Η 21η Μαΐου έχει ανακηρυχθεί από τον ΟΗΕ ως «Παγκόσμια Ημέρα Πολιτιστικής Ποικιλομορφίας για τον Διάλογο και την Ανάπτυξη».
Φέτος όσο ποτέ ο εορτασμός της ημέρας επιτάσσει να συνομιλήσουν όλες οι πλευρές που αποτελούν το πολύπτυχο του πολιτισμού.Ήδη οι καλλιτέχνες βρέθηκαν στους δρόμους για να διεκδικήσουν τα αυτονόητα.
Μετά από μια δεκαετή κρίση στη διάρκεια της οποίας ο πολιτισμός πάλεψε και άντεξε, έρχεται αντιμέτωπος με ένα νέο χτύπημα που προκάλεσε η πανδημία του κορονοϊού. Και ίσως αυτή τη φορά το χτύπημα να είναι πιο δυνατό μπροστά στο αβέβαιο μέλλον που ξημερώνει για όλους όσοι δουλεύουν και υπηρετούν τον χώρο του πολιτισμού.
Πρόσφατα η Υπουργός Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη, και ύστερα από τη θύελλα αντιδράσεων που ξεσηκώθηκε, εξήγγειλε μέτρα «προστασίας» για τον πολιτισμό και τους εργαζομένους του. Τα μέτρα αναφέρονται σε μουσεία, θέατρα και τις άλλες παραστατικές τέχνες, τον χορό κλπ. Παρέλειψε όμως η Υπουργός να κάνει την οποιαδήποτε αναφορά σε πολιτιστικούς συλλόγους και σωματεία τα οποία επίσης αποτελούν μέρος του πολιτιστικού κεφαλαίου της χώρας.
Με την κατάργηση της παραδοσιακής κοινωνικής οργάνωσης από τους Δήμους και τις Κοινότητες και το πέρασμα στην εφαρμογή των «Καποδίστριας» και «Καλλικράτης», ο ρόλος των πολιτιστικών συλλόγων αναβαθμίστηκε σημαντικά. Αρμοδιότητες που παλιότερα αναλάμβαναν οι τοπικοί αυτοδιοικητικοί φορείς «πέρασαν» στην ευθύνη των πολιτιστικών συλλόγων.
Έτσι οι πολιτιστικοί φορείς έχουν αναλάβει την πολιτιστική και πολιτισμική δραστηριοποίηση και ενεργοποίηση των μελών, αλλά και των κατοίκων τόσο των χωριών όσο της περιοχής δράσης τους.
Η πλειοψηφία των συλλόγων αυτών δημιουργήθηκαν δεκαετίες πριν ως ένας συνδετικός κρίκος του γενέθλιου τόπου της και της μεγάλης πόλης που τους φιλοξενεί. Σκοπός τους να διασώζουν, να διαδίδουν και να κρατούν ζωντανές τις παραδόσεις, τα ήθη, τα έθιμα και κατ’ επέκτασιν τους δεσμούς με τον τόπο τους.
Με απλά λόγια οι πολιτιστικοί σύλλογοι είναι οι θεματοφύλακες του λαϊκού μας πολιτισμού και της παράδοσης.
Προσπαθούν και αυτοί από το δικό τους μετερίζι «να φυλάγουν Θερμοπύλες» μέσα από τις ποικίλες δράσεις που οργανώνουν όπως τμήματα παραδοσιακών χορών, αναβίωση εθίμων, θρησκευτικές εκδηλώσεις, πανηγύρια κ.ά.
Οι πολιτιστικοί σύλλογοι ταλανίστηκαν από τη σκληρή δεκαετία οικονομικής κρίσης, αγωνίστηκαν και πάλεψαν για να διασφαλίσουν τουλάχιστον τα κεκτημένα τους. Κάποιοι δυστυχώς έχασαν τη μάχη, κάποιοι κατάφεραν να μείνουν «ζωντανοί» και κάποιοι, ελάχιστοι, βγήκαν νικητές. Όλοι όμως μπορούν να είναι περήφανοι γιατί προσπάθησαν και πέτυχαν μόνοι τους, έχοντας στη φαρέτρα τους πάθος, αγάπη, μεράκι, αφοσίωση και πείσμα για όσα υπηρετούν. Και κυρίως από ανιδιοτέλεια και πίστη για όσα πρεσβεύουν και αντιπροσωπεύουν οι σύλλογοι αυτοί, καθώς και την έμπρακτη απόδειξη των μελών τους τα οποία από το υστέρημά τους στήριξαν τους συλλόγους τους.
Οι πολιτιστικοί σύλλογοι έκλεισαν σε όλη τη χώρα, διακόπτοτντας όλες τις δράσεις τους και ακυρώνοντας εκδηλώσεις, λόγω των περιοριστικών μέτρων για την αποτροπή διάδοσης του κορονοϊό. Και τώρα έρχονται αντιμέτωποι με τις συνέπειες.
Μα το χειρότερο είναι ότι για μια ακόμη φορά έρχονται αντιμέτωποι με την αδιαφορία του κράτους. Εν μέσω της πανδημίας το Υπουργείο Πολιτισμού μέσω της Πύλης Πολιτιστικών Φορέων, προχώρησε στην ανακοίνωση προσκλήσεων επιχορήγησης του λαϊκού πολιτισμού (Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά και Μουσεία Νεότερου Πολιτισμού) και συνέχισε κανονικά τη διαδικασία με μόνη φροντίδα να δώσει μια μικρή παράταση λίγων ημερών στην αρχική προθεσμία υποβολής των αιτήσεων (καταληκτική ημερομηνία 7 Μαΐου 2020).
Πώς ήταν δυνατόν μέσα σε αυτό το θολό τοπίο, οι πολιτιστικοί σύλλογοι να σχεδιάσουν δράσεις που οφείλουν να πραγματοποιήσουν το 2020;
Με ποιους ανθρώπους μπορούσαν να έρθουν σε επαφή για να ανταλλάξουν ιδέες, να ορίσουν συνεργασίες και να κλείσουν συμφωνίες οικονομικές και άλλες προκειμένου να καταθέσουν μια εμπεριστατωμένη πρόταση στο Υπουργείο και να ελπίζουν έστω και μιας μικρής επιχορήγησης. Οι εκκλήσεις τους για παράταση «φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ».
Και ενώ ήλπιζαν ότι τουλάχιστον θα υπάρξει μέριμνα να συμπεριληφθούν και αυτοί στα μέτρα διάσωσης και ενίσχυσης είτε με τα επιδόματα των 800€ είτε με κάποιον άλλο τρόπο που θα προέβλεπε το Υπουργείο Πολιτισμού, δυστυχώς οι πολιτιστικοί σύλλογοι έμειναν και πάλι μόνοι!!! Οι πολιτιστικοί σύλλογοι και οι άνθρωποί τους , οι οποίοι πρέπει να τονίσουμε ότι οι περισσότεροι προσφέρουν τις υπηρεσίες τους εθελοντικά, δεν μπορούν να ενταχθούν σε κανένα μέτρο στήριξης και αυτό αποτελεί κατάφωρη αδικία, υποβάθμιση του ρόλου τους και ίσως τη χαριστική βολή για τη συνέχιση της λειτουργίας τους.
Ο πολιτισμός είναι ένα αγαθό που ανήκει σε όλους τους ανθρώπους.
Είναι ο χώρος, ο οποίος δεν ανέχεται διακρίσεις και είναι ανοικτός σε όλους με ελεύθερη πρόσβαση. Πώς είναι δυνατόν λοιπόν οι άνθρωποι που υπηρετούν αυτό το αγαθό από τον θώκο του Υπουργείου Πολιτισμού να οργανώνουν ένα τέτοιο έγκλημα αντί να προωθούν τον διάλογο με όλες τις πλευρές που θα οδηγήσει στη σωτηρία του πολιτισμού και των ανθρώπων του;
Γιατί το Υπουργείο σπέρνει τη διχόνοια ανάμεσα στους ανθρώπους του πολιτισμού και για άλλους φροντίζει και ακούει τις φωνές διαμαρτυρίες, ενώ για άλλους κλείνει τα αυτιά και αδιαφορεί;
Γιατί διαχωρίζει τους φορείς και τους ανθρώπους σε εκείνους που είναι μπροστά από τα φώτα και σε εκείνους που είναι πίσω από τα φώτα χωρίς να αναγνωρίζει ότι και εκείνοι διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο;
Μήπως το Υπουργείο θεωρεί ότι υπάρχουν σημαντικοί και ασήμαντοι στον χώρο του πολιτισμού; Γιατί στα μέτρα στήριξης που ανακοινώθηκαν δεν αναφέρεται πουθενά ο λαϊκός πολιτισμός, η παράδοση και οι εκπρόσωποί τους;
Ο πολιτισμός δεν πρέπει να μετατραπεί σε εγχείρημα «πολλών ταχυτήτων», διαφορετικά θα χάσει την ενότητα και τη δύναμή του. Ο πολιτισμός αποτελεί έναν μοχλό στήριξης της οικονομίας αλλά και της κοινωνίας. Οι άνθρωποι που υπηρετούν τον χώρο του πολιτισμού, σε οποιαδήποτε μορφή κι αν ανήκει, οφείλουν να παραμείνουν ενωμένοι και πνεύμα αλληλεγγύης να παλέψουν για τη δίκαιη αντιμετώπιση όλων.
Δεν μπορούν να επιτρέψουν στο Υπουργείο Πολιτισμού να τους αντιμετωπίζει ως διαφορετικές οντότητες και να υιοθετεί μέτρα σύγκρουσης και όχι ενίσχυσης και συνοχής. Θέατρο, χορός, βιβλίο, παιδικό θέατρο, κινηματογράφος, μουσική, μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι, πολιτιστικοί σύλλογοι φέρουν και υπηρετούν τον πολιτισμό.
Ας θυμίσουμε στο Υπουργείο Πολιτισμού τα λόγια του Ίωνα Δραγούμη «Πήγαινε πίσω στα δημοτικά τραγούδια, στη δημοτική τέχνη και στη χωριάτικη και τη λαϊκή ζωή, για να βρεις τη γλώσσα σου και τη ψυχή σου, και μ’ αυτά τα εφόδια αν έχεις ορμή μέσα σου και φύσημα, θα πλάσεις ό,τι θέλεις, παράδοση και πολιτισμό και αλήθεια και φιλοσοφία».
Οι πολιτιστικοί σύλλογοι και οι άνθρωποί τους απαιτούν τη στήριξη και την αναγνώριση που τους αρμόζει και αξίζουν!
Να σημειώσουμε ότι ήδη πολιτιστικές ομοσπονδίες της χώρας έστειλαν επιστολή στα αρμόδια υπουργεία
K.T.