Παλαιότερα υπήρχαν δύο κάστρα, το ένα ήταν ακριβώς απέναντι από το άλλο. Το πρώτο βρισκόταν στο λόφο του Αγίου Λουκά και το άλλο απέναντι σ΄ ένα χαλκομέτωπο βράχο. Και τα δύο ενώνονταν μ’ ένα οδοντωτό τοίχο, ο οποίος έφθανε και ενωνόταν στα δυο θέατρα και έσμιγαν στην οδό Υψηλάντου, που ήτανε ποτάμι το όποιο περικλειόταν από πετρόχτιστα, σκαλιστά γεφύρια, πέντε στο σύνολο.
Το κάστρο που βρισκόταν στο βράχο του Αγίου Λουκά έπεσε, ισοπεδώθηκε και στη θέση του υπάρχει σήμερα το γραφικό εκκλησάκι του ομώνυμου Αγίου.
Το δεύτερο κάστρο που υπάρχει μέχρι σήμερα , χρονολογείται γύρω στον 6ο αιώνα π.Χ.
Το δεύτερο κάστρο που υπάρχει μέχρι σήμερα , χρονολογείται γύρω στον 6ο αιώνα π.Χ.
Από τότε που οι Μαλιείς κατοίκησαν την πόλη τούτη, το ονομάσανε Ακρολαμία. Όπου πολλοί το ζηλέψανε και το κατακτήσανε. Πέρασε σε χέρια Βυζαντινών, Φράγκων, Καταλανών, Τούρκων και όλοι έβαλαν τη δική τους πινελιά και άφησαν το δικό τους στίγμα. Το επιβλητικό αυτό χτίσμα βρίσκεται πάνω σ’ ένα βράχο που έχει υψόμετρο 210μ.
Κατά την εποχή του Ιουστινιανού και μέχρι την άλωση της πόλης από τους Φράγκους οι Βυζαντινοί λέγεται ότι είχαν δημιουργήσει μεσαιωνικό κάστρο.
Αν και έγινε επισκευή του κάστρου από τους Φράγκους επέστρεψε γρήγορα και πάλι στους Έλληνες το 1233, χάρη στον Θεόδωρο Άγγελο Δούκα Κομνηνό.
Το 1275 πέρασε στα χέρια του Γουλιέλμου Ντε Λα Ρος από δωρεά του προηγούμενου και του Ιωάννη Ντε Λα Ρος και εν συνεχεία ξαναπερνά στα χέρια των Φράγκων μέχρι και το 1311 όπου βρίσκεται στην κατοχή του Βάλτερ Ι που είναι Δούκας των Αθηνών. Έπειτα από τον θάνατο του Βάλτερ Ι περνά στα χέρια του Έλληνα Δούκα Νέων Πατρών Ιωάννη ΙΙ Άγγελου Δούκα Κομνηνού. Μετά το θάνατό του, το 1318, καταλαμβάνεται από τον Γενικό Βικάριο του Καταλανικού Δουκάτου των Αθηνών τον Αλφόνσο Φάρδιγ.
Από το 1319 ως το 1393 το κάστρο έμεινε στα χέρια των Ισπανών (Καταλανών). Το 1393 καταλαμβάνεται από τους Τούρκους οι οποίοι προσκλήθηκαν από τον επίσκοπο του Ζητουνίου Σάββα, τον οποίο χειροτόνησε ο Μητροπολίτης Λάρισας. Μετά από την ήττα του Σουλτάνου Βαγιαζήτ του Α΄ και το θάνατό του το 1403 το κάστρο καταλαμβάνεται από το Δεσπότη του Μιστρά Θεόδωρο. Ι. Παλαιολόγο. Μάλιστα την κατάληψη αυτή αναγνώρισε ο Τούρκος Σουλτάνος Σουλεϊμάν.
Από το 1410 - 1423 έγιναν προσπάθειες από τους Τούρκους να το καταλάβουν χωρίς όμως επιτυχία. Τελικά το 1446 περνά στα χέρια των Τούρκων μέχρι και την επανάσταση του 1821.
Κατά την εποχή του Ιουστινιανού και μέχρι την άλωση της πόλης από τους Φράγκους οι Βυζαντινοί λέγεται ότι είχαν δημιουργήσει μεσαιωνικό κάστρο.
Αν και έγινε επισκευή του κάστρου από τους Φράγκους επέστρεψε γρήγορα και πάλι στους Έλληνες το 1233, χάρη στον Θεόδωρο Άγγελο Δούκα Κομνηνό.
Το 1275 πέρασε στα χέρια του Γουλιέλμου Ντε Λα Ρος από δωρεά του προηγούμενου και του Ιωάννη Ντε Λα Ρος και εν συνεχεία ξαναπερνά στα χέρια των Φράγκων μέχρι και το 1311 όπου βρίσκεται στην κατοχή του Βάλτερ Ι που είναι Δούκας των Αθηνών. Έπειτα από τον θάνατο του Βάλτερ Ι περνά στα χέρια του Έλληνα Δούκα Νέων Πατρών Ιωάννη ΙΙ Άγγελου Δούκα Κομνηνού. Μετά το θάνατό του, το 1318, καταλαμβάνεται από τον Γενικό Βικάριο του Καταλανικού Δουκάτου των Αθηνών τον Αλφόνσο Φάρδιγ.
Από το 1319 ως το 1393 το κάστρο έμεινε στα χέρια των Ισπανών (Καταλανών). Το 1393 καταλαμβάνεται από τους Τούρκους οι οποίοι προσκλήθηκαν από τον επίσκοπο του Ζητουνίου Σάββα, τον οποίο χειροτόνησε ο Μητροπολίτης Λάρισας. Μετά από την ήττα του Σουλτάνου Βαγιαζήτ του Α΄ και το θάνατό του το 1403 το κάστρο καταλαμβάνεται από το Δεσπότη του Μιστρά Θεόδωρο. Ι. Παλαιολόγο. Μάλιστα την κατάληψη αυτή αναγνώρισε ο Τούρκος Σουλτάνος Σουλεϊμάν.
Από το 1410 - 1423 έγιναν προσπάθειες από τους Τούρκους να το καταλάβουν χωρίς όμως επιτυχία. Τελικά το 1446 περνά στα χέρια των Τούρκων μέχρι και την επανάσταση του 1821.
Μετά από χρόνια το 1833 που η Λαμία περιέρχεται στο νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος και ο νέος ρόλος της ως συνοριακό οχυρό και ως κέντρο απελευθερωτικών αγώνων επιβάλει την καλή οχύρωση του κάστρου. (Μετά την κατάληψη από τους Φράγκους ο Βονιφάτιος ο Μομφεράτιος έφτιαξε σ΄αυτό μια βαρονία και την παρέδωσε στον ιερό πόλεμο των Ναϊτών.) - (Κατά την ελληνική επανάσταση σ΄ όλες τις μάχες της γύρο περιοχής η Λαμία ήταν έδρα και ορμητήριο των Τούρκων.)
Επόμενες μαρτυρίες υπάρχουν για την περίοδο 1843 - 1863 όπου κτίσθηκε Οθωμανικός στρατώνας στο κέντρο περίπου του επίπεδου πλατώματος που υπάρχει στην κορυφή του λόφου του κάστρου, πιθανότατα στη θέση όπου παλαιότερα υπήρχε το ανάκτορο του πασά. (Ο περιηγητής Pulker Muskan που πέρασε από τη Λαμία το 1836, αναφέρει την ύπαρξη του ανακτόρου του Πασά που χρεισιμοποιόταν τότε ως στρατώνας και που ένα τμήμα του ήταν ερειπωμένο.)
Με το από 26-02-1922 Βασιλικό διάταγμα το κάστρο της Λαμίας κηρύχθηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Στα έγγραφα του Ταμείου Εθνικής αμύνης αναφέρεται ότι από το 1929 όπου το κτίριο περιήλθε στην κυριότητα του ΤΕΘΑ μέχρι και το 1941 χρησιμοποιούνταν ως Κέντρο νεοσύλλεκτων (στρατώνας) οπότε και εγκαταλείφθηκε.
Το 1956 παραχωρήθηκε από το ΤΕΘΑ έκταση 612 τ.μ. για την δημιουργία ραντάρ από τον ΟΤΕ για ανάγκες του ΝΑΤΟ, ανατολικά του στρατώνα και μέσα στο χώρο του κάστρου. Το κτίριο αυτό κατεδαφίστηκε το 1985 - 86 για την ανάπλαση του Χώρου του Κάστρου.
Ενδιάμεσα και κατά το έτος 1957 είχε ζητηθεί από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας η κατεδάφιση του στρατώνα. Το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, που ήταν αρμόδιο εκείνη την εποχή για τα μνημεία σε συνεννόηση με το Δήμο Λαμιέων, σε έκθεσή τους είχαν ζητήσει τη μη κατεδάφιση του κτιρίου, λόγω της σύνδεσής του με την ιστορία του τόπου, καθώς και για το μεγάλο καλλιτεχνικό ενδιαφέρον. Ύστερα από συζητήσεις, το ΤΕΘΑ, στις 26-3-1979 αποφάσισε την παράδοση του κάστρου στην Οικονομική Εφορία Λαμίας, ως δημόσιο κτήμα.
Και αφού σώθηκε το κτίριο από την κατεδάφιση, κατεβλήθη μια μακροχρόνια προσπάθεια για την ανάδειξη και αξιοποίηση του κάστρου και σήμερα βρίσκεται στο στάδιο της εφαρμογής.
πηγές:
Το 1956 παραχωρήθηκε από το ΤΕΘΑ έκταση 612 τ.μ. για την δημιουργία ραντάρ από τον ΟΤΕ για ανάγκες του ΝΑΤΟ, ανατολικά του στρατώνα και μέσα στο χώρο του κάστρου. Το κτίριο αυτό κατεδαφίστηκε το 1985 - 86 για την ανάπλαση του Χώρου του Κάστρου.
Ενδιάμεσα και κατά το έτος 1957 είχε ζητηθεί από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας η κατεδάφιση του στρατώνα. Το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, που ήταν αρμόδιο εκείνη την εποχή για τα μνημεία σε συνεννόηση με το Δήμο Λαμιέων, σε έκθεσή τους είχαν ζητήσει τη μη κατεδάφιση του κτιρίου, λόγω της σύνδεσής του με την ιστορία του τόπου, καθώς και για το μεγάλο καλλιτεχνικό ενδιαφέρον. Ύστερα από συζητήσεις, το ΤΕΘΑ, στις 26-3-1979 αποφάσισε την παράδοση του κάστρου στην Οικονομική Εφορία Λαμίας, ως δημόσιο κτήμα.
Και αφού σώθηκε το κτίριο από την κατεδάφιση, κατεβλήθη μια μακροχρόνια προσπάθεια για την ανάδειξη και αξιοποίηση του κάστρου και σήμερα βρίσκεται στο στάδιο της εφαρμογής.
πηγές:
1) ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΑΞΙΑΡΧΟΥ ΔΑΒΑΝΕΛΟΣ, «ΛΑΜΙΑ:ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΜΙΑΣ ΠΟΛΗΣ»
2) ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΕΛΤΙΟ ,ΧΡΟΝΙΚΑ 16 (1960),
3) Μαρτυρίες του Καστρολόγου Ι.Θ.ΣΦΗΚΟΠΟΥΛΟΥ
4) Τρ. Παπαναγίωτου , ο.π.
5) ΜΑΡΙΑ-ΦΩΤΕΙΝΗ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ,«ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΛΑΜΙΑΣ» ,ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ [ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ]
2) ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΕΛΤΙΟ ,ΧΡΟΝΙΚΑ 16 (1960),
3) Μαρτυρίες του Καστρολόγου Ι.Θ.ΣΦΗΚΟΠΟΥΛΟΥ
4) Τρ. Παπαναγίωτου , ο.π.
5) ΜΑΡΙΑ-ΦΩΤΕΙΝΗ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ,«ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΛΑΜΙΑΣ» ,ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ [ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ]
6) Λ. Χρυσαφοπούλου - Το Κάστρο της Λαμίας, 2005
7) από το αρχείο του kaliterilamia.gr
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΘΕΜΑΤΟΣ kaliterilamia.gr
ΘΕΜΑ:
ΙΣΤΟΡΙΑ