Τα αρχαία νομίσματα είναι ένα πολύτιμο αποδεικτικό στοιχείο για την ιστορία και τον πολιτισμό των ανθρώπων ενός τόπου.
Κατά την έρευνα για τη συλλογή στοιχείων για τη σύνταξη της μελέτης "Κωσταλέξι - θρύλος και Πραγματικότητα", βρέθηκαν ορισμένα προχριστιανικά και μεταχριστιανικά νομίσματα.
Λόγω της μεγάλης ιστορικής σημασίας, των ανωτέρω νομισμάτων, αποφάσισα να συντάξω μία ιδιαίτερη μελέτη για την ανάδειξη της ιστορίας και του πολιτισμού - που αναδύεται από αυτά.
Η ιστορία αυτή και ο πολιτισμός κοσμούν την ταυτότητα του "Παλιού Χωριού" - του γνωστού θρύλου του χωριού μας - και, κατ΄ επέκταση, του σημερινού χωριού.
Στο Χωριό Κωσταλέξι υπάρχει ένας θρύλος, ο οποίος μας διηγείται τα εξής: "Υπήρχε λέει, παλιά, ένα "Χωριό", νοτιότερα από το σημερινό, στους πρόποδες της Οίτης. Κάποτε έγινε ένας μεγάλος σεισμός και κατακρημνίστηκαν, από το βουνό, πολλά βράχια και χώματα. Τα βράχια αυτά - και τα χώματα - καταπλάκωσαν το "Παλιό Χωριό" και σκοτώθηκαν όλοι οι κάτοικοί του. Γλύτωσαν μόνο δύο. Ο ένας ονομάζονταν Κώστας και, ο άλλος, Αλέξης. Αυτοί οι δύο έκτισαν, τα πρώτα σπίτια τους, βορειότερα στη θέση του σημερινού χωριού. Από τα ονόματά τους - Κώστας και Αλέξης - έδωσαν, στο χωριό που άρχισε να δημιουργείται εκεί, το όνομα Κωσταλέξι.
Από την έρευνα που πραγματοποίησα, αποδείχθηκε ότι, ο θρύλος, αναφέρεται - πέραν πάσης αμφισβητήσεως - σε πραγματικά γεγονότα, τα οποία μεταδίδονται - αυτούσια και από γενιά σε γενιά - επί επτά αιώνες περίπου. Η επιβεβαίωση του θρύλου στηρίχθηκε στη μελέτη του περιεχομένου του, στη μελέτη και ανάλυση του εδάφους της περιοχής και στη μελέτη των διαφόρων ευρημάτων τα οποία ανακαλύφθηκαν στη συγκεκριμένη περιοχή.
Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι βρέθηκε το νεκροταφείο του "Παλιού χωριού". Από το μέγεθος του νεκροταφείου - περίπου δύο και μισό στρέμματα - καθώς και από άλλα ευρήματα εκτιμάται ότι, το "Παλιό χωριό", δεν ήταν "Χωριό" αλλά "Πόλις" (όχι υπό την έννοια του Κράτους, αλλά υπό την έννοια του Οικισμού).
Να σημειωθεί ότι, η έρευνα, έγινε επιφανειακά και δεν πραγματοποιήθηκε οποιαδήποτε ανασκαφή. Δυστυχώς δεν βρέθηκε κανένα στοιχείο, από το οποίο να προκύπτει η ονομασία του "Παλιού Χωριού" - "Πόλεως".
Στη φωτογραφία, (Φωτ.: 1), (Ληφθείσα από βορρά προς νότον) φαίνονται - εκτός των άλλων - και τα ακόλουθα: Η θέση του σημερινού χωριού, το Κωσταλέξι, τα σημεία από τα οποία αποκολλήθηκαν τα βράχια - από το βουνό - και η θέση στην οποία βρίσκονταν το "Παλιό Χωριό" - "Πόλις", το οποίο είναι, τώρα, καταπλακωμένο και κάτω από τα βράχια.
Στην επόμενη φωτογραφία, (Φωτ.: 2) (Έχει ληφθεί με τη βοήθεια του Google Earth και δείχνει, το έδαφος, από το νότο προς το βορρά), παρουσιάζονται, καλύτερα, τα βράχια, τα οποία έχουν καταπέσει από το βουνό και καταπλακώσει το "Παλιό Χωριό" - "Πόλις". Στο αναφερόμενο τοπωνύμιο "ΡΟΔΙΑ" προσδιορίσθηκε η Πλατεία του "Χωριού".
Το Κωσταλέξι βρίσκεται περί τα δέκα χιλιόμετρα Νοτιοδυτικά της Λαμίας, μεταξύ της Οίτης (Νότια) και του Σπερχειού ποταμού (Βόρεια).
Στην παρούσα μελέτη θα προσπαθήσουμε να φέρουμε, στην επιφάνεια, ένα σημαντικό μέρος της ιστορίας του Κωσταλεξίου, η οποία αναδύεται από τα νομίσματα, τα οποία βρέθηκαν στην αναφερομένη, από το θρύλο, περιοχή.
Αναφέρω "της ιστορίας του Κωσταλεξίου", διότι - η ιστορία του σημερινού χωριού - είναι συνέχεια της ιστορίας του "Παλιού Χωριού" - του θρύλου - και, ως εκ τούτου, ρητά συνδεδεμένη με αυτή. Τούτο αποδεικνύεται από το γεγονός ότι, κτήτορες του νέου χωριού - του Κωσταλεξίου - είναι ο Κώστας και ο Αλέξης, οι οποίοι ήταν κάτοικοι του παλιού χωριού και, συνεπώς, η αναπνοή του χωριού αυτού, μεταλαμπαδεύθηκε στο νέο, όπου και συνεχίζεται η ιστορία του.
ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ
Βρέθηκαν τέσσαρα νομίσματα, εκ των οποίων: Τα δύο είναι Προχριστιανικά και, τα άλλα δύο, Μεταχριστιανικά. Όλα τα νομίσματα έχουν ταυτοποιηθεί από το Νομισματικό Μουσείο Αθηνών.
Προχριστιανικά Νομίσματα
Το ένα νόμισμα είναι αυτό που φαίνεται στη φωτογραφία Φωτ.:3. Πρόκειται για ένα νόμισμα των Λοκρών.
Περιγραφή του νομίσματος
Χρονολογία κοπής: 300 - 338 π.Χ.
Στη μία όψη απεικονίζεται η κεφαλή της Αθηνάς.
Στην άλλη όψη απεικονίζεται ένα σταφύλι και φέρει την επιγραφή ΛΟΚΡΩΝ.
Το άλλο προχριστιανικό νόμισμα, είναι αυτό που φαίνεται στη φωτογραφία Φωτ.:4. Πρόκειται για ένα νόμισμα των Βοιωτών.
Περιγραφή του νομίσματος
Χρονολογία κοπής: 338 - 315 π. Χ.
Στη μία όψη απεικονίζεται η Βοιωτική Ασπίδα. Η ασπίδα αυτή, της οποίας - η εικόνα - φαίνεται
δεξιά (Φωτ.:5), ήταν το σύμβολο ισχύος των Βοιωτών.
Στην άλλη όψη απεικονίζεται η Τρίαινα και φέρει την επιγραφή ΒΟΙΩΤΩΝ.
Εκτιμάται ότι, τα ανωτέρω νομίσματα, προέρχονται από εμπορικές συναλλαγές ή άλλες επαφές μεταξύ του "Παλιού Χωριού" - "Πόλεως" - και περιοχών των Πόλεων (Κρατών) των ΛΟΚΡΩΝ και των ΒΟΙΩΤΩΝ. Το γεγονός τούτο αποκαλύπτει ότι, ο οικισμός του "Παλιού Χωριό", είχε μεγάλο οικονομικό υπόβαθρο και ευμάρεια και, ταυτόχρονα, μεγάλο πληθυσμιακό μέγεθος, όπως αναφέρεται και ανωτέρω. Ακόμη, η αρχαιότητα των ανωτέρω νομισμάτων, μαζί με την αρχαιότητα άλλων ευρημάτων, αποδεικνύει ότι, ο εξεταζόμενος οικισμός, ήταν πανάρχαιος.
Μεταχριστιανικά Νομίσματα
Στην φωτογραφία Φωτ.: 6, φαίνεται ένας Χάλκινος Βυζαντινός Φόλλις.
Περιγραφή του νομίσματος
Χρονολογία κοπής: 976 - 1030/1035 μ. Χ.
Στη μία όψη φέρει την προτομή του Χριστού και τα γράμματα: ΙC XC (ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΗΣΤΟΣ).
Στην άλλη όψη γράφει: IHCOYC XPICTOC BACIΛEYC BACIΛEΩN.
Σύμφωνα με το σύστημα που εισήγαγε ο Μέγας Κωνσταντίνος το νόμισμα, που ονομαζόταν Solidus (=Σόλδιο, το μεταγενέστερο νόμισμα), ζύγιζε 4,54 γραμμάρια (24 καρατίων), δηλαδή ήταν ίσο με το 1/72 της λίτρας χρυσού. Επίσης υπήρχαν και υποδιαιρέσεις, χρυσά νομίσματα αξίας 1/2 και 1/3 του Σόλδιου, τα Semisses και τα Τremisses. Επίσης υπήρχαν υποδιαιρέσεις σε αργυρά και χάλκινα νομίσματα, τα μιλιαρήσια, τα κεράτια και οι φόλλεις.
Οι υποδιαιρέσεις του Βυζαντινού νομίσματος ήταν ως εξής:
Χρυσό νόμισμα: Το Σόλδιο.
Αργυρά νομίσματα: Το Μιλιαρήσιο και το Κεράτιο.
- Σόλδιο=12 Μιλιαρήσια.
- Μιλιαρήσιο=2 Κεράτια.
Χάλκινα Νομίσματα: Φόλλεις.
- Κεράτιο=12 Φόλλεις.
Το νόμισμα, αυτό, βρέθηκε στο στόμα του κρανίου ενός σκελετού, ο οποίος ήταν θαμμένος στο χώρο του ευρεθέντος νεκροταφείου. Τούτο σημαίνει τη διατήρηση, μέχρι τότε (Αλλά διατηρείται και σήμερα ακόμη), του εθίμου του εφοδιασμού του νεκρού - με έναν οβολό - για να τον περάσει, ο χάροντας, από τον Αχέροντα και να τον οδηγήσει στον Άδη. Κατά τα άλλα σημαίνει την αδιάκοπη ύπαρξη του οικισμού και τη συνέχειά του από την αρχαιότητα.
Στη φωτογραφία Φωτ.: 7, φαίνεται ένα νόμισμα του Δεσποτάτου της Ηπείρου.
Περιγραφή του νομίσματος
Στη μία όψη απεικονίζεται ο Άγιος Δημήτριος - καθισμένος σε θρόνο - και φέρει την επιγραφή:
ΑΓΙΟC ΔΗΜΗΤΡΙΟC.
Στην άλλη όψη απεικονίζονται: Αριστερά μεν ο Θεόδωρος Κομνηνός - Δεσπότης - και φέρει την
επιγραφή: ΘΕΟΔΩΡΟC ΔΕC (ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΔΕΣΠΟΤΗΣ), δεξιά δε η Παναγία με την επιγραφή ΜΗΡ ΘV (ΜΗΤΗΡ ΘΕΟΥ). Στο μέσον - Παναγία και Θεόδωρος - κρατούν τον Αυτοκρατορικό Σταυρό. Ο Αυτοκρατορικός Σταυρός δικαιολογείται από το γεγονός ότι, ο Θεόδωρος, απέβλεπε στην κατάληψη της Κωνσταντινοπόλεως και την ανακήρυξή του ως Αυτοκράτορα του Βυζαντίου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΔΕΣΠΟΤΑΤΟ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ
Το Δεσποτάτο της Ηπείρου ήταν ένα από τα κράτη, που προέκυψαν μετά την
κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, από τους Σταυροφόρους της Δ΄ Σταυροφορίας, το 1204. Μαζί με τις απομείνασες Αυτοκρατορίες της Νίκαιας και της Τραπεζούντας θεωρούσε ότι είναι νόμιμη συνέχεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Ιδρύθηκε από τον Μιχαήλ Α΄ Κομνηνό Δούκα, το 1204, με πρωτεύουσα την Άρτα.
Το 1214, ο Μιχαήλ, δολοφονήθηκε και τον διαδέχθηκε ο νόθος αδελφός του Θεόδωρος.
Ο Θεόδωρος, το 1222, κατέλαβε την πόλη της Θεσσαλονίκης και διέλυσε
το ομώνυμο Λογγοβαρδικό (Γερμανικό) βασίλειο, το οποίο είχε ιδρυθεί μετά την κατάληψη της Κωνσταντινουπόλεως και το μοίρασμα, της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, από του Φράγκους. Το ίδιο έτος (1222) κατέλαβε - εκτός των άλλων - και ολόκληρη τη Θεσσαλία "συμπεριλαμβανομένης της Υπάτης και όλης της χώρας των Αινιάνων".
Η Θεσσαλονίκη διέθετε - τότε - και νομισματοκοπείο και, ως εκ τούτου, ήταν
δυνατή η κοπή νομισμάτων, σ' αυτή. Το αναφερόμενο, ανωτέρω, νόμισμα (φωτογραφία Νο 5) είναι ένα από εκείνα τα οποία έκοψε, ο Θεόδωρος, στη Θεσσαλονίκη. Το νόμισμα, κόπηκε μεταξύ 1224 και 1230 μ.Χ..
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΥΡΕΣΗΣ ΤΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΔΕΣΠΟΤΑΤΟΥ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ
Το "Παλιό Χωριό" - "Πόλις" ανήκε στο αρχαίο Ελληνικό φύλο των Οιταίων, το οποίο
ήταν εγκατεστημένο στην ορεινή περιοχή της Οίτης.
Οι Οιταίοι ήταν ιδρυτικό μέλος της Αμφικτυονίας της Αρχαίας πόλεως Ανθήλης
με κέντρο το ιερό της Δήμητρας, το οποίο υπήρχε σ' αυτή. Η Ανθήλη βρίσκονταν στο δυτικό στόμιο των Στενών των Θερμοπυλών. Εκεί, για πρώτη φορά, αναπτύχθηκε το πνεύμα των Αμφικτυονικών Συνεδρίων. Στο Συνέδριο συμμετείχαν, οι Οιταίοι - ως ιδρυτικό μέλος - με δύο ψήφους.
Οι Οιταίοι συνόρευαν, προς τα βόρεια, με το, επίσης, αρχαίο Ελληνικό φύλο
των Αινιάνων. Οι Αινιάνες ήταν - και αυτοί - ιδρυτικό μέλος της Αμφικτιονίας της Ανθήλης και συμμετείχαν, στο Αμφικτιονικό Συνέδριο, με δύο ψήφους, όπως και οι Οιταίοι.
Οι Οιταίοι και οι Αινιάνες ήταν στενοί σύμμαχοι μεταξύ των.
Αυτά, βέβαια, ίσχυαν για την αρχαία εποχή. Μας χρησιμεύουν - όμως - και σήμερα, διότι μας
προσδιορίζουν το σημείο επαφής μεταξύ των Οιταίων και των Αινιάνων και μέχρι που έφθασε, ο Θεόδωρος Κομνηνός Δεσπότης, καταλαμβάνοντας ολόκληρη τη Θεσσαλία "συμπεριλαμβανομένης της Υπάτης και όλης της χώρας των Αινιάνων".
Δεν αποκλείεται, βέβαια, να καταλήφθηκε, μαζί με τη "Χώρα των Αινιάνων" και
η "Χώρα των Οιταίων" ή - κατ' ελάχιστον - η περιοχή του "Παλιού Χωριού" - "Πόλεως". Τα ανωτέρω, σε συσχετισμό με οικονομικές και άλλες επαφές μεταξύ των ανθρώπων των δύο περιοχών, εξηγούν την παρουσία και εύρεση, του υπ' όψη νομίσματος, στην εξεταζόμενη περιοχή.
Είναι σαφές ότι, μετά τον καταστροφικό σεισμό και την πλήρη εξαφάνιση
του - εκεί - οικισμού, θα έπαυσε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα στη θέση αυτή. Συνεπώς, ότι βρίσκουμε σήμερα - στο σημείο εκείνο - δεν μπορεί παρά να υπήρχε πριν από το σεισμό.
Κατά συνέπεια, το "Παλιό Χωριό", πρέπει να ήταν - εν ζωή - μετά το 1224 και,
ο σεισμός, πρέπει να έγινε μετά το έτος αυτό και ανάλογα με το πότε, ακριβώς κόπηκε το νόμισμα (μεταξύ 1224 και 1230), πότε έφθασε στο "Παλιό Χωριό" και το πόσο διήρκεσε η χρήση του και η παρουσία του εκεί. Τούτο σημαίνει ότι, ο σεισμός, είναι δυνατό να έγινε, σε άγνωστο χρόνο, μετά τα, ως ανωτέρω, προσδιορισθέντα περιστατικά.
Από τουρκική αρχειακή πηγή αντλούμε την πληροφορία ότι, το νέο χωριό Κωσταλέξι,
υπήρχε το 1466 μ. Χ., δεδομένου ότι περιλαμβάνεται, σε χάρτη του έτους αυτού, στον οποίο αναφέρονται τα χωριά, τα οποία ανήκαν στον Καζά (Επαρχία) Ζητουνίου (Λαμίας).
Επομένως, με βάση όλα τα ανωτέρω πληροφοριακά στοιχεία, μπορούμε να
εκτιμήσουμε ότι, ο σεισμός και η καταστροφή του "Παλιού Χωριού" - "Πόλεως", έγινε, ευρέως, μεταξύ της χρονολογίας κοπής του νομίσματος και της παρουσίας του στον τόπο καταστροφής του "Παλιού Χωριού" και του 1466 μ. Χ. Ο ακριβής χρόνος είναι άγνωστος.
Αυτή, λοιπόν, είναι η προσφορά, των ευρεθέντων νομισμάτων, στην ιστορία του Κωσταλεξίου. Φέρνουν, στην επιφάνεια, το μεγαλύτερο και σημαντικότερο μέρος της χαμένης ιστορίας του!
πηγή: www.kostalexi.net
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΘΕΜΑΤΟΣ kaliterilamia.gr
ΘΕΜΑ:
ΙΣΤΟΡΙΑ