ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΛΑΨΗΣ-ΜΑΝΟΛΗΣ ΚΟΥΜΑΣ «ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΙΧΑΣΜΟΣ» ΕΚΔΟΣΕΙΣ «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» ΑΘΗΝΑ 2019
 |
| Ο ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΣΤΗ ΛΑΪΚΗ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ. ΠΑΡΟΜΟΙΑΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΜΙΛΟ ΜΠΕΝΣΟ, ΚΟΜΗ ΤΟΥ ΚΑΒΟΥΡ, ΗΓΕΤΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ (ΕΘΝΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ, ΑΘΗΝΑ). |
Αμέσως μετά την έναρξη των εχθροπραξιών και πριν ακόμα καθορισθεί η στάση των υπόλοιπων κρατών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ο πρωθυπουργός και αρχηγός του Κόμματος Φιλελευθέρων, Ελευθέριος Βενιζέλος, τάχθηκε ανεπιφύλακτα υπέρ της εισόδου της χώρας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ Ένθερμος υποστηρικτής της στρατηγικής σύμπλευσης της Ελλάδας με τις δυτικές δημοκρατίες ήδη από τα χρόνια της δράσης του στην Κρητική Πολιτεία, ο Βενιζέλος έσπευσε, μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας τον Οκτώβριο του 1910, να ενισχύσει τους δεσμούς της Ελλάδας τόσο με τη Βρετανία όσο και με τη Γαλλία. Βέβαιος για την τελική επικράτηση της Εγκάρδιας Συνεννόησης στην παγκόσμια διαμάχη, ο Κρητικός πολιτικός επισήμανε τον καθοριστικό ρόλο που θα διαδραμάτιζε μεταπολεμικά ο βρετανικός παράγοντας στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Η ιδεολογική σύγκλιση του Βενιζέλου με τις δυτικές δημοκρατίες ενίσχυε την πεποίθησή του ότι η Ελλάδα όφειλε να συνταχθεί στον πόλεμο με αυτές ακριβώς τις δυνάμεις -εξωστρεφείς, φιλελεύθερες, καπιταλιστικές, ναυτικές και εμπορικές- που θα την έφεραν μεταξύ των νικητών στη Συνδιάσκεψη της Ειρήνης. Εξάλλου, ο Βενιζέλος απέκλειε κατηγορηματικά την επιλογή της ουδετερότητας, αφού σε μια τέτοια περίπτωση έκρινε ότι η Ελλάδα όχι μόνο θα έχανε μια ιστορική ευκαιρία να προωθήσει τα εθνικά της δίκαια, αλλά επιπλέον θα κινδύνευε να απολέσει τα εδαφικά οφέλη που είχε αποκομίσει κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων. Στον αντίποδα, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος δεν συμμεριζόταν τις απόψεις του Έλληνα πρωθυπουργού. Απόφοιτος της Ακαδημίας Πολέμου του Βερολίνου και θαυμαστής του γερμανικού μιλιταριστικού πνεύματος, ο ανώτατος άρχοντας προδίκαζε την επικράτηση των Κεντρικών Αυτοκρατοριών στην παγκόσμια σύρραξη.
 |
| Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ A' ΔΙΑ ΧΕΙΡΟΣ ΤΟΥ ΛΑΪΚΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΣΩΤ. ΧΡΗΣΤΙΔΗ [ΠΗΓΗ: ΑΠ. ΔΟΥΡΒΑΡΗΣ, ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΧΡΗΣΤΙΔΗΣ (1858-1940), ΕΛΙΑ, ΑΘΗΝΑ 1993], ΕΧΕΙ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΤΟ ΟΤΙ Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΖΩΓΡΑΦΟ ΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ IB', ΟΠΩΣ ΤΟΝ ΗΘΕΛΕ ΤΟ ΛΑΪΚΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ -ΔΗΛΑΔΗ ΔΙΑΔΟΧΟ ΤΟΥ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΥ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΙΑ' ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ. |
Οι στενοί συγγενικοί του δεσμοί με τον Γερμανό αυτοκράτορα Γουλιέλμο Β ’ (η σύζυγος του Κωνσταντίνου, Σοφία, ήταν αδελφή του κάιζερ) και η εξοικείωσή του με μορφές διακυβέρνησης σαφώς πιο αυταρχικές από εκείνες που πρέσβευαν οι δυτικές δημοκρατίες ενίσχυαν τον φιλογερμανικό προσανατολισμό του. Αντιλαμβανόμενος, όμως, ότι η Ελλάδα, ως ναυτικό κράτος, δεν ήταν σε θέση να ενταχθεί σε συνασπισμό αντίθετο από εκείνο των Μεγάλων ναυτικών Δυνάμεων που κυριαρχούσαν στη
 |
| ΛΙΘΟΓΡΑΦΙΑ ΕΠΟΧΗΣ, ΒΑΣΙΣΜΕΝΗ ΣΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ, ΜΕ ΤΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΗ ΛΕΖΑΝΤΑ: «Ο ΔΑΦΝΟΣΤΕΦΗΣ ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΚΑΙ Ο ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΜΕΤΑ ΤΟΥ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΥ, ΚΑΘΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ΕΝ ΧΑΤΖΗ-ΜΠΕΗΛΙΚ ΤΟΥΣ ΟΡΟΥΣ ΤΗΣ ΕΝ ΒΟΥΚΟΥΡΕΣΤΙΩ ΣΥΝΘΗΚΗΣ, ΤΗΝ 14ΗΝ ΙΟΥΛΙΟΥ 1913» (ΠΗΓΗ: ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, 1912-1913 ΚΑΙ 1940-1941, ΑΘΗΝΑ: ΕΚΔΟΣΕΙΣ Κ. ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΕΑ, ΑΘΗΝΑ 1995). |
Μεσόγειο (δηλαδή της Γαλλίας και κυρίως της Βρετανίας), προέκρινε την πολιτική της αυστηρής ουδετερότητας. Σε πλήρη ευθυγράμμιση με τις απόψεις του Κωνσταντίνου βρίσκονταν τόσο ο υπουργός Εξωτερικών Γεώργιος Στρέιτ όσο και η ηγεσία του Γενικού Επιτελείου Στρατού, υπό τον Βίκτωρα Δούσμανη και τον Ιωάννη Μεταξά. Οι διαμετρικά αντίθετες τοποθετήσεις του Κωνσταντίνου και του Βενιζέλου σχετικά με τη συμμετοχή της Ελλάδας στον A' Παγκόσμιο Πόλεμο δεν θα ήταν προορισμένες να οδηγήσουν κατ’ ανάγκη σε ρήξη, εάν ο βασιλιάς δεν εμφορείτο από απόψεις αναχρονιστικές σχετικά με τον ρόλο του μονάρχη. Θεωρώντας εαυτόν, και όχι τον εκλεγμένο πρωθυπουργό, αρμόδιο για αποφάσεις ειρήνης και πολέμου, ο Κωνσταντίνος παρέμενε σταθερά προσηλωμένος σε πρακτικές του 19ου αιώνα, όταν ο βασιλιάς ήταν ο κατεξοχήν υπεύθυνος για την εξωτερική πολιτική της χώρας. «Χαρακτήρας άκαμπτος και μονολιθικός», σύμφωνα με την έκφραση του Κώστα Μ. Σταματόπουλου [1], ο Κωνσταντίνος δεν ήταν διατεθειμένος να αποδεχθεί τις υποδείξεις του Βενιζέλου, ιδιαίτερα σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία ο θεσμός της βασιλείας είχε φθάσει στο απόγειο της δημοφιλίας του. Ούτε, όμως, ο Βενιζέλος, προσωπικότητα που ενσάρκωνε όλα τα χαρακτηριστικά του «χαρισματικού ηγέτη» -όπως πρώτος κατέδειξε ο Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος- ήταν πρόθυμος να υποχωρήσει, και μάλιστα σε ένα ζήτημα ύψιστης εθνικής σημασίας, όπως ήταν η συμμετοχή της χώρας στον Παγκόσμιο Πόλεμο. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η ρήξη στις σχέσεις των δύο ανδρών έμοιαζε αναπόφευκτη.
1. Κώστας Μ. Σταματόπουλος, Περί της βασιλείας στη νεώτερη Ελλάδα, Αθήνα: Καπόν, 2015, σ. 168.
from ανεμουριον https://ift.tt/3dI0dT4
via IFTTT