ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΛΕΥΚΩΜΑ 1963 / ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ - ΑΘΗΝΑ: ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Στις 17 Ιουνίου 1963, λιγότερο από ένα 24ωρο πριν αναχωρήσει ο Κ. Καραμανλής για τη Ζυρίχη, ο βασιλιάς Παύλος δίνει εντολή σχηματισμού «υπηρεσιακής», όπως αναφέρεται, κυβέρνησης, παρόλο που καθόλου δεν την προόριζε για τέτοιο ρόλο. Η ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΟΥ δείχνει να συμφωνεί, διατηρώντας επιφυλάξεις μόνο για τη σύνθεση της κυβέρνησης. Διαφωνεί ο αρχηγός του Κόμματος των ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΩΝ Σπύρος Μαρκεζίνης, ο οποίος τονίζει ότι «η δημιουργηθείσα βαθεία πολιτική κρίσις εχρειάζετο κατ’ εξοχήν πολιτικήν κυβέρνηση». Ευθεία αντίθεση για την ανάθεση εντολής στον Πιπινέλη εκφράζει η ΕΝΙΑΙΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ, η οποία χαρακτηρίζει την δοθείσα λύση ως ερχόμενη σε τέλεια αντίθεση με το νόημα του λαϊκού αγώνα για εξασφάλιση της πολιτικής ομαλότητας. Στις 19 Ιουνίου 1963 ορκίζεται η νέα κυβέρνηση, στην οποία συμμετέχουν οικονομικοί παράγοντες και γενικοί γραμματείς υπουργείων της κυβέρνησης Καραμανλή. Την επομένη αντιδρά σφοδρώς ο Γεώργιος Παπανδρέου. Προς εξευμενισμό του αντικαθίστανται τρεις υπουργοί, αλλά ο ίδιος αρνείται ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση, την οποία χαρακτηρίζει «εξάμβλωμα». Στις 26 Ιουνίου 1963 που διεξάγεται η ψηφοφορία αρνούνται ψήφο στην κυβέρνηοη Πιπινέλη, πέρα από την ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΟΥ, τόσο ο Σπύρος Μαρκεζίνης όσο και η ΕΝΙΑΙΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ, που επιπροσθέτως διαμαρτύρεται γιατί η νέα κυβέρνηση αρνείται τη μετάδοση των ανακοινώσεών της από το ραδιόφωνο. Η κυβέρνηοη υπερψηφίζεται από 172 παρόντες βουλευτές της ΕΘΝΙΚΗΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗΣ ΕΝΩΣΕΩΣ, ενώ οι απουσιάζοντες - με εξαίρεση τον Κ. Καραμανλή και τον Ευ. Αβέρωφ - τηλεγραφούν ότι ψηφίζουν υπέρ. Στο μεταξύ, πριν ακόμη από τις εξελίξεις αυτές, στο στράτευμα οργανώνονται συνωμοσίες με στόχο την οργάνωση στρατιωτικού πραξικοπήματος. Σύμφωνα με έκθεση του Αμερικανού πρέσβη στην Αθήνα, Χόρι Λαμπουίζ, προς τον υπουργό Εξωτερικών Ντιν Ραοκ, με ημερομηνία 15 Απριλίου 1963, στις αρχές εκείνου του μήνα, ο μόλις αποστρατευθείς αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού στρατηγός Καρδαμάκης ενημέρωσε τον στρατιωτικό ακόλουθο της εν Αθήναις αμερικανικής πρεσβείας, συνταγματάρχη Μπόλντρι, ότι μια ομάδα αξιωματικών σχεδιάζει πραξικόπημα, επειδή ανησυχεί ότι το μέτωπο ΕΝΩΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟΥ - Αριστεράς θα κερδίσει τις επόμενες εκλογές.
Η ΔΟΞΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ ΤΟΥ 1963 ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΛΙΓΕΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΤΟΥ Κ. ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ ΤΗ ΧΡΟΝΙΑ ΑΥΤΗ
Ο στρατηγός Καρδαμάκης, ο οποίος ήταν απόλυτα πεισμένος ότι μόνη λύση ήταν το πραξικόπημα, αποκάλυψε στον Αμερικανό αξιωματικό ότι βασικάμέλη της ομάδας αυτής είναι ο αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος, ο μετέπειτα δικτάτορας, ο συνταγματάρχης Αλέξανδρος Χατζηπέτρος και ο ταξίαρχος Οδυσσέας Αγγελής. Είναι η πρώτη φορά που το όνομα του Παπαδόπουλου αναφέρεται σε επίσημο αμερικανικό έγγραφο, πέραν των εγγράφων της CIA, με την οποία ο μελλοντικός δικτάτορας είχε στενότατες σχέσεις, αφού άλλωστε αυτή την εποχή εργάζεται στην ΚΥΠ. Μέσα στο κλίμα αυτό η χώρα βαδίζει προς εκλογές, ενώ οι Αμερικανοί έχουν αρχίσει να εγκαταλείπουν τον Καραμανλή και να εξετάζουν εναλλακτικά σενάρια, πριν ακόμη παραιτηθεί ο Καραμανλής. Είναι αποκαλυπτικό ότι στην έκθεση του Λαμπουίζ προς τον Ρασκ απαντά ο υφυπουργός Φίλιπς Τάλμποτ, υπεύθυνος στις Μεσανατολικές υποθέσεις και μετέπειτα πρέσβης στην Αθήνα, ο οποίος μεταξύ άλλων τονίζει: «Είναι προφανώς αδύνατο να παραμείνει ο Καραμανλής στην εξουσία επ’ άπειρο και είμαστε έτοιμοι να συνεργασθούμε με μία άλλη κυβέρνηση, εφ’ όσον προέλθει από συνταγματικές διαδικασίες. Δεν θα έχουμε ενδοιασμούς στη συνεργασία μας με μια νέα κυβέρνηση, εφ’ όσον αυτή δεν συμπεριλαμβάνει κομμουνιστές ή εκπροσώπους τους». Το καλοκαίρι, και ενώ η ΕΘΝΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΕΝΩΣΙΣ διοικείται από τριμελή επιτροπή υπό τους Κ. Ροδόπουλο, Π. Κανελλόπουλο και Π. Παπαληγούρα, εκδηλώνεται σοβαρότατη κρίση και στους κόλπους της ΕΝΩΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟΥ. Τις πρώτες πρωινές ώρες της 16ης Ιουλίου 1963 ο αρχηγός της ΕΝΩΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟΥ δηλώνει ότι «η περαιτέρω συνεργασία με τον κ. Σοφ. Βενιζέλο έχει καταστή αδύνατος». Αφορμή δηλώσεις του Βενιζέλου στο Ηράκλειο οι οποίες εντάσσονται στο σχέδιό του για συγκυβέρνηση ΕΘΝΙΚΗΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗΣ ΕΝΩΣΕΩΣ και ΕΝΩΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟΥ Εν τέλει όμως, οι δύο ηγέτες του ΚΕΝΤΡΟΥ, παρά τις διαφορές επιδιώξεων, βαδίζουν μαζί προς τις εκλογές, οι οποίες στις 30 Ιουλίου 1963 όριζεται να διενεργηθούν στις 3 Νοεμβρίου 1963 με σύστημα ενισχυμένης αναλογικής, το οποίο εν τω μεταξύ συζητείται στη Βουλή.
ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟΥ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΛΑΥΘΜΩΝΟΣ
ΠΑΡΑ ΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟΝ Γ. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ, Ο ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΟΣ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ Π. ΠΙΠΙΝΕΛΗΣ ΔΕΝ ΚΑΤΟΡΘΩΣΕ ΝΑ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΕΙ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟΥ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΟΥ
Η αναγγελία των εκλογών ικανοποιεί τα κόμματα πλην της ΕΝΙΑΙΑΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ, ο πρόεδρος της οποίας Γιάννης Πασαλίδης ζητεί απλή αναλογική και σχηματισμό κυβέρνησης κοινής εμπιστοσύνης. ΙΙάντως δεν είναι η κυβέρνηση Πιπινέλη αυτή που θα διεξαγάγει τις εκλογές. Ο Γ. Παπανδρέου ανεβάζει πάλι τους τόνους και απειλεί με αποχή από τις εκλογές. Αποκορύφωμα η τεράστια συγκέντρωση στην πλατεία Κλαυθμώνος στις 5 Σεπτεμβρίου 1963 όπου ο Γ. Παπανδρέου, ενώ το πλήθος φώναζε «Κάτω ο Καγκελλάριος» ζητάει την αντικατάσταση της κυβέρνησης Πιπινέλη από άλλη αυστηρώς υπηρεοιακή.
ΟΙ ΟΠΑΔΟΙ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗΣ ΕΝΩΣΕΩΣ ΕΛΠΙΖΟΥΝ ΟΤΙ Η ΕΠΑΝΟΔΟΣ ΤΟΥ Κ. ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. ΣΤΑ ΤΕΉ ΥΟΥ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1963, ΘΑ ΟΔΗΓΗΣΕΙ ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΤΟΥΣ ΣΤΗ ΝΙΚΗ
ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗΣ ΕΝΩΣΕΩΣ
ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΟ ΦΟΛΚΛΟΡ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ
ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΕΠΙΝΟΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΑΛΩΝ ΤΟΥ Κ. ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ, ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΕΛΠΙΖΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΤΟΥ
Το αίτημα του Γ. Παπανδρέου, μέσα από ποικίλες και ισχυρές πιέσεις του, γίνεται τελικά δεκτό από τον Παύλο, που στις 27 Σεπτεμβρίου 1963 αντικαθιστάτον Πιπινέλη με τον πρόεδρο του Αρείου Πάγου Στυλιανό Μαυρομιχάλη, ο οποίος υπόσχεται «άψογους από πόσης πλευράς εκλογάς». Την επομένη ορκίζεται η κυβέρνησή του και την ίδια ημέρα επιστρέφει, άνευ προειδοποιήσεως, από το Παρίσι ο Κ. Καραμανλής και με δηλώσεις του προειδοποιεί: «Κατά τας προσεχείς εκλογάς, θα κριθή κυρίως εάν εις τον τόπον μας θα επιζήση το ελεύθερον πολίτευμα ή θα εισέλθη η χώρα εις περιπέτειαν με απροβλέπτους συνέπειας». Ο αρχηγός της ΕΝΩΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟΥ απαντά ότι «αποτελεί πρόκλησιν να δίδη μαθήματα δημοκρατίας ο ένοχος, ο οποίος ουσιαστικώς την έχει καταλύσει με την οργάνωσιν της βίας και με τους αλήτας των τρικύκλων!». Ο νέος γύρος οξύτατης αντιπαράθεσης Κ. Καραμανλή και Γ. Παπανδρέου αρχίζει. Στις 3 Νοεμβρίου η ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΟΥ αναδεικνύεται πρώτο κόμμα αλλά με σχετική πλειοψηφία, καθώς καταλαμβάνει 138 έδρες έναντι 132 της ΕΘΝΙΚΗΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗΣ ΕΝΩΣΕΩΣ και με ποσοστό ψήφων 42,04% και 39,37% αντιοτοίχως. Τρίτο κόμμα έρχεται η ΕΝΙΑΙΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ με 14,35% και 28 έδρες και τέταρτο το Κόμμα των ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΩΝ του Μαρκεζίνη με 3,73% και 2 έδρες. Στις 6 Νοεμβρίου ο Παύλος αναθέτει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Γεώργιο Παπανδρέου, ο οποίος μετά 19 χρόνια γίνεται πρωθυπουργός για δεύτερη φορά και στις 8 Νοεμβρίου ορκίζεται η κυβέρνησή του. Ο Κ. Καραμανλής αρνείται να χωνέψει την εκλογική ήττα του και ζητεί από τον Παύλο να μην αναθέσει στον Γ. Παπανδρέου την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, αλλά να τον καλέσει απλώς για «διερευνητική» εντολή. Ο Παύλος άφησε τον Καραμανλή με την εντύπωση ότι συμφωνεί με τις απόψεις του, αλλά την επομένη, 6 Νοεμβρίου 1963, πληροφορείται έκπληκτος την ανάθεση εντολής στον Γ. Παπανδρέου. Ταυτόχρονα ο Κ. Καραμανλής διαπιστώνει ότι σταδιακό δυσκολεύεται να επιβάλει τις απόψεις του ακόμη και στο ίδιο του το κόμμα, όπως συνάγεται από σχετικό απόσπασμα του αρχείου του: «Μία εβδομάδα προ της αποχωρήσεώς μου, συνεκάλεσα και πάλιν τους συνεργάτας μου και τους εδήλωσα ότι, αντί να προσφέρωμεν την μη ζητουμένην συνεργασίαν μας, θα ήτο προτιμώτερον και διά το γόητρον του κόμματος και διά το συμφέρον της χώρας, να ζητήσω μεν αμέσους εκλογάς. Η πρότασίς μου συνήντησεν απροθυμίαν και την επομένην πρωίαν εδέχθην την επίσκεψιν δύο εκ των κυριωτέρων συνεργατών μου, οι οποίοι με εβεβαίωσαν ότι η ψυχολογία του κόμματος ήτο απρόσφορος δι’ εκλογάς. Κατά τον αυτόν χρόνον, από ωρισμένους κύκλους, τους ίδιους οι οποίοι προετίθεντο να διασπάσουν το κόμμα κατά την διαφωνίαν μου με τον βασιλέα, εκαλλιεργείτο η ιδέα ότι πρέπει, διά να αποφευχθούν αι εκλογαί, να γίνη οπωσδήποτε συμμαχική Κυβέρνησις, αλλ’ ότι το πρόσωπόν μου απετέλει εμπόδιον προς τούτο. Είναι προφανές ότι, υπό την θεωρίαν αυτήν, παρεσκευάζετο και πάλιν μία από τας συνήθεις συνωμοσίας». Δεν τελεσφόρησε ούτε και η παρέμβαση υπέρ του Καραμανλή κύκλων του στρατού που διέκειντο φιλικά απέναντι του, όπως προκύπτει από την αφήγησή του: «Κατά τας ημέρας εκείνας με επεσκέφθησαν εκπρόσωποι των ενόπλων δυνάμεων, οι οποίοι μου εξέφρασαν τας ανησυχίας των και με ηρώτησαν εάν, κατά την γνώμην μου, ο στρατός θα έπρεπε να κάμη παράστασιν εις τον βασιλέα, προς αποτροπήν των κινδύνων, εις τους οποίους μας ωδηγούσε η έξαλλος πολιτική της ΕΝΩΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟΥ, εν συνδυασμώ με τας υποχωρήσεις του Στέμματος.
Ο Γ. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΧΑΙΡΕΤΑ ΤΟΥΣ ΟΠΑΔΟΥΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΛΑΥΘΜΩΝΟΣ
Ο ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΘΡΟΝΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΕΑ ΠΑΥΛΟ, ΣΤΙΣ 16 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1963, ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΠΟΥ ΠΡΟΗΛΘΕ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΗΣ 3ης ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
Η ΠΡΩΤΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΟΥ Γ. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ. ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΔΙΑΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΣΕΙΡΑ, ΑΠΟ ΑΡΙΣΤΕΡΑ, ΟΙ ΣΑΒΒΑΣ ΠΑΠΑΠΟΛΙΤΗΣ, ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ-ΝΟΒΑΣ ΚΑΙ ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ. ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟ ΟΙ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΙΩΑΝΝΗΣ ΖΙΓΔΗΣ, ΕΝΩ ΑΚΟΜΗ ΠΙΟ ΠΙΣΩ Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ
Τους συνέστησα νομιμοφροσύνην προς τον βασιλέα. Τους υπέδειξα όμως να συστήσουν εις αυτόν τηνάμέσον σύγκλησιν της Βουλής εις τρόπον ώστε, αφ’ ενός μεν να διευκρινησθή η πολιτική κατάστασις, αφ’ ετέρου δε να τεθή φραγμός εις την ασυδοσίαν της Κυβερνήσεως». Ομως ο Παύλος αρνήθηκε και αυτή την υπόδειξή του, οπότε ο Κ. Καραμανλής έχασε κάθε ελπίδα: «Η άρνησις του βασιλέως όπως ικανοποιήση και το τελευταίον όσον και δίκαιον αυτό αίτημα του κόμματός μου, με έπεισεν απολύτως ότι το Στέμμα, το οποίον μέχρι της στιγμής εκείνης προσεπάθει απλώς να εξευμενίση τους αντιπάλους μου, καταληφθέν μετά τας εκλογάς από φόβον, υπέκυπτεν πλήρως εις αυτούς. Τούτου δοθέντος, απεφάσισα οριστικώς πλέον να θέσω τέρμα εις την πολιτικήν μου σταδιοδρομίαν και να εγκαταλείψω δι’ αρκετόν χρόνον την Ελλάδα» αφηγείται ο ίδιος. Πραγματικά στις 9 Δεκεμβρίου 1963 αναχωρεί στο εξωτερικό. Νέος αρχηγός της ΕΘΝΙΚΗΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗΣ ΕΝΩΣΕΩΣ αναδεικνύεται ο Π. Κανελλόπουλος. Στις 17 Δεκεμβρίου 1963, με τη συνεργασία της ΕΝΙΑΙΑΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ, πρόεδρος της Βουλής εκλέγεται ο Ηλίας Τσιριμώκος. Στις 3.30 το πρωί της 24ης Δεκεμβρίου 1963 η κυβέρνηση Παπανδρέου παίρνει 167 θετικές ψήφους επί των προγραμματικών της δηλώσεων - 137 της ΕΝΩΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟΥ, 28 της ΕΝΙΑΙΑΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ και 2 βουλευτών που αποσκίρτησαν από την ΕΘΝΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΕΝΩΣΙΝ. Ο Γ. Παπανδρέου αρνείται όμως να στηριχθεί στις ψήφους της ΕΝΙΑΙΑΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ και το μεσημέρι της ίδιας ημέρας υποβάλλει την παραίτηση της κυβέρνησής του, εισηγούμενος διάλυση της Βουλής και προκήρυξη νέων εκλογών, με στόχο την αυτοδυναμία.
from anemourion https://ift.tt/3irojqF
via IFTTT