Μυθιστοριογράφος και κριτικός. Γεννήθηκε στα 1913, στο Σαλιχλί της Μικρασίας, στην περιοχή των Σάρδεων. Με το ξερίζωμα του Ελληνισμού, από τη Μικρασιατική καταστροφή, ήρθε στην Αθήνα. Σπούδασε νομικά. Δικηγόρησε μόνο λίγα χρόνια και στα 1945 τοποθετήθηκε γενικός Γραμματέας του Εθνικού Θεάτρου, θέση που κράτησε μέχρι το 1972. Ο Τάσος Αθανασιάδης πρωτοπαρουσιάστηκε στα Γράμματα, στα 1936, με το δοκίμιο του: «Πώς έβλεπε ο Φώτος Πολίτης τη νεοελληνική πραγματικότητα». Στα 1943 κυκλοφορεί τη συλλογή διηγημάτων: «Θαλασσινοί προσκυνητές», στα 1944 κυκλοφορεί το «Ταξίδι στη μοναξιά», χρονικό από τη ζωή του Καποδίστρια. Στα 1945 κυκλοφορεί την «Αποστασία». Στα 1948 κυκλοφορεί τή μυθιστορηματική τριλογία του «Οι Πάνθεοι» με πρώτο το μυθιστόρημα «Χαρισάμενη εποχή», δεύτερο τη «ΜάρμωΠανθέου», στα 1953, και τρίτο την «Κερκόπορτα», στα 1961. Στο μεταξύ στα 1955 ανάμεσα στο δεύτερο και τρίτο μυθιστόρημα των «Πανθέων», κυκλοφορεί τη «Μυθιστορηματική αναπαράσταση»: «Ο Ντοστογιέφσκι από το κάτεργο στο πάθος», και, στα 1957, τα «Τρία παιδιά του αιώνα τους». Βίκτωρ Ουγκό, Ντοστογιέφσκι, Τολστόι. Στα 1963 τη συγκινημένη βιογραφία «Αλβέρτος Σβάιτσερ». Στα 1965 κυκλοφορεί το δοκίμιο «Αναγνωρίσεις», σε συνέχεια κυκλοφορεί το δοκίμιο: «Η νεότερη βιογραφική τέχνη», μετά το δοκίμιο «Χρόνος και πόνος» και το δοκίμιο «Βενιζελικός Ευαγγελισμός». Στα 1969 κυκλοφορεί το μεγάλο του μυθιστόρημα «Αίθουσα του Θρόνου». Τριάντα χρόνια δημιουργίας πλησιάζει ό Τάσος Αθανασιάδης με το μυθιστορηματικό και δοκιμιακό έργο του. Ο Τάσος Αθανασιάδης είναι μυθιστοριογράφος χυμώδης και δοκιμιογράφος συναρπαστικός. Από το πρώτο δοκίμιο του «Πώς έβλεπε ο Φώτος Πολίτης τη νεοελληνική πραγματικότητα», έδωσε εξαίρετα δείγματα του μεταγενέστερου έργου του. Επίσης και στη συλλογή των πρώτων διηγημάτων του λάμπει, η λαμπικαρισμένη πεζογραφική του ικανότητα: η πλούσια αφηγηματικότητα του, και ο φορτισμένος από το πάθος λόγος του. Στην «Αποστασία» γίνεται μια λογοτεχνική υπεράσπιση της προσχώρησης του σε άλλη φιλοσοφική θέση, από την παλαιά του, πού θεωρούσε το άτομο βασικό παράγοντα των κοινωνικών και ιστορικών διαδικασιών. Γρήγορα εγκαταλείπει την ανεδαφική αυτή θέση και πιστεύει, ότι το υποκείμενο δεν έχει τη δυνατότητα να αποβεί δημιουργικός παράγοντας, αν είναι ξεκομμένο από την ομάδα των συνανθρώπων του. Στους «Πανθέους» εικονίζεται ή περιπέτεια του ελληνικού λαού στην πεντηκονταετία πριν και μέχρι τη συγγραφή του έργου. Στους «Πανθέους» ο Τάσος Αθανασιάδης αποδείχνει την πλούσια μυθιστοριογραφική του φαντασία και την ισχυρή συνθετική του ικανότητα, που συμπλέκει ένα πλήθος πρόσωπα και περιστατικά σ' έναν ενιαίο μύθο, κι ακόμα την ικανότητα να συμπλέκει στον κεντρικό μύθο και άλλους μικρότερους, παρεμβαλλόμενους, δίχως νά διασπάται ούτε ελάχιστα η οργανική ενότητα των «επί μέρους» με «το καθόλου», δίχως να ξεστρατίζει μήτε χιλιοστό από τη γενική διήκουσα του έργου που κορυφώνεται στην «Κερκόπορτα». Η αφήγηση του είναι ολοζώντανη, παραστατική, τόσο απλή και φυσική που θαρρείς πως ό,τι αφηγείται το ζεις και συ, τώρα στο παρόν. Και ζεστή, γιομάτη ανθρωπιά, μια ανθρωπιά που δεν κηρύχνεται, αλλά παρουσιάζεται. Μια ανθρωπιά που δε φωνάζει αλλά δρα. Ο Τάσος 'Αθανασιάδης είναι πατριώτης, πατριώτης αληθινός κι όχι πατριδοκάπηλος και δίνει την αλήθεια, τον πραγματικό χαρακτήρα των πολέμων. Ο πόλεμος του 41, ήταν απελευθερωτικός, δίκαιος και επιβεβλημένος, μα τα γεγονότα του πολέμου, η συμφορά του, η απέχθεια των ίδιων των πολεμιστών είναι ίδια σχεδόν για όλους. Στους απελευθερωτικούς η γνώση του δίκιου, και της αναγκαιότητας της άμυνας, κάνει τον πολεμιστή να προχωρή καί ματωμένος «να μισή τον πόλεμο και να πολεμάη παλληκαρίσια». Ρεαλισμός, πάθος, εποπτικό κύρος, στην περιβάλλουσα πραγματικότητα είναι, κοντά στα άλλα, συστατικά στοιχεία του μυθιστοριογραφικού του ταμπεραμέντου. Η φλόγα των βιολογικών του καταβολών, τον ανάβει και τον πυρακτώνει, καθώς τα αντικειμενικά περιστατικά της πραγματικότητας προσπίπτουν στη συνείδηση του, αναχωνεύονται και ανακλώνται φλογισμένα και κείνα, και θερμαίνουν και τον αναγνώστη και του μεταδίδουν τον αισθητικό κραδασμό τους. Και το πάθος δεν εμποδίζει την κοφτερή δράση του συγγραφέα, να εχη μια εποπτεία τής πραγματικότητας, αντικειμενική και αυθεντική, και να παρουσιάζη τις εναλλαγές των φωτοσκιάσεων του εσωτερικού τοπίου πραγματοποιούμενη σε συνάρτηση με τους αντικειμενικούς καθορισμούς. Ο Τάσος Αθανασιάδης είναι δέκτης ευαίσθητος, και αντικρίζει μ' αγάπη τον άνθρωπο. Κι' αυτή η αγάπη άναθρώσκει, από μια λέξη, από μια κίνηση, ενός ήρωα για άλλον. Και από τη συμπεριφορά και την ενδόμυχη ομιλία με τον εαυτό τους των κεντρικών του ηρώων. Η φράση του Αθανασιάδη κυλάει άνετα και φυσικά, με εναλλασσόμενο μάκρος των προτάσεων, με προτίμηση, στις προτάσεις μεσαίου μάκρους. Η γλώσσα του είναι δημοτική, δίχως ακρότητες, μετριοπαθής, και με γραμματικούς και λεκτικούς τύπους, τής καθαρεύουσας κάπου-κάπου. Στο δοκίμιο του και στη μυθιστορηματική βιογραφία παρουσιάζει πολλές αρετές. Βαθύς στοχασμός κι εκφραστική ρώμη διακρίνουν τα δοκίμια του.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΓΟΥΛΑΤΟΥ
Ο Τάσος Αθανασιάδης γεννήθηκε στο Σαλιχλί της Μικράς Ασίας, γιος του επιχειρηματία Μιχαήλ Αθανασιάδη, που πέθανε όταν ο συγγραφέας ήταν ακόμη παιδί, και της Ανθής Παναγιωτοπούλου. Είχε τρεις μεγαλύτερες αδελφές. Μετά την καταστροφή του 1922 η μητέρα με τα τέσσερα παιδιά της εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα, όπου ο Τάσος σπούδασε νομικά, εργάστηκε για λίγα χρόνια ως δικηγόρος και ζει ως σήμερα. Παντρεύτηκε τη φιλόλογο Μαρία Δημητροπούλου Διετέλεσε διευθυντής γραμματείας, δραματολογίου, προσωπικού και γενικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, καθώς επίσης προϊστάμενος καλλιτεχνικού προγραμματισμού του οργανισμού των ελληνικών κρατικών θεάτρων, θέση από την οποία παραιτήθηκε το 1972. Ταξίδεψε στην Ιαπωνία, την Ινδία, την Τουρκία, τη δυτική και κεντρική Ευρώπη, τον Καναδά και τις Η.Π.Α. Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο μυθιστορηματικής βιογραφίας (1955 για το Ο Ντοστογιέβσκι από το κάτεργο στο πάθος και 1963 για τον Αλβέρτο Σβάιτσερ), το βραβείο πεζογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών (1959-1961 για τους Πανθέους), το Κρατικό Βραβείο μυθιστορήματος (1969 για την Αίθουσα του θρόνου και 1978 για τους Τελευταίους εγγονούς), το Έπαθλο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών (1975 για τους Φρουρούς της Αχαΐας), το βραβείο ελληνοτουρκικής φιλίας και ειρήνης Ιπεκτσί (1989 για τα Παιδιά της Νιόβης), το αργυρούν μετάλλιο του ιδρύματος της Γαλλικής Ακαδημίας Τέχνες-Επιστήμες-Γράμματα και το βραβείο Χέρντερ (1997). Από το 1986 είναι μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, ενώ διετέλεσε επίσης ιδρυτικό μέλος της Ομάδας των Δώδεκα, πρόεδρος της επιτροπής κρατικών λογοτεχνικών βραβείων (1979-1980), της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών και του Δ.Σ. της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Με τη λογοτεχνία άρχισε να ασχολείται από μαθητική ηλικία με δημοσιεύσεις διηγημάτων σε περιοδικά όπως η Νέα Εστία, τα Ελληνικά, η Πρωτοπορία και άλλα. Την πρώτη του επίσημη εμφάνιση στα γράμματα πραγματοποίησε το 1936 με τη δημοσίευση μιας μελέτης του για το Φώτο Πολίτη, την οποία διάβασε στην Αρχαιολογική Εταιρεία. Το 1943 εξέδωσε τη συλλογή διηγημάτων Θαλασσινοί προσκυνητές και ένα χρόνο αργότερα τη μυθιστορηματική βιογραφία Ταξίδι στη μοναξιά, έργα λυρικής υφής με έμφαση στην περιγραφή του εσωτερικού κόσμου των ηρώων τους. Γρήγορα ωστόσο στράφηκε στη μυθιστορηματική γραφή της κλασικής ρεαλιστικής τεχνοτροπίας, δείχνοντας ιδιαίτερη επιμέλεια στην περιγραφή του εξωτερικού κόσμου αλλά και στην ψυχογράφηση των προσώπων. Χαρακτηριστικά του έργου του είναι η προσπάθειά του να δείξει την επίδραση ενός συγκεκριμένου κάθε φορά κοινωνικού και πολιτικού πλαισίου στη ζωή και τον ψυχισμό μεμονωμένων προσώπων και να προβάλει έτσι τη γενικότερη θεωρία του για την εξέλιξη της ζωής ως αποτέλεσμα συνεχούς πάλης ανάμεσα στις δυνάμεις του Καλού και του Κακού. Η περίπτωση του Τάσου Αθανασιάδη καλύπτει χρονικά μια περίοδο που φτάνει ως τη σύγχρονή μας πεζογραφία, υφολογικά βρίσκεται στην πεζογραφική παράδοση της γενιάς του Τριάντα.
Διηγήματα: Θαλασσινοί προσκυνητές. Αθήνα, Αετός, 1943 / Αγία νεότητα. Αθήνα, Εστία, 1990 / Μεσαιωνικό τρίπτυχο. Αθήνα, Εστία, 1998 Μυθιστορήματα: Οι Πανθέοι Α’· Η χαρισάμενη εποχή. Αθήνα, Αετός, 1948 / Οι Πανθέοι Β’· Μάρμω Πανθέου. Αθήνα, Αετός, 1953 / Οι Πανθέοι Γ’· Η Κερκόπορτα. Αθήνα, 1962 (οριστική έκδοση των Πανθέων σε τέσσερις τόμους, Αθήνα, Εστία, 1976-1977 / Η αίθουσα του θρόνου. Αθήνα, Εστία, 1969 / Οι φρουροί της Αχαΐας Α’-Β’. Αθήνα, Εστία, 1975 / Οι τελευταίοι εγγονοί Α’-Β’. Αθήνα, Εστία, 1984 / Τα παιδιά της Νιόβης Α’-Β’. Αθήνα, Εστία, 1988 / Τα παιδιά της Νιόβης Γ’-Δ’. Αθήνα, Εστία, 1995. Μυθιστορηματικές βιογραφίες: Ταξίδι στη μοναξιά (Ιωάννης Καποδίστριας). Αθήνα, Αετός, 1944 (και έκδοση γ’, οριστική, Αθήνα, Εστία, 1972) / Ο Ντοστογιέβσκι από το κάτεργο στο πάθος. Αθήνα, Εστία, 1955 (και έκδοση β’, αναθεωρημένη και προλογισμένη, Αθήνα, Εστία, 1978) / Τρία παιδιά του αιώνα τους. Αθήνα, 1957 (και έκδοση γ’, οριστική, Αθήνα, Εστία, 1973) / Αλβέρτος Σβάιτσερ · Ο ποιητής της χριστιανικής δράσης · Βιογραφία. Αθήνα, Φέξης, 1963 (και έκδοση δ’, αναθεωρημένη, Αθήνα, Εστία, 1979) / Ο γιος του ήλιου · Η ζωή του Ιουλιανού του Παραβάτη· Βιογραφία. Αθήνα, Εστία, 1978. Δοκίμια: Πώς έβλεπε ο Φώτος Πολίτης τη νεοελληνική πραγματικότητα. Αθήνα, 1936 / Αποστασία. Αθήνα, Ίκαρος, 1945 / Αναγνωρίσεις. Αθήνα, Alvin Redman, 1965 (και έκδοση β’, οριστική, Αθήνα, Εστία, 1974) / Βεβαιότητες και αμφιβολίες. Αθήνα, Εστία, 1980 / Από τον εαυτό μας στους άλλους. Αθήνα, Εστία, 1993.
