Η εικόνα, από την εποχή της εικονομαχίας, βρέθηκε σε βάθος 1,50 μ. μέσα στο χώμα και φέρει την επιγραφή “Μήτηρ Θεού Ελεούσα”.
Γράφει η Αθανασία Παπαδημητρίου
Στην οροσειρά της Όθρυς, τριάντα χιλιόμετρα από τη Λαμία και έντεκα από το Δομοκό, βρίσκεται η γραφική Τοπική Κοινότητα της Ξυνιάδας.
Eκει είναι κτισμένο το Μοναστήρι της Παναγίας της Ελεούσης, η συγκλονιστική ιστορία του οποίου εξακολουθεί να συγκινεί και να αποτελεί σπουδαίο παράδειγμα ομολογίας πίστεως.
Πολλοί από τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής, αλλά και προσκυνητές από κάθε γωνιά της χώρας, έχουν ζητήσει ευλογία από τον ιερομόναχο άλλοτε, αρχιμανδρίτη μετά και Ηγούμενο της Ι. Μ. Αθανάσιο Σύρο.
Μερικές δεκαετίες πριν, μικρό παιδί τότε ο Αθανάσιος, μόλις 8 ετών, είδε σε όραμα την Παναγία.
Μαυροντυμένη, να κάνει μετάνοιες σε τρία σημεία, απ’ όπου ανέβλυζε γλυκιά ευωδία. Έδειχνε την μαυροντυμένη γυναίκα στους χωριανούς, αλλά κανείς δεν μπορούσε να τη δει. Μόνο την ευωδία καταλάβαιναν. Κι όταν το ίδιο βράδυ η Παναγία πήγε στον ύπνο του και του υπέδειξε το σημείο που ήταν θαμμένη η θαυματουργή της εικόνα, …κανείς δεν τον πίστεψε.
Χρειάστηκε να περάσουν 8 ολόκληρα χρόνια και να φτάσουμε στον Ιούνιο του 1962 για να έρθει στο φως η εικόνα, με περιπετειώδη τρόπο.
Ο «Ορθόδοξος Συναξαριστής» (saint.gr) περιγράφει:
«…πήγε στην Ξυνιάδα ένα εκσκαπτικό μηχάνημα για να ανοίξει τους δρόμους του χωριού. Οι κάτοικοι τότε παρακάλεσαν τον χειριστή, μόλις τελειώσει την διάνοιξη, να κάνει τον κόπο να σκάψει και στο μέρος που έλεγε ο Αθανάσιος ότι του υπέδειξε η Παναγία, πως υπάρχει η εικόνα της. Ο χειριστής όμως του μηχανήματος, που ονομαζόταν Ηλίας Σάλτας και καταγόταν από το χωριό Σταυρός Λαμίας, δεν ήθελε να σκάψει και μάλιστα αντέδρασε βίαια στις επίμονες παρακλήσεις των κατοίκων του χωριού.
Τότε επενέβη ένας άλλος Λαμιώτης, ο Σπύρος Χουλιάρας, υπάλληλος του Υπουργείου Οικονομικών ο οποίος είχε ακούσει από τη μητέρα του για τις εμφανίσεις της Παναγίας. Ο κ. Χουλιάρας αντιλαμβανόμενος τις αντιδράσεις του οδηγού, κάλεσε σε σύσκεψη τις αρχές της κοινότητας, ήτοι τον πρόεδρο του χωριού, τον δάσκαλο, τον ιερέα, τις αστυνομικές αρχές και το εκκλησιαστικό συμβούλιο και όλοι μαζί πήγαν και παρακάλεσαν τον χειριστή, τον οποίο και τελικά έπεισαν.
Το μηχάνημα ξεκίνησε να σκάβει και να βγάζει χώματα στο υποδειχθέν σημείο κι όλος ο κόσμος μαζεύτηκε περιμένοντας με αγωνία. Ο χειριστής μετά την πρώτη εκσκαφή επιχειρεί και δεύτερη χωρίς αποτέλεσμα. Αρχίζει να βλαστημά και επιχειρεί και τρίτη φορά χωρίς αποτέλεσμα και πάλι. Η μηχανή είχε σταματήσει. Τότε ο αστυνομικός που ήταν κοντά στο σημείο βλέπει δίπλα στο μαχαίρι του μηχανήματος, κοντά στη ρίζα ενός πουρναριού την εικόνα της Παναγίας.
Το τι έγινε εκείνη τη στιγμή δεν περιγράφεται. Όλοι όσοι ήταν εκεί, έπεσαν, γονάτισαν και προσκύνησαν την Άγια Εικόνα της Παναγίας, και ζητούσαν με δάκρυα στα μάτια την Χάρη Της. Μερικοί έτρεξαν και χτύπησαν την καμπάνα για να ειδοποιηθούν και οι άλλοι οι κάτοικοι που ήταν στα χωράφια. Άλλοι έτρεξαν κι αγκάλιασαν τον δεκαεξάχρονο πια Αθανάσιο και του ζητούσαν να τους συγχωρήσει για την ασέβεια και την απιστία τους. Ο χειριστής του μηχανήματος έπεσε κλαίγοντας και προσκύνησε την εικόνα και παρακαλούσε να τον συγχωρήσει η Θεοτόκος. Λέγεται μάλιστα, ότι καταφεύγοντας στην Χάρη της Παναγίας, με θερμή πίστη, θεραπεύτηκε από πάθηση στομάχου από την οποία βασανίζονταν έως τότε».
Η εικόνα, από την εποχή της εικονομαχίας, βρέθηκε σε βάθος 1,50 μ. μέσα στο χώμα και φέρει την επιγραφή “Μήτηρ Θεού Ελεούσα”.
Την ίδια χρονιά χτίστηκε ένα μικρό εκκλησάκι. Με τις προσφορές των πιστών, το εκκλησάκι μεγάλωσε και ακριβώς 10 χρόνια μετά, ανήμερα της ευρέσεως της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας Ελεούσας, στις 21 Ιουνίου 1972 τελέστηκαν τα εγκαίνια του Ιερού Ναού.
Το Ιερό Προσκύνημα εορτάζει δυο φορές το χρόνο: Την ημέρα της ευρέσεως της εικόνας, δηλαδή την 21η Ιουνίου, και την 15η Αυγούστου, την ημέρα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.