Τις άδειες μητρότητας και το ωράριο εργασίας που δικαιούνται οι γονείς δημόσιοι υπάλληλοι αναλύει σε άρθρο του ο δικηγόρος - εργατολόγος Γιάννης Καρούζος. Όπως αναφέρει στο άρθρο 52 του Κώδικα Δημοσίων Υπαλλήλων προβλέπεται (όπως τροποποιήθηκε από τον ν. 4735/2020) ότι οι δημόσιες υπάλληλοι που κυοφορούν δικαιούνται άδεια μητρότητας με πλήρεις αποδοχές δύο μήνες πριν τον τοκετό (άδεια κυοφορίας) και τρεις μήνες μετά. Επίσης, παρέχεται η διευκόλυνση να ζητήσουν άδεια άνευ αποδοχών, όταν πρόκειται για ανατροφή παιδιού ηλικίας έως και έξι ετών.
Σχετικά με το ωράριό τους, οι γονείς υπάλληλοι εργάζονται δύο ώρες λιγότερο ημερησίως, εφόσον έχουν τέκνα ηλικίας έως δύο ετών, και μία ώρα λιγότερο, αν έχουν τέκνα δύο έως τεσσάρων ετών (μειωμένο ωράριο). Στην περίπτωση, μάλιστα, που ο υπάλληλος δεν κάνει χρήση του μειωμένου ωραρίου, δικαιούται εννέα μήνες άδεια με αποδοχές για ανατροφή παιδιού. Για το γονέα που είναι άγαμος ή χήρος ή διαζευγμένος ή έχει αναπηρία 67% και άνω, το κατά μία ώρα μειωμένο ωράριο ή η πιο πάνω άδεια προσαυξάνονται κατά έξι μήνες ή ένα μήνα αντίστοιχα.
Αν και οι δύο γονείς είναι υπάλληλοι, με κοινή τους δήλωση που κατατίθεται στις υπηρεσίες τους, καθορίζεται ποιος από τους δύο θα κάνει χρήση του μειωμένου ωραρίου ή της άδειας ανατροφής, εκτός αν με την κοινή τους δήλωση καθορίσουν χρονικά διαστήματα που ο καθένας θα κάνει χρήση, αλλά πάντοτε διαδοχικώς και εντός των χρονικών ορίων. Αξίζει να σημειωθεί ότι προβλεπόταν πως αν η σύζυγος του δημοσίου υπαλλήλου δεν εργάζεται ή δεν ασκεί οποιοδήποτε επάγγελμα, ο σύζυγος δεν δικαιούται να κάνει χρήση των διευκολύνσεων, διάταξη που καταργήθηκε το 2013. Σε περίπτωση, δε, διάστασης, διαζυγίου, χηρείας ή γέννησης τέκνου χωρίς γάμο των γονέων του, την άδεια και τις διευκολύνσεις που αναφέραμε δικαιούται ο γονέας που ασκεί την επιμέλεια.
Ακόμα, προβλέπεται αναρρωτική άδεια με αποδοχές, μετά από βεβαίωση ιατρού, αν η κυοφορούσα παρουσιάζει δυσκολίες στην κύηση, αλλά και πρόσθετη άδεια κυοφορίας με αποδοχές, αν οι δυσκολίες συνεχίζονται και μετά την εξάντληση της αναρρωτικής άδειας. Σχετικά, με τους υπαλλήλους που υιοθετούν τέκνο, χορηγείται άδεια 3 μηνών με πλήρεις αποδοχές εντός του πρώτου εξαμήνου μετά το τέλος της διαδικασίας της υιοθεσίας, εφόσον το τέκνο είναι έως 6 ετών.
Υπογραμμίζεται ότι οι άδειες και διευκολύνσεις που προαναφέρθηκαν χορηγούνται στους δικαιούμενους κατά δέσμια αρμοδιότητα της υπηρεσίας, στην οποία οι δημόσιοι υπάλληλοι υπάγονται, και δεν είναι ζήτημα που επαφίεται στη διακριτική της ευχέρεια. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι αν δεν χορηγηθεί η προβλεπόμενη άδεια ή διευκόλυνση, υπάρχει παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας της διοίκησης, η οποία προσβάλλεται δικαστικά. Επιπλέον, μπορεί να εγερθεί αγωγή για τυχόν υλική και ηθική βλάβη που προκλήθηκε από την άρνηση της διοίκησης να χορηγήσει την άδεια (π.χ. έξοδα από την πρόσληψη τροφού για το νεογέννητο βρέφος).
