Ο Μάγερς για την ανατίναξη της γέφυρας του Ασωπού και για την στάση του ΕΛΑΣ
Έξι βδομάδες μετά την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου τον Νοέμβριο του 1942, οι Ιταλοί κατάφεραν πάλι να την βάλουνε σε λειτουργία. Στα μέσα του Φεβρουαρίου του 1943, ο επικεφαλής της αγγλικής αποστολής ταξίαρχος Έντι Μάγερς έμαθε ότι οι Γερμανοί σταδιακά αναλάμβαναν οι ίδιοι την φύλαξη των γεφυρών, προφανώς επειδή δεν εμπιστεύονταν τους Ιταλούς. Σκέφτηκε έτσι πως θα έπρεπε άμεσα να καταστρέψουν μία απ'τις γέφυρες της ανατολικής Στερεάς όσο τις φυλάνε Ιταλοί γιατί όταν αναλάμβαναν οι Γερμανοί οι πιθανότητες επιτυχίας θα ήταν σαφώς μειωμένες.
Έχοντας την σύμφωνη γνώμη του Καϊρου, αποφάσισαν μαζί με τον αντισυνταγματάρχη Άρθουρ Έντμοντς να χτυπήσουν την γέφυρα του Ασωπού με την βοήθεια των ανταρτών του Βελουχιώτη. Ο τελευταίος δέχτηκε να βοηθήσει στην επιχείρηση με 1000 αντάρτες. Ο Έντμοντς προετοίμαζε το σχέδιο για το σαμποτάζ, ενώ κατέφτασαν και τρεις ειδικά εκπαιδευμένοι βρετανοί αξιωματικοί (Σκοτ, Μακιντάιρ, Γουίνγκειτ) απ'το Κάιρο. Ο Μάγερς κατέφτασε στο αρχηγείο του Έντμοντς στην Ρούμελη στις 12/05/1943, λίγες ώρες μετά την άφιξη των τριών αξιωματικών.
Η οργάνωση του σχεδίου πήγαινε πολύ καλά, και είχε προγραμματιστεί να πάνε οι Έντμοντς-Μάγερς-Βελουχιώτης για μία τελική αναγνώριση στην γέφυρα μερικές μέρες μετά.
Την επόμενη μέρα όμως φτάνουν τα νέα για τον αφοπλισμό και την σύλληψη του Ψαρρού στην Στρώμνη απ'τον Βελουχιώτη. Ο Μάγερς φτάνει εσπευσμένα στο Μαυρολιθάρι και ζητάει τον λόγο απ'τον Βελουχιώτη γι'αυτήν του την πράξη. Ο Βελουχιώτης του λέει ότι απλά εκτελεί εντολές και ότι γραμμή του ΕΑΜ είναι να μην υπάρχει άλλη αντάρτικη ομάδα στην Ρούμελη. Ο Μάγερς κατέκρινε έντονα την πράξη του Βελουχιώτη, αλλά του είπε πως αν ήταν διατεθειμένος να τους βοηθήσει στην καταστροφή της γέφυρας του Ασωπού τότε αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει σοβαρό ελαφρυντικό για τον αφοπλισμό του 5/42 του Ψαρρού και άλλων αντάρτικων ομάδων (π.χ. Παπαϊωάννου στην Τριχωνίδα). Προκειμένου να μετριαστεί η δυσαρέσκεια του Μάγερς, ο Βελουχιώτης του είπε ότι εξακολουθεί να ισχύει η συμφωνία τους για συμμετοχή του στο σαμποτάζ του Ασωπού. Λίγο μετά ο άγγλος ταξίαρχος συνάντησε και τον κρατούμενο Ψαρρό και του υποσχέθηκε ότι θα μεσολαβήσει για να απελευθερωθεί, όπως και έγινε.
Μερικές μέρες μετά όμως, και αφού προετοιμαζόταν η επιχείρηση, απεσταλμένος του Βελουχιώτη ειδοποιεί τον Μάγερς ότι ο ΕΛΑΣ τελικά δεν μπορεί να συμμετάσχει στην επιχείρηση λόγω ρητής απαγόρευσης απ'τον Τζήμα που ήταν στην τριμελή διοίκηση του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ μαζί με τους Σαράφη και Βελουχιώτη. Ο Μάγερς έσπευσε να μεταπείσει τον Βελουχιώτη, χωρίς αποτέλεσμα. Κατόπιν συναντά και τους Σαράφη και Τζήμα. Ο Τζήμας του λέει ότι δεν θα συμμετέχουν στην επιχείρηση διότι την θεωρούν παρακινδυνευμένη, θα προξενούσε αντίποινα στον ντόπιο πληθυσμό και ότι υπήρχαν άλλες ευκολότερες επιχειρήσεις που θα προξενούσαν εξίσου σοβαρά πλήγματα στον εχθρό.
Η υπομονή του Μάγερς εξαντλήθηκε και αφού του εξήγησε ότι δεν υπάρχει άλλος καλύτερος στόχος, του είπε ότι θα εκτελέσει την επιχείρηση χωρίς την βοήθεια του ΕΛΑΣ.
Στην συζήτηση περί Ασωπού (διότι παράλληλα συζητήθηκαν και άλλα θέματα) παρενέβη ο Σαράφης και είπε ότι η επιχείρηση αυτή ήταν στρατιωτικά εντελώς απραγματοποίητη (η εξέλιξη των πραγμάτων τον διέψευσε πανηγυρικά) και πρότεινε την καταστροφή ενός τούνελ κοντά στον Τύρναβο. Ο Μάγερς συνηγόρησε στο να γίνει και αυτή η επιχείρηση και ζήτησε απ΄το Κάιρο να σταλούν εκρηκτικά στον ΕΛΑΣ.
Εντωμεταξύ, την φρούρηση της γέφυρας του Ασωπού την είχαν πλέον αναλάβει Γερμανοί, και αυτό σε συνδυασμό με την μη-συμμετοχή του ΕΛΑΣ καθιστούσε το εγχείρημα πολύ πιο δύσκολο.
Μετά την ρίψη των απαιτούμενων εκρηκτικών έγινε η πρώτη απόπειρα προσέγγισης της γέφυρας στις 27/05/43. Δεν ήταν όμως επιτυχημένη διότι έλειπαν κάποια υλικά. Μοιραία η αποστολή πήρε αναβολή για τις 20 Ιούνη.
Σε αυτήν την τελική επιχείρηση του Ιούνη συμμετείχαν ο ταγματάρχης Γκόρντον-Γκρηντ, ο λοχαγός Ντόναλντ Στοτ, οι ταγματάρχης Σκοτ και ο λοχαγός Μακιντάιρ που είχαν έρθει πρόσφατα απ΄το Κάιρο, ο υποδεκανέας Τσάρλι Ματς, και ο λοχίας Μάικλ Κούρι.
Τώρα η αποστολή ήταν πιο οργανωμένη. Στις 16/06/1943 έγινε μία προκαταρκτική αναγνώριση απ'τους Στοτ, Ματς και Κούρι. Τρεις μέρες μετά ακολούθησε μία δεύτερη αναγνώριση απ΄τους Γκόρντον-Γκρηντ και Στοτ.
Το βράδυ της 20ης Ιουνίου έγινε η επιχείρηση, κυρίως απ΄τους 4 αξιωματικούς καθώς οι Ματς και Κούρι ήταν βοηθητικοί. Παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες, οι σαμποτέρ δεν έγιναν αντιληπτοί και η τοποθέτηση των εκρηκτικών έγινε όπως έπρεπε. Στις 02.15 το βράδυ έγινε η έκρηξη που διέλυσε την γέφυρα. Η επιχείρηση πέτυχε πλήρως και οι σαμποτέρ διέφυγαν αλώβητοι.
Ήταν τέτοια η αποτελεσματικότητα της επιχείρησης που οι Γερμανοί ήταν σίγουροι ότι ήταν αποτέλεσμα προδοσίας από κάποιους απ΄την φρουρά της γέφυρας. Έτσι, εκτέλεσαν ολόκληρη την 50μελή φρουρά. Η γέφυρα αναστηλώθηκε πλήρως μετά από 4 μήνες.
Οι 6 συμμετέχοντες παρασημοφορήθηκαν με κορυφαίους τον Γκόρντον-Γκρηντ και τον Ντόναλντ Στοτ.
Η ανατίναξη της γέφυρας του Ασωπού ήταν ίσως η πιο εντυπωσιακή και αποτελεσματική πράξη δολιοφθοράς κατά την περίοδο της Κατοχής. Πέραν της αποτελεσματικότητας των βρετανών σαμποτέρ που έφεραν σε πέρας την επιχείρηση, αυτό που προξενεί εντύπωση είναι η στάση του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ που για μία ακόμη φορά ήταν ενδεικτική των προτεραιοτήτων της ηγεσίας τους.
Αντί να συνεισφέρει ενεργά στην επιχείρηση κατά των κατακτητών στα πλαίσια του κοινού συμμαχικού αγώνα, έθεσε σε προτεραιότητα την διάλυση του 5/42 στην Στρώμνη και κατόπιν -παρά τις πιέσεις του αρκετά διαλλακτικού Μάγερς- αποφάσισε να μην συμμετάσχει χρησιμοποιώντας μη-πειστικά επιχειρήματα.
πηγές: "Η ελληνική περιπλοκή" του Έντι Μάγερς, σελ.167-184, istoriakatoxis.blogspot.com, από το αρχείο του kaliterilamia.gr
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΘΕΜΑΤΟΣ kaliterilamia.gr
ΘΕΜΑ:
ΙΣΤΟΡΙΑ