ΚΤΙΡΙΑ ΤΟΥ ΡΟΔΟΛΙΒΟΥΣ

ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ Το Ροδολίβος κατά την δεκαετία του 1920 έζησε μια πρωτόγνωρη περίοδο ανάπτυξης. Στο διάστημα αυτό χτίζονται πανέμορφα οικοδομήματα, μνημεία μιας εποχής που σημάδεψε την πορεία του τόπου. Αν αναλογιστούμε ότι τότε το Ροδολίβος προσέλκυσε πάρα πολλές οικογένειες από διαφορετικά μέρη της Ελλάδας, που ήρθαν για να εργαστούν στα καπνομάγαζα ή για να ασκήσουν διάφορα άλλα επαγγέλματα, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι το Ροδολίβος αποτελούσε για την εποχή εκείνη μια μικρή πολιτεία. Όλη αυτή η τεράστια για τα δεδομένα της εποχής πρόοδος, οφείλεται κατά κύριο λόγο στην καλλιέργεια του καπνού.

ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΡΟΔΟΛΙΒΟΥΣ

Ακόμη και το κτίριο σύμβολο του Ροδολίβους, το Δημαρχείο, το οποίο αγοράστηκε από την τότε Κοινότητα Ροδολίβους το 1950, επί προεδρίας Ζαφείρη Ζαφειρίου, φτιάχτηκε από κάποιον καπνέμπορο που λεγότανε Ζησίδης. Οι σκουρόχρωμες πλάκες αμιάντου αντί για κεραμίδια και η μεγάλη κλίση που έχει η σκεπή, είναι κάποια από τα ξενικά αρχιτεκτονικά στοιχεία που προσέθεσε στο κτίριο αυτό, ο Αυστριακός αρχιτέκτονας που το σχεδίασε. Ένα παρόμοιο κτίριο με το Δημαρχείο του Ροδολίβους υπάρχει στη Δράμα, σχεδιασμένο κι αυτό από τον ίδιο αρχιτέκτονα.

ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΑ Εκτός όμως από το Δημαρχείο, υπάρχουν πολλά άλλα σπίτια στο Ροδολίβος της δεκαετίας του 1920, που η επιβλητικότητα τους, η επιμέλεια στην κατασκευή τους και η προσοχή στη λεπτομέρεια, αποδεικνύουν τον πλούτο των ιδιοκτητών τους. Χαρακτηριστικά στοιχεία των «αρχοντικών» αυτών «νεοκλασικών» κτιρίων είναι τα ευρύχωρα και ψηλοτάβανα δωμάτια, τα σχέδια στα αετώματα, οι κολόνες που στηρίζουν τα μπαλκόνια και παραπέμπουν σε αρχαιοελληνικούς κίονες, τα περίτεχνα ανάγλυφα που στολίζουν περιμετρικά το εξωτερικό των παραθύρων και τις γωνίες των σπιτιών και οι εντυπωσιακές γυριστές εξωτερικές σκάλες.

ΟΙΚΙΑ ΣΑΡΗΓΙΑΝΝΗ

ΟΙΚΙΑ ΦΟΥΤΣΙΤΖΙΟΠΟΥΛΟΥ

Όλα αυτά μαζί συνθέτουν κάποια εξαιρετικά από αισθητικής άποψης κτίρια και μαρτυρούν την ευημερία που απλόχερα χάρισε στο Ροδολίβος η καλλιέργεια και η επεξεργασία του καπνού.

ΑΓΡΟΤΟΣΠΙΤΑ Ο σχεδιασμός του εσωτερικού των αγροτόσπιτων του προηγούμενου αιώνα, ήταν ο εξής: Τα θεμέλια των σπιτιών και ο πρώτος όροφος ήταν πέτρινα με πάχος 50 έως 80 εκατοστά, για να διατηρείται το σπίτι δροσερό το καλοκαίρι και ζεστό το χειμώνα, ενώ ο δεύτερος όροφος ήταν συνήθως «πετροτσατμάς», δηλαδή κατασκευή από λάσπη, ξύλο, καλάμια και μικρές πέτρες.

ΟΙΚΙΑ ΑΦΩΝ ΚΥΠΑΡΙΣΣΗ

Τα δωμάτια του ισογείου είχαν υπόγεια τα οποία χρησιμοποιούσαν οι γεωργοί για να μαλακώνουν το καπνό τους ή για να φυλάγουν κάποιες ευπαθείς τροφές, αφού η θερμοκρασία του υπογείου παρέμεινε σχεδόν σταθερή όλο το χρόνο. Ακόμη τα υπόγεια μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και ως κρυφά καταφύγια, αφού πολύ συχνά οι κατακτητές έμπαιναν στα σπίτια των ανυποψίαστων κατοίκων και άρπαζαν τρόφιμα, ρούχα, υφαντά και σε ορισμένες περιπτώσεις και ανθρώπους.

ΟΙΚΙΑ ΦΡΑΓΚΑΛΑ

Στο ισόγειο βρισκόταν συνήθως τα αχούρια για τα ζώα, τα μεταφορικά μέσα της εποχής. Μέσα στο αχούρι υπήρχε μια ειδικά κατασκευασμένη ταΐστρα, όπου τοποθετούσαν οι ιδιοκτήτες τη τροφή και το νερό των ζώων. Ακόμη στον πρώτο όροφο ή κατώι όπως το έλεγαν, είχαν και τις αποθήκες τους με το αλεύρι, το σιτάρι, τα βαρέλια με το κρασί που έφτιαχναν μόνοι τους, τα παστά (κρέατα βουτηγμένα στο αλάτι για να διατηρούνται) κ. ά.. Στον πρώτο όροφο ή ανώι βρισκόταν το χαγιάτι, ένα μεγάλο εσωτερικό μπαλκόνι και γύρω γύρω τα υπνοδωμάτια και τα υπόλοιπα δωμάτια του σπιτιού. Κάθε δωμάτιο είχε μικρά ορθογώνια παραθυράκια, εντοιχισμένα ντουλάπια και συρτάρια και αρκετές φορές και το δικό του τζάκι για να ζεσταίνεται το δωμάτιο τις κρύες νύχτες του χειμώνα. Αυτό που κάνει ιδιαίτερη εντύπωση είναι η εκμετάλλευση του χώρου και η εργονομία των σπιτιών της εποχής, καθώς έπρεπε τα σπίτια αυτά να φιλοξενούν πολλά άτομα, αφού οι οικογένειες όλες είχαν πολλά παιδιά, αλλά και να είναι συγχρόνως και λειτουργικά.

ΟΙΚΙΑ ΧΑΡΙΤΩΝΟΣ

Στο ταβάνι κρεμούσαν τα «σαντάλια» με το καπνό πριν τα πάνε στο υπόγειο για να μαλακώσουν και να τα «πασταλιάσουν». Τα κεραμίδια ήταν Βυζαντινού τύπου και τα πατώματα και οι οροφές ήταν ξύλινα, στηριζόμενα σε μεγάλα ξύλινα δοκάρια. Στην αυλή του σπιτιού υπήρχε ο φούρνος που τον χρησιμοποιούσαν για να ψήνουν το ψωμί, (το οποίο ζύμωναν μόνες τους οι γυναίκες) και να μαγειρεύουν. Ακόμη σχεδόν κάθε σπίτι είχε τον «κουρήτο», όπου πατούσαν τα σταφύλια και έβγαζαν το μούστο για να κάνουν κρασί, πετιμέζι, ρετσέλια (κομμάτια κυδωνιού βουτηγμένα στη μουσταλευριά) και σουτζιούκια (μούστος αναμεμειγμένος με καρύδια σε σχήμα μπαστουνιού). Εκτός από τον κουρή το κάποια σπίτια διέθεταν και «ρακοκάζανο», το καζάνι δηλαδή απ' όπου έβγαζαν το τσίπουρο. Τέλος στο ισόγειο βρισκόταν και η τουαλέτα του σπιτιού ο «χαλές» ή «χρεία», όπως την ονόμαζαν χαρακτηριστικά.

ΟΙΚΙΑ ΤΖEKH

Ο πρώτος όροφος προεξείχε από το ισόγειο (χαρακτηριστικό της Μακεδόνικης αρχιτεκτονικής), ενώ για να μπει κάποιος στο σπίτι θα έπρεπε να διαβεί από μια μεγάλη, εντυπωσιακή σε κάποια σπίτια, ξύλινη πόρτα. Όλα όσα αναφέραμε παραπάνω δημιουργούν ένα εξαιρετικό από αισθητική άποψη οικοδόμημα.

ΚΑΠΝΟΜΑΓΑΖΑ Εκτός όμως από τα σπίτια η εποχή εκείνη μας άφησε κληρονομιά και κάποια καπνομάγαζα, άλλα μισογκρεμισμένα, άλλα παρατημένα κι άλλα συντηρημένα.

ΤΟ ΚΑΠΝΟΜΑΓΑΖΟ ΤΟΥ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΥ

ΚΑΠΝΟΜΑΓΑΖΟ ΣΤΑΝΤΑΡ 1925

ΚΑΠΝΟΜΑΓΑΖΟ ΧΑΤΖΗ ΑΓΓΕΛΟΥ

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΚΑΠΝΟΜΑΓΑΖΟΥ

Τα ογκώδη αυτά κτίρια, τα οποία δίνουν ιδιαίτερο χρώμα στις γειτονιές όπου βρίσκονται αλλά και στο χωριό γενικότερα, χρησιμοποιήθηκαν κατά καιρούς ως σχολεία, σινεμά, κέντρα διασκέδασης, αποθήκες, καταστήματα αλλά και ως κατοικίες.

ΜΥΛΟΣ Ένα ακόμη σημαντικό μνημείο για το Ροδολίβος αποτελεί και ο πετρόμυλος του Ναλμπάντη. Ο μύλος αυτός ήταν συγχρόνως και εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος. Έτσι οι κάτοικοι του Ροδολίβους είχαν τη δυνατότητα να απολαύσουν τα αγαθά του ηλεκτρισμού, πολλά χρόνια πριν τον ανακαλύψει το μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας. Το εργοστάσιο αυτό ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1925. Βρισκόταν μέχρι το 1936 κοντά στο σπίτι του Δημάρχου Χατζηπαπίδη. Μετά μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση, στην πλατεία ΟΧΙ. Η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος συνεχίστηκε και στο νέο μύλο, μέχρι το 1953, όταν ξεκίνησε να λειτουργεί η ΔΕΗ, η οποία υποχρέωσε την τοπική επιχείρηση ηλεκτρισμού να διακόψει την λειτουργία της και να παραχωρήσει το δίκτυο της. Ήταν εφοδιασμένο με δύο μεγάλες ηλεκτρογεννήτριες, που απέδιδαν 90 κιλοβάτ. Με το δίκτυο του εργοστασίου τροφοδοτούνταν ολόκληρο το Ροδολίβος με συνεχές ρεύμα 220 Volt. Το εργοστάσιο για την εξυπηρέτηση των Ροδολιβινών, διέθετε και συνεργείο τριών εξειδικευμένων υπαλλήλων.

ΣΧΟΛΕΙΑ Τα σχολεία συγκαταλέγονται πάντα στα σημαντικότερα κτίρια κάθε χωριού ή κάθε πόλης. Το ίδιο συμβαίνει και στο Ροδολίβος. Το παλιό Δημοτικό Σχολείο το οποίο δεν σώζεται σήμερα, βρισκόταν στη σημερινή κεντρική αγορά του χωριού, εκεί όπου βρίσκεται το κατάστημα ιδιοκτησίας του κ. Αριτζίδη. Άλλο ένα σχολικό κτίριο που δεν υπάρχει σήμερα είναι και το χτισμένο από 1925 Γυμνάσιο, το οποίο βρισκόταν στο κεντρικό πάρκο του χωριού στην πλατεία «ΟΧΙ». Για κάποια χρόνια, λόγω της έλλειψης χώρου μαθήματα γινόταν και στο Καπνομάγαζο του Αγροτικού Συνεταιρισμού. Όταν κατασκευάστηκε το σημερινό Λύκειο το 1961, γκρεμίστηκε το παλιό Ημίγυμνοι. Μέσα στη δεκαετία του 1930-1940 χτίζονται και τα δύο νεότερα Δημοτικά Σχολεία του Ροδολίβους. Πρώτο χτίζεται το 1936 το 2ο Δημοτικό Σχολείο στο Βορειοδυτικό άκρο του χωριού, το οποίο συνεχίζει να λειτουργεί μέχρι και σήμερα και ύστερα το 1937 το 1ο Δημοτικό στην Παναγία (το οποίο σταμάτησε να λειτουργεί το 1979). Το 1957 χτίζεται και ο Βρεφονηπιακός Σταθμός ο οποίος αδιάλειπτα ως τις μέρες μας, προσφέρει τις υπηρεσίες του στα μικρά παιδιά της περιοχής του Ροδολίβους.