεί τόσο τα δικά του στρατηγικά διλήμματα όσο και τη συνολική απαξίωση του πολιτικού συστήματος. Η επαναφορά του σε μια θέση ηγεμονίας στον έτερο πόλο, δεν θα είναι ούτε εύκολη, ούτε και προφανής. Ωστόσο, η δυνατότητά του να αποκτήσει διακριτή πολιτική ταυτότητα και να εξελιχθεί, απαντώντας στις σύγχρονες κοινωνικές και πολιτικές ανάγκες, θα κρίνει τη μακροπρόθεσμη αντοχή και τη δυναμική του στον μεταβαλλόμενο πολιτικό χάρτη».
from Όλες Οι Ειδήσεις https://ift.tt/lkXNoSf
via IFTTT