Στο νομοσχέδιο που κατατέθηκε τελικά υπάρχει σαφής βελτίωση, όσον αφορά αυτό το κομμάτι, ωστόσο όπως τονίζεται και από φορείς και πολιτειακούς παράγοντες τις απόψεις των οποίων φιλοξενούμε στο παρόν αφιέρωμα, παραμένουν μελανά σημεία σε σχέση με την αξιοποίηση των πηγών, ενώ δεν φαίνεται να αποσαφηνίζεται τι θα συμβεί με τα ιαματικά που έχουν περιέλθει στην κυριότητα του ΕΤΑΔ, ή ΤΑΙΠΕΔ όπως ήταν η αρχική ονομασία. Για τις λεπτομέρειες που αφορούν το νομοσχέδιο φιλοξενούμε τις απόψεις του κυρίου Μάρκου Δανά που είναι ο Γενικός Γραμματέας του Συνδέσμου Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας, αλλά και μέλος της Επιτροπής Προστασίας Ιαματικών Φυσικών Πόρων του Υπουργείου Τουρισμού.
Με βάση τα δεδομένα που παρουσιάζονται διαφαίνεται πως τελικά, ασχέτως των αρχικών προθέσεων, οι διατάξεις στο νομοσχέδιο, όπως τελικά διαμορφώθηκαν μετά τις αντιδράσεις των δήμων, λίγα έχουν να προσφέρουν στο υπάρχον θεσμικό πλαίσιο για την αξιοποίηση των ιαματικών πηγών.
Πρόκειται, ωστόσο για ένα πόρο που η Ελλάδα καλείται να αξιοποιήσει και δεν πρέπει να αφήσει να παραμένει ανεκμετάλλευτος. Τρανό παράδειγμα για την απαράδεκτη και παράλογη κατάσταση που υπάρχει σήμερα είναι οι ιαματικές πηγές της Φθιώτιδας. Η Φθιώτιδα διαθέτει μια σειρά από μοναδικές ιαματικές πηγές που θα μπορούσαν να αποτελέσουν «ατμομηχανή» ανάπτυξης για την περιοχή και όμως σήμερα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Σε αυτές που υπολειτουργούν και σε αυτές που είναι απολύτως εγκαταλελειμμένες.
Το χειρότερο παράδειγμα από όλες είναι η πηγή των Θερμοπυλών. Εκεί υπάρχει το μοναδικό φαινόμενο με το ποτάμι που αχνίζει από το ζεστό νερό. Λόγω και της ιστορικής βαρύτητας της περιοχής, με την αξιοποίηση των πηγών η περιοχή θα μπορούσε να είναι διεθνής πόλος έλξης. Το μόνο που θα αντικρύσει όμως κανείς επισκεπτόμενος την περιοχή, είναι σωροί σκουπιδιών, δομές παρατημένες και ένα ξενοδοχείο που ανακαινίστηκε προ ετών, για να παραδοθεί τελικά σε μετανάστες ως χώρος διαμονής.
Μια εικόνα που δεν τιμά κανέναν. Τα πράγματα, δυστυχώς δεν είναι και πολύ καλύτερα και στις υπόλοιπες περιπτώσεις. Στα Καμένα Βούρλα που ήταν διάσημα και εντός της χώρας για τα ιαματικά λουτρά, λουτρά πια δεν υπάρχουν. Λειτουργεί μεν το ξενοδοχείο Γαλήνη, υπό την Mitsis Hotels, αλλά οι θεραπευτικές δομές είναι μισογκρεμισμένες και φυσικά ανενεργές.
Ίδια κατάσταση και αλλού
Παρομοίως και οι πηγές Κονιβιάτη είχαν μεταφερθεί στο ΤΑΙΠΕΔ προς αξιοποίηση και παραμένουν και αυτές ανενεργές. Λειτουργικά φαίνονται να είναι τα λουτρά Πλατύστομου, Παλαιοβράχας και Δρανίστας Κάιτσας, ανενεργές όμως είναι και οι πηγές της Εκκάρας. Θεωρητικά τουλάχιστον στόχος του Υπουργείου Τουρισμού είναι να βρεθεί λύση για όλα τα παραπάνω με την ΙΠΕ ΑΕ. Οι δήμοι, έχοντας σοβαρά επιχειρήματα, αμφισβήτησαν την αποτελεσματικότητα, ενώ επισήμαναν και τις απώλειες στα έσοδα που θα έχουν.
Ένα σημαντικό ζήτημα είναι το καθεστώς στο οποίο βρίσκονται οι πηγές οι οποίες μεταφέρθηκαν στο ΕΤΑΔ. Στις περιπτώσεις αυτές τόσο οι δήμοι, όσο και όποια άλλη αρχή δύσκολα πλέον έχει λόγο για το τι θα συμβεί και τι όχι. Οι πόροι που έχουν μεταφερθεί στο ΕΤΑΔ είναι προς πώληση και δεν είναι καθόλου εύκολο, βάσει των συμφωνιών που έχουν υπογραφεί στα χρόνια των μνημονίων να επανέλθουν στην κυριότητα των δήμων ή του δημοσίου. Ωστόσο από την άλλη πλευρά, ούτε και ιδιώτες επενδυτές βρέθηκαν για να εκμεταλλευθούν τις πηγές.
Βασικός λόγος είναι ότι τα ιαματικά λουτρά για να αναπτυχθούν δεν είναι μόνο θέμα τουριστικού σχεδιασμού και ανάπτυξης. Για την ακρίβεια αυτό είναι δευτερεύον. Το πρωτεύον είναι η δημιουργία υποδομών, όπου δεν υπάρχουν και η επαρκής λειτουργία όπου υπάρχουν και η διασύνδεση των υδροθεραπευτήριων με τις δομές υγείας της περιοχής. Αφού γίνει αυτό το βήμα θα μπορούμε μετά να συζητάμε για ανάπτυξη ιαματικού τουρισμού. Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι για να υπάρξει ουσιαστικό επενδυτικό ενδιαφέρον από ιδιώτες θα πρέπει πρώτα να γίνουν ουσιαστικές ενέργειες που δεν αφορούν καν αποκλειστικά το Υπουργείο Τουρισμού.
Για το θέμα, αλλά και για τα υπόλοιπα που προβλέπει το νομοσχέδιο, όπως τους Οργανισμούς Διαχείρισης Προορισμών και για τον φορέα που θα διαχειρίζεται το Ναυάγιο στη Ζάκυνθο, θα επανέλθουμε στα επόμενα φύλλα της εφημερίδας, καταγράφοντας πάντα και τις σχετικές εξελίξεις.
Γράφει ο Δανάς Μάρκος από το itnnews.gr
Tο Υπουργείο Τουρισμού πριν λίγες ημέρες έβγαλε σε διαβούλευση το νομοσχέδιο που αφορά, μεταξύ άλλων, την δημιουργία ΙΠΕ.ΑΕ. Προηγήθηκαν περίπου έξι μήνες τριβής μεταξύ Υπουργείου, ΚΕΔΕ και ΣΔΙΠΕ για να καταλήξει σε διαβούλευση το 3ο στη σειρά σχέδιο.
Στο 1ο σχέδιο ουσιαστικά το Υπουργείο θα είχε την δυνατότητα να εντάξει στην ΙΠΕ.ΑΕ όποια ιαματική πηγή ήθελε, αγνοώντας την τοπική αυτοδιοίκηση και ουσιαστικά απαλλοτριώνοντας την ακίνητη περιουσία των ΟΤΑ.
Στο 2ο σχέδιο το Υπουργείο εξαιρούσε τις ιαματικές πηγές που έχουν Ειδικό Σήμα Λειτουργίας αλλά για όλες τις άλλες περιπτώσεις συνέχιζε να επιμένει στην εντελώς παράλογη λογική της αρπαγής των δημοτικών περιουσιών.
Στο 3ο σχέδιο τα πράγματα άλλαξαν. Στο τελευταίο κείμενο είναι εμφανής η αλλαγή στον τρόπο σκέψης του Υπουργείου.
Στις περιπτώσεις που υπάρχει Ειδικό Σήμα Λειτουργίας θα χρειάζεται η σύμφωνη γνώμη του Δημοτικού Συμβουλίου προκειμένου η ιαματική πηγή να ενταχθεί στην ΙΠΕ.ΑΕ Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις θα πρέπει εντός τριών μηνών από την ψήφιση του νόμου το Δημοτικό Συμβούλιο να πάρει απόφαση ότι θέλει να αξιοποιήσει την πηγή του.
Στη συνέχεια μέσα σε 3 χρόνια θα πρέπει να κατατεθεί οικονομοτεχνική μελέτη αξιοποίησης στην ΙΠΕ, και σε 5 χρόνια θα πρέπει να έχουν τελειώσει οι εργασίες αναβάθμισης των υποδομών. Σύνολο 8 από την ψήφιση του νόμου. Βλέπουμε λοιπόν ότι το Υπουργείο ξαναφέρνει σε καινούριο νόμο αυτά που ισχύουν και σήμερα με τον 3498/2006.
Η υποχρέωση υποβολής οικονομοτεχνικής μελέτης υπάρχει και σήμερα. Θα έπρεπε να κατατεθούν οικονομοτεχνικές μελέτες ανάπτυξης του Ιαματικού Φυσικού Πόρου μέχρι τον Φεβρουάριο του 2022. Εάν αυτό δεν συνέβαινε το ΤΑΙΠΕΔ θα είχε κάθε δικαίωμα να πάρει την πηγή για δική του χρήση.
Στη συνέχεια θα έπρεπε στα επόμενα 4 χρόνια να υλοποιηθούν τα έργα που προέβλεπε η οικονομοτεχνική μελέτη. Αν αυτό δεν συνέβαινε πάλι το ΤΑΙΠΕΔ θα είχε το δικαίωμα να πάρει την πηγή. Βέβαια ο νόμος που ακολουθείται σήμερα μιλάει για απλή κατάθεση στο Υπουργείο Τουρισμού της οικονομοτεχνικής μελέτης, ενώ το νέο σχέδιο νόμου μας λέει ότι την οικονομοτεχνική μελέτη θα την κρίνει το Διοικητικό Συμβούλιο της ΙΠΕ μετά από σχετική εισήγηση των εμπειρογνωμόνων. Και εδώ βρίσκεται το πρώτο μελανό σημείο.
Δεδομένης της αναποτελεσματικότητας των εμπειρογνωμόνων του Υπερταμείου (ΤΑΙΠΕΔ – ΕΤΑΔ) που επιλέγει η εκάστοτε κυβέρνηση, είναι λογικό οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης να φοβούνται την ιδέα της έγκρισης του σχεδίου τους. Θα πρέπει να υπάρχει η όσο το δυνατόν μικρότερη παρέμβαση του κράτους. Η οικονομοτεχνική μελέτη θα πρέπει απλώς να γνωστοποιείται στο Δ.Σ. της Ι.Π.Ε. Α.Ε., σε συγκεκριμένες ημερομηνίες και όχι να εγκρίνεται από αυτό. Η ως άνω μελέτη θα εφαρμόζεται όπως έχει ψηφιστεί από το Δημοτικό Συμβούλιο του οικείου ΟΤΑ. Ο κάθε δήμος θα πρέπει να μπορεί να κάνει την δουλειά του απρόσκοπτα χωρίς να εξαρτάται από κανένα.
Το επόμενο ζήτημα που πρέπει να διευθετηθεί είναι η χρηματοδότηση των επενδύσεων. Μέσα στις οικονομοτεχνικές μελέτες θα πρέπει να περιγράφεται και ο τρόπος χρηματοδότησης της επένδυσης. Αν όντως το Υπουργείο θέλει να αναπτύξει τον κλάδο των ιαματικών πηγών τότε πρέπει άμεσα να εξαγγείλει χρηματοδοτικό πακέτο για την αξιοποίηση των υποδομών των ιαματικών πηγών πριν την ψήφιση του νόμου. Σήμερα χρηματοδοτικά εργαλεία δεν υπάρχουν. Χωρίς αυτά η οικονομοτεχνική μελέτη θα καταλήξει να είναι κενό γράμμα.
Στη συνέχεια θα πρέπει άμεσα να ολοκληρωθεί η διαδικασία παραχώρησης του αιγιαλού στους Δήμους Κορινθίων, Ζακύνθου, Θήρας, Ικαρίας, Ρόδου και Καλύμνου. Το Υπουργείο Τουρισμού θα πρέπει άμεσα να συντονίσει ενέργειες. Χωρίς αυτή την παραχώρηση δεν είναι δυνατή η αξιοποίηση αυτών των ιαματικών πηγών.
Τέλος, όσον αφορά τις τιθέμενες χρονικές προθεσμίες, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι συχνά προκύπτουν χωροταξικά και πολεοδομικά ζητήματα που καθυστερούν τις επενδύσεις ανά την επικράτεια. Μόνο με καλή πίστη, με ευελιξία και οργανωμένη και καλή δουλειά θα λυθούν ζητήματα που θα προκύψουν στο μέλλον.
Στόχος μας πρέπει να είναι η δημιουργία πολλών μικρών βιώσιμων επιχειρήσεων που έχουν μικρά λειτουργικά κόστη, παράγουν πλούτο και τον διανέμουν στην περιοχή. Θα πρέπει βέβαια να έχουμε πάντα στο νου μας πως το τουριστικό - θερμαλιστικό προϊόν μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα ενταγμένο μέσα στο τουριστικό πακέτο του προορισμού.
Ιαματικές πηγές υπάρχουν σχεδόν σε όλα τα κράτη της υφηλίου και είναι της ίδιας ποιότητας με τις δικές μας. Οι τουρίστες έρχονται στην Ελλάδα για να αγοράσουν ήλιο και θάλασσα, κάτι που δεν μπορούν να βρουν δίπλα στο σπίτι τους. Δεν είναι λογικό να στηρίξουμε την στρατηγική μας για την ανάπτυξη των ιαματικών πηγών της χώρας μας σε οράματα που δεν έχουν επαφή με την πραγματικότητα.
Ακόμη πρέπει να καταλάβουμε πως δεν μπορούμε να στηρίξουμε την ανάπτυξη του κλάδου στα λουτρικά επιδόματα γιατί η έννοια του κοινωνικού κράτους είναι πασιφανές πως θα συνεχίσει να φθίνει. Οι επισκέπτες στο μέλλον θα έρθουν όχι γιατί θα αποζημιωθούν, αλλά γιατί θα βρουν ολοκληρωμένες θερμαλιστικές υπηρεσίες που θα δρουν συμπληρωματικά στις υπόλοιπες τουριστικές υπηρεσίες του προορισμού.
* Γενικός Γραμματέας Συνδέσμου Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας • Μέλος Επιτροπής Προστασίας Ιαματικών Φυσικών Πόρων Υπ.Τουρισμού
• Member of Executive Council of the European Historic Thermal Towns Association • EuropeSpa Expert certified by EuropeSpa Med & Wellness GmbH
ΘΕΜΑ:
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΠΟΛΙΤΩΝ