Το κοινό αίσθημα της συνόδου κορυφής στο Καζάν είναι αντιδυτικό ακόμη και αν υπάρχουν χώρες όπως η Ινδία και οι χώρες του Κόλπου που δεν θέλουν να συγκρουστούν με την Δύση.
Οι μεγάλοι πόλεμοι στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή είναι στο επίκεντρο αλλά ένας άλλος κόσμος οργανώνεται και ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει το μέλλον, πέραν της Δυτικής ηγεμονίας ή πιθανόν απέναντί της.
Στο Καζάν της Ρωσίας έγινε (22-24 Οκτ.) η σύνοδος των κρατών-μελών των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική), με την συμμετοχή των νέων μελών που προστέθηκαν πέρυσι (Αίγυπτος, Αιθιοπία, Ιράν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) ενώ επίκειται η επισημοποίηση της ένταξης της Σαουδικής Αραβίας και η ένταξη 30+ χωρών που ζήτησαν να γίνουν μέλη. Μεταξύ αυτών η Τουρκία (η μοναδική από τις χώρες του ΝΑΤΟ), της οποίας ο πρόεδρος Ερντογάν συμμετέχει στη σύνοδο κορυφής αν και δεν αναμένεται σύντομη ένταξη λόγω αντιδράσεων της Ινδίας.
Στη σύνοδο προωθήθηκε η ιδέα δημιουργίας Οργανισμού που θα εκπροσωπεί τα κοινά συμφέροντα.
Οι παρακάτω 13 χώρες θα είναι partners και θα συμμετέχουν στις συσκέψεις: Αλγερία, Λευκορωσία, Βολιβία, Κούβα, Ινδονησία, Καζακστάν, Μαλαισία, Νιγηρία, Ταυλάνδη, Τουρκία, Ουγκάντα, Ουζμπεκιστάν και Βιετνάμ.
Ειδικά η σύνοδος βοήθησε ώστε η Ινδία με την Κίνα να σταθεροποιήσουν τις σχέσεις τους. Έγινε συνάντηση των δυο προέδρων για πρώτη φορά μετά απο πέντε χρόνια και αποτελεί πλέον η Ινδία την γέφυρα μεταξύ των δυτικών πλούσιων χωρών (G7) και των ασιατικών.
Οι BRICS+ εκπροσωπούν το 45% του παγκόσμιου πληθυσμού και το ΑΕΠ τους είναι το 30% του παγκόσμιου ΑΕΠ με 27,4 τρις (για σύγκριση, οι G7 αντιπροσωπεύουν το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού με ΑΕΠ 26%).
Μεταξύ των χωρών-μελών υπάρχουν μεγάλες διαφορές όπως ανάμεσα στην Κίνα και την Ινδία ή την Αίγυπτο και την Αιθιοπία αλλά υπάρχουν και κοινά συμφέροντα. Το θέμα αποφυγής των αμερικανικών κυρώσεων και της μείωσης της εξάρτησης απο το δολάριο είναι τα βασικότερα.
Οι BRICS που θέλουν να φαίνονται ότι εκπροσωπούν τις χώρες του Παγκόσμιου Νότου φοβήθηκαν μετά τις κυρώσεις στην Ρωσία το 2022 ότι θα μπορούσαν να έχουν κι αυτές πρόβλημα αν αντιταχθούν για κάποιο θέμα στη Δύση και να αποκλεισθούν από το παγκόσμιο σύστημα μεταφοράς χρημάτων SWIFT. Έτσι θέλουν να πληρώνουν με το δικό τους νόμισμα ή με κρυπτονόμισμα στις μεταξύ τους συναλλαγές.
Την τάση αυτή και τον αντιδυτικό φόβο μετά την υποστήριξη στο Ισραήλ προσπαθούν να εντείνουν η Ρωσία και η Κίνα για να ενισχύσουν το πολυπολικό σύστημα και την δική τους ηγεμονία.
Και το ερώτημα που πλανάται στο μυαλό μας. Μετατοπίζεται το κέντρο βάρους της παγκόσμιας ηγεμονίας και όχι μόνο της παραγωγικότητας από την Δύση στην Ανατολή;
Πρώτος ο Κ. Μάρξ διαπίστωσε ένα ιστορικό σχήμα σύμφωνα με το οποίο τα πλεονάζοντα κεφάλαια μετακινούνται σε νέα γεωγραφικά κέντρα των οποίων η παραγωγή μπορεί να τους εξασφαλίσει περισσότερα κέρδη. Τα παρακμάζοντα κέντρα μεταφέρουν το πλεονάζον κεφάλαιο στα αναδυόμενα.
Όπως αναφέρει ο Τζιοβάννι Αρίγκι, η Γένοβα γύρω στο 1560 όταν άρχισε να παρακμάζει το εμπόριό της, δεν είχε σοβαρή στρατιωτική προστασία και οι ηγέτιδες τάξεις άρχισαν να ασχολούνται με τα χρηματοοικονομικά. Τότε άρχισε να δανείζει τεράστια ποσά στην Ολλανδία, δηλαδή να μεταφέρονται κεφάλαια στην αναδυόμενη εμπορική χώρα.
Η παρακμή της μιας έφερε την άνοδο της άλλης. Αυτή με τη σειρά της παρότι είχε αναπτύξει δικό της στρατιωτικό σύστημα προστασίας, γύρω στο 1740 έπαψε να αναπτύσσεται στο εμπόριο και την βιομηχανία και έγινε η ''τράπεζα της Ευρώπης''. Τότε άρχισε να δανείζει μεγάλα ποσά στη μεγάλη εχθρό της Αγγλία. Αυτή παρότι ανάπτυξε τον βιομηχανικό καπιταλισμό άρχισε να παρακμάζει. Και με την σειρά της μετέφερε κεφάλαια και παραγωγή στις ΗΠΑ. Η τελευταία ανάπτυξε ισχυρή στρατιωτική δύναμη και παγκόσμια επιρροή όμως έχασε στην παραγωγή κοινών αγαθών και χρεώθηκε σημαντικά.
Η παγκόσμια ηγεμονία των ΗΠΑ, με την Γκραμσιανή έννοια, δεν είναι μόνο οικονομική. Ήταν και είναι ακόμη στρατιωτική μέσω του μεγάλου στρατού που συμμετείχε νικηφόρα σε δυο Παγκόσμιους Πολέμους και της υψηλής τεχνολογίας και έρευνας που ανέπτυξε με την προσέλκυση επιστημόνων και κεφαλαίων. Ήταν επιπλέον θεσμική με τη συγκρότηση μηχανισμών παγκόσμιου ελέγχου όπως το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα. Ήταν γεωπολιτική μέσω του ΝΑΤΟ και των άλλων συμφωνιών με πολλές χώρες. Ήταν πολιτιστική μέσω του Χόλυγουντ και της αμερικανικής κουλτούρας. Ήταν επίσης κοινωνική μέσω του ελέγχου των κοινωνιών και της προβολής του ενός και μόνου πλαισίου ατομικιστικής σκέψης.
Σίγουρα το κέντρο βάρους της παραγωγικότητας μετατοπίζεται Ανατολικά αλλά η ηγεμονία των μη δυτικών χωρών και του Παγκόσμιου Νότου, με όλα τους τα χαρακτηριστικά, είναι απίθανο να επικρατήσουν στη Δύση. Μπορεί όμως να δούμε στοιχεία διοίκησης και διαχείρισης όπως ο κεντρικός σχεδιασμός να υιοθετούνται από την Δύση.
Η μαζική κατανάλωση, η αποαποικιοποίηση μεταπολεμικά και αργότερα η διάλυση του σοσιαλιστικού συστήματος έδωσαν ένα παράθυρο ευκαιρίας για τους εργαζόμενους στις δυτικές χώρες και μια ψευδαίσθηση για το «τέλος της Ιστορίας».
Από τα μέσα όμως της δεκαετίας του 1990, τα κέρδη των αμερικανικών πολυεθνικών που αναλογούσαν στις χρηματοοικονομικές δραστηριότητες ξεπέρασαν τα κέρδη που προέρχονταν από την βιομηχανία.
Η παγκοσμιοποίηση ήταν σε αυτή τη φάση το τελευταίο σωσίβιο για διατήρηση των κερδών του καπιταλιστικού συστήματος. Τα κέρδη πράγματι αυξήθηκαν όμως πρόσκαιρα και παράλληλα έδωσαν την ευκαιρία στην Κίνα, στην Ινδία και σε άλλες χώρες να αναπτύξουν τις δικές τους οικονομίες πάνω σε μη δυτικά πρότυπα, με βάση την βιομηχανική παραγωγή και όχι τα χρηματοοικονομικά.
Η βιαστική αναδίπλωση του δυτικού καπιταλισμού από την παγκοσμιοποίηση, μπροστά στον καλπάζοντα αντίστοιχο ασιατικό καπιταλισμό, επιχειρήθηκε αμέσως μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Όμως η παραγωγικότητα και η έρευνα δεν μπορούσαν να γυρίσουν πίσω. Έτσι έχασε το παιγνίδι της παραγωγής. Για παράδειγμα, η Κίνα το 2020 ήταν o μεγαλύτερος εισαγωγέας αυτοκινήτων. Το 2024 είναι η μεγαλύτερη εξαγωγέας.
Οι ''ατυχείς'' πόλεμοι στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, στη Λιβύη και στη Συρία, απαξίωσαν την Δύση, την ξόδεψαν και την εξέθεσαν στα μάτια του Παγκόσμιου Νότου. Ενώ τώρα η ''λευκή επιταγή'' στο Ισραήλ φόβισε τις Αραβικές χώρες, πάνω που η Αμερικανική πολιτική ετοιμαζόταν να τις ενσωματώσει με τις ''συμφωνίες του Αβραάμ''.
Ο Παγκόσμιος Νότος και οι BRICS μπορεί να μην γίνουν ποτέ ενιαίος χώρος και να μην αποκτήσουν ποτέ ενιαία πολιτική ούτε κοινό νόμισμα. Όμως έχουν ένα ''ενιαίο'' φόβο απέναντι στη Δύση, την οποία βλέπουν σαν πρώην αποικιοκρατική δύναμη και τώρα σαν δύναμη επιβολής κυρώσεων σε περίπτωση που δεν ακολουθήσουν τις προσταγές της.
Αργά αλλά σταθερά σημαντικές χώρες αλλά και μικρές συνεργάζονται με την Κίνα. Ο κινεζικός καπιταλισμός είναι κι αυτός ιμπεριαλιστικός όταν διαπραγματεύεται με αδύναμες χώρες αλλά δεν ασκεί, τουλάχιστον για την ώρα, τις στρατιωτικές ή οικονομικές πιέσεις που ξέραμε μέχρι τώρα.
Ο Κινεζικός καπιταλισμός δεν είναι το πρότυπο που θα θέλαμε να επιβληθεί στον κόσμο, σαν τρόπος παραγωγής αλλά είναι αλήθεια ότι έχει το πάνω χέρι στην παραγωγικότητα.
Το κοινό αίσθημα της συνόδου κορυφής στο Καζάν είναι αντιδυτικό ακόμη και αν υπάρχουν χώρες όπως η Ινδία και οι χώρες του Κόλπου που δεν θέλουν να συγκρουστούν με την Δύση.
Οι χώρες που συμμετέχουν έχουν τώρα πιά υπεροχή στην παραγωγή και στους πόρους. Έχουν απέραντους ανθρώπινους πόρους, οι οποίοι τώρα πιά δεν είναι οι αμόρφωτες μάζες του 19ου αιώνα αλλά οι μορφωμένοι Κινέζοι τεχνοκράτες και οι Ινδοί μαθηματικοί. Επιπλέον έχουν το μεγαλύτερο μέρος των φυσικών πόρων του πλανήτη.
Η Δύση μπορεί να αντιπαρατεθεί μόνο με στρατιωτικό τρόπο κι αυτό σε τοπικό επίπεδο ή σε περιφερειακό χωρίς ισχυρό αντίπαλο. Δεν μπορεί να αντιπαρατεθεί με την Κίνα, την Ρωσία, την Ινδία ούτε καν με το Ιράν σε συνολικό ανοιχτό πόλεμο ούτε με την Τουρκία.
Ο Παγκόσμιος Νότος αναζητά ρόλο, ανεμπόδιστο εμπόριο και όχι κυρώσεις ούτε εκμετάλλευση ''άγριας Δύσης''.
Σίγουρα η Κίνα με την τρισχιλιετή ιστορία, τον μεγάλο πολιτισμό, την οικονομική δυναμική και την επιρροή στις ασιατικές χώρες, θα μπορούσε να πετύχει ευκολότερα από την Δύση στην Ασία και Αφρική, όπου οι μάζες υποφέρουν.
Η Ευρώπη και γενικότερα η Δύση, θα μπορούσε να κάνει άλματα ξεπερνώντας την μαύρη ιστορία της αποικιοκρατίας, ανεβάζοντας το επίπεδο των κοινωνιών και κάνοντας εμβάθυνση της πραγματικής Δημοκρατίας στην ίδια την Ευρώπη. Προτίμησε να επεκταθεί γεωπολιτικά και να υποταχθεί στα αμερικανικά συμφέροντα. Αντί να μοιρασθεί ο πλούτος στους πολλούς, αυξήθηκε για τους λίγους. Απομονώθηκε και οικονομικά συρρικνώνεται.
Αντίθετα οι χώρες που χρησιμοποιούν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού με καλύτερη δικαιοσύνη στις αμοιβές και στα προνόμια και με καλή κεντρική οργάνωση, προχωρούν με μεγάλες ταχύτητες. Ο Ναπολέων μετά την Επανάσταση είχε βάλει όλο τον λαό στις πολεμικές και κοινωνικές προσπάθειες (levee en masse). Η Κίνα έβαλε όλο τον πληθυσμό στην παραγωγική προσπάθεια και στα οφέλη. Η Ινδία όμως εμποδίζεται από τις κάστες. Η Δύση έδωσε τα τελευταία χρόνια προτεραιότητα στις νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις, στα κέρδη των πλούσιων και παράβλεψε τις μάζες. Οι ανισότητες διογκώθηκαν. Τώρα πληρώνει. Έχασε το τρένο της έρευνας και της μαζικής παραγωγής.
Η χώρα μας, δέσμια της εσωτερικής οικονομικής ολιγαρχίας που ελέγχει το κράτος και συγχρόνως το απομυζά καθώς και των ξένων συμφερόντων και με υποτελή εξωτερική πολιτική δεν έχει αναχώματα για να αντέξει στις μεγάλες παγκόσμιες πιέσεις.
Η κυβέρνηση στο όνομα νεοφιλελεύθερων εμμονών και πιέσεων συμφερόντων κατεδαφίζει την δημόσια Υγεία και Παιδεία και αφήνει χωρίς έλεγχο την ακρίβεια σε βασικά είδη διατροφής.
Σε αυτή την κατάσταση η χώρα μπορεί να βρεθεί χωρίς στηρίγματα εσωτερικά ή εξωτερικά, σε εποχή κατάρρευσης ή οικονομικής κρίσης της Ευρώπης ή ακόμη συμπιεσμένη όταν η Τουρκία χρησιμοποιήσει τα νέα στηρίγματα (BRICS) σε συνδυασμό με τα παλαιά της (NATO).
Η συμμαχία Δεξιάς και Ακροδεξιάς που πλησιάζει θα εντείνει αυτά τα προβλήματα και τους κινδύνους.
Επειδή το Φθινόπωρο κάποιων είναι η Άνοιξη κάποιων άλλων καλό είναι να βλέπουμε λίγο μακρύτερα από τα πόδια μας.
(Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.)
from Όλες Οι Ειδήσεις https://ift.tt/arCiln8
via IFTTT