Κριτικός — πεζογράφος. Γεννήθηκε στα Φιλιατρά τη Μεσσηνίας. Τελείωσε το Γυμνάσιο τη πατρίδας του και σπούδασε φιλολογία στη φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου των Αθηνών. Στα 1908 με υποτροφία του ιδίου πανεπιστημίου έφυγε στο Βερολίνο, και σπούδασε και στο εκεί πανεπιστήμιο. Είχε τη λαμπρή τύχη στο Βερολίνο να βρει καθηγητή τον περίφημο ελληνιστή Βιλαμόβιτς. Στην Ελλάδα γύρισε στα 1911 και διορίστηκε στη μέση Εκπαίδευση. Στα 1913 ανακηρύχτηκε διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο τη Αθήνας, με τη διατριβή του «Το καλόν παρά Καντίω». Στα 1926 διορίστηκε καθηγητής τη νεοελληνικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο τής Θεσσαλονίκης, έδρα πού διατήρησε μέχρι το θάνατο του. Το έργο του Γιαννη Αποστολάκη είναι σημαντικό σαν κριτικού και φιλολόγου. Στα Γράμματα παρουσιάστηκε από τις στήλες του «Νουμά» με φιλολογικά άρθρα, Στα 1914. Μετά από λίγο διαφώνησε με τους δημοτικιστές στις μαχητικές και ευρύτερα προοδευτικές του απόψεις και έκοψε μια για πάντα τις σχέσεις μαζί τους. Τότε εξέδωσε το περιοδικό «Κριτική και Ποίηση» με το Σπύρο Αλιμπέρτη. Στο περιοδικό αυτό παρουσίασε την εκτεταμένη ψυχογραφική και βιογραφική μελέτη, για τον Καρλάϋλ, του οποίου ήταν φλογερός θαυμαστής και οπαδός τη θεωρίας του, για του «ήρωες» του μεγαλοφυείς, που σαν θαυματοποιοί και μάγοι μεταβάλλουν, τάχα, την αντικειμενική κοινωνική πραγματικότητα και δίνουν στην κοινωνία τη μορφή πού θέλουν εκείνοι. Έτσι η ιστορία παρουσιάζεται σαν έργο των θαυμαστών προσωπικοτήτων. Οι αντικειμενικοί όροι μιας δοσμένης στιγμής και η θέληση και επιθυμία των λαών κανένα ρόλο δεν παίζουν στο σύστημα των ιστορικών παραγόντων. Το ιστορικό γίγνεσθαι είναι, θα λέγαμε κατά τον Καρλάϋλ, η υλοποιημένη σε αντικειμενικά γεγονότα θέληση των «ηρώων», των μεγαλοφυών. Άλλωστε η μελέτη, για τον Καρλάϋλ προσφέρει επανειλημμένα την ευκαιρία να αναπτύσσει και τις δικές του απόψεις ο Γιάννης Αποστολάκης: καρλαϋκές και της σχολής του υποκειμενικού ιδεαλισμού. Σε λίγο ο Αποστολάκης παρουσίασε τη μελέτη του «Γιάννης Καμπύσης ένας φιλολογικός πρόλογος». Στα 1923 εξέδωσε το έργο «Η ποίηση στη ζωή μας», ογκώδης και εκτεταμένη μελέτη για την νεοελληνική ποίηση, με αξιολόγηση των Νεοελλήνων ποιητών και ανάπτυξη των αισθητικών του απόψεων. Ακολουθεί, στα 1929, το έργο του «Τα δημοτικά μας τραγούδια», έρευνα για το δημοτικό μας τραγούδι, ερμηνευτική και κριτική. Στα 1936 εκδίδει τη μελέτη «Αριστοτέλης Βαλαωρίτης». Στα 1932 το άλλο σημαντικό δοκίμιο για τον «Κρυστάλλη και το Δημοτικό Τραγούδι». στα 1939 κυκλοφορεί το δοκίμιο του: «Το τραγούδι της Αγίας Σοφίας». Και στα 1950, μετά το θάνατο του, είδε το φως μια σπουδαία μελέτη του με τίτλο : «Το κλέφτικο τραγούδι - το πνεύμα του και η τέχνη του». Το έργο του Γιάννη Αποστολάκη ογκώδες, στασιαζόμενο, βαλλόμενο από παντού, εξακολουθεί να ζει και να μελετάται σαράντα χρόνια τώρα και θα εξακολουθεί. Σάλος πραγματικός και βουνό επικρίσεων ξεσηκώθηκε κατά του Αποστολάκη, από τις κριτικές του αποτιμήσεις. Απορρίπτει όλους του ποιητές της νεότερης Ελλάδας : από τον Κάλβο ως τον Παλαμά και τον Καβάφη. Χαμηλόφωνοι και μεγαλόπνευστοι, όλοι, δεν έχουν στο ποιητικό έργο τους ποιητική ουσία. Και μόνο ένας διασώζεται θαυμαστός και ασύγκριτος : ο Διονύσιος Σολωμός. Ο Γιάννης Αποστολάκης κατέχεται από μια μανία να γκρεμίσει όλη τη νεοελληνική ποίηση. Οπαδός της γερμανικής ιδεαλιστικής αισθητικής, όχι μονάχα κλείνει τα μάτια μπροστά στην ποιητική πραγματικότητα των διαφορετικών από τις αισθητικές του ς απόψεις ρευμάτων, μα την πολεμάει λυσσαλέα. Και από αυτή την ανεξήγητη κριτική μαχητικότητα του, φτάνει στην ανακήρυξη του μεγαλύτερου ως μοναδικού, του Σολωμού ως μόνου. Με το Σολωμό αρχίζει και στο Σολωμό τελειώνει. Με τέτοιες απόψεις ήταν φυσικό να ακουστή θύελλα επικρίσεων. Όλοι οι ποιητές σχεδόν, τον επικρίνουν με δριμύτητα αδυσώπητη. Και από τότε μέχρι τώρα. Η μία υπερβολή φέρνει την άλλη. Οι υπερβολές του Γιάννη Αποστολάκη, ν’ αρνηθεί όλους του ποιητές μας, οδήγησαν του επικριτές του στην υπερβολή να του αρνηθούν κάθε αρετή. Κριτικό σφάλμα. Στο χώρο τής κριτικής το πάθος και των προτιμήσεων και των πολιτικών ιδεών πρέπει να σωπαίνει, για να είναι ό λόγος αντικειμενικός και στέρεα δίκαιος, για την προκοπή των Γραμμάτων και του λαού. Ο Γιάννης Αποστολάκης έχει ωστόσο βαθύτατη κριτική δράση. Μα του την αρνήθηκαν και την αρνούνται. Έχει στις καταφατικές του κριτικές απόψεις αποδεικτικότητα που, σίγουρα, ελάχιστοι την επέδειξαν. Μ’ όλες τις αντιρρήσεις, που κατά καιρούς εκδηλώθηκαν κατά του Αποστολάκη, οι σύγχρονοι κριτικοί, τον τοποθέτησαν στη θέση που του ανήκει : κράτησαν τα θετικά του στοιχεία που αποτελούν μια τεράστια προσφορά στα Νεοελληνικά μας Γράμματα.Δ. Π. ΚΩΣΤΕΛΕΝΟΣ «ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ» ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΓΟΥΛΑΤΟΥ 1976
from ανεμουριον https://ift.tt/31pCB0q
via IFTTT