ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΑΜΨΑΣ | Ο Λουκιανός, ο πιο επιφανής από τους Έλληνες σοφιστές του 2ου μ.Χ. αιώνα, γεννήθηκε στα Σαμόσατα της Συρίας, γύρω στο 125 μ.Χ. Επειδή οι γονείς του ήταν πολύ φτωχοί, τον πήγαν σ’ ένα λιθοξόο για να μάθει την ερμογλυφική τέχνη. Η μόνη αξιόπιστη πληροφόρηση που υπάρχει για τα γεγονότα και τις ημερομηνίες της ζωής του, προέρχεται απ’ όσα λέει ο ίδιος για τον εαυτό του στα γραπτά του. Χάρη στην ακατανίκητη επιθυμία του να αποκτήσει μεγαλύτερη μόρφωση, κατόρθωσε ν’ αφοσιωθεί στην τέχνη της ρητορικής. Έζησε μερικά χρόνια στην Ιωνία, όπου τελειοποίησε τα ελληνικά του (γιατί μιλούσε αρχικά τη συριακή γλώσσα) και μελέτησε τους κλασικούς συγγραφείς, ιδιαίτερα τον Όμηρο, τον Πλάτωνα και τους κωμικούς ποιητές, καθώς και τη ρητορική τέχνη. Μόλις έμαθε τη ρητορική, επιδόθηκε στο επάγγελμα του δικηγόρου, αν και φαίνεται ότι έκανε κυρίως ζωή περιπλανώμενου σοφιστή. Ταξίδεψε στην Ελλάδα και την Ιταλία, αλλά μη έχοντας αρκετά χρήματα για να ζήσει, εγκαταστάθηκε για λίγα χρόνια σε μερικές από τις ελληνικές πόλεις της νότιας Γαλλίας, όπου δίδαξε για μια δεκαετία περίπου τη ρητορική και απέκτησε αρκετό πλούτο και φήμη. Σ’ ένα ταξίδι που έκανε στη Ρώμη, σε ηλικία είκοσι πέντε χρόνων, γνωρίστηκε με τον πλατωνικό φιλόσοφο Νιγρίνο ο οποίος τον έπεισε ν’ ασχοληθεί με τη φιλοσοφία. Έτσι, όταν πλησίασε τα σαράντα, εγκατέλειψε τη ρητορική για το διάλογο κι από τότε εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Αργότερα, όταν έγινε γέρος και ανάπηρος, δέχτηκε ν’ αναλάβει ένα ανώτερο δικαστικό αξίωμα στην Αίγυπτο, στην υπηρεσία του αυτοκράτορα Κομμόδου (MARCVS AVRELIVS COMMODVS ANTONINVS AVGVSTVS).
Αυτή τη θέση την περιγράφει ως σημαντική και καλοπληρωμένη. Επέζησε του θανάτου του Μάρκου Αυρήλιου (MARCVS AVRELIVS ANTONINVS AVGVSTVS) αλλά η χρονολογία και οι περιστάσεις του θανάτου του είναι άγνωστες. Μερικοί θεωρούν ότι πέθανε γύρω στο 192 μ.Χ. Ανάμεσα στα φιλολογικά και μάλλον φιλοσοφικά έργα του Λουκιανού είναι:
Αυτή τη θέση την περιγράφει ως σημαντική και καλοπληρωμένη. Επέζησε του θανάτου του Μάρκου Αυρήλιου (MARCVS AVRELIVS ANTONINVS AVGVSTVS) αλλά η χρονολογία και οι περιστάσεις του θανάτου του είναι άγνωστες. Μερικοί θεωρούν ότι πέθανε γύρω στο 192 μ.Χ. Ανάμεσα στα φιλολογικά και μάλλον φιλοσοφικά έργα του Λουκιανού είναι:- Το «Ενύπνιον», ένα κεφάλαιο της νεανικής του ζωής, όπου περιγράφει πώς εγκατέλειψε τη γλυπτική για τη μάθηση.
- Ο «Νιγρίνος», που περιέχει μια ενδιαφέρουσα εικόνα της απλής και ειρηνικής ζωής της Αθήνας, σε αντίθεση με τη θυελλώδη και πολυτελή ζωή της Ρώμης.
- Ο «Προμηθεύς», που περιγράφει πώς έγραψε τις Σάτιρες του.
- «Περί της Ιστορίας συγγραφής», μια διασκεδαστική κριτική για τις εκκεντρικότητες των συγχρόνων του ιστορικών και μια έκθεση για τα προσόντα που χρειάζονται στον συγγραφέα ενός ιστορικού έργου.
- «Αληθής ιστορία», μια παρωδία που αρχίζει με προειδοποίηση του αναγνώστη ότι τα γεγονότα της είναι εντελώς φανταστικά: Περιγράφει ένα ταξίδι που ξεκινάει απ’ τη θάλασσα και συνεχίζεται στον ουρανό, και περιλαμβάνει επισκέψεις στην κοιλιά μιας φάλαινας.
- Οι διάλογοι «Εικόνες», που περιέχουν ενδιαφέρουσες αναφορές στα κυριότερα έργα μερικών από τους μεγάλους Έλληνες καλλιτέχνες, όπως ο Φειδίας, ο Πραξιτέλης ο Πολύγνωτος κι ο Απελλής.
- Οι σατιρικοί διάλογοι του Λουκιανού είναι: πολυάριθμοι και μαζί με τις φανταστικές ιστορίες του, είναι τα πιο χαρακτηριστικά έργα του. Ανάμεσα στους πιο γνωστούς είναι:
- Οι «Διάλογοι περί Θεών και περί Θαλασσίων Θεών», που σατιρίζουν τους μύθους, όπως τη γέννηση της Αθηνάς, τους έρωτες του Απόλλωνος, την κρίση της Πάριδος, την ιστορία του Πολύφημου και της Γαλάτειας.
- «Νεκρικοί Διάλογοι», σύντομοι διάλογοι που γίνονται στον κάτω κόσμο. Συνομιλητές είναι ο Πλούτων, ο Ερμής, ο Χάρων, ο Μένιππος, ο Διογένης, ο Ηρακλής, ο Αλέξανδρος, ο Αχιλλέας.
- «Νεκρομαντεία» (ή «Μένιππος»): Ο κυνικός φιλόσοφος Μένιππος επισκέπτεται τον κάτω κόσμο για να συμβουλευθεί τον Τειρεσία ποια είναι η καλύτερη ζωή που πρέπει να κάνει. Παρόμοια θέματα έχουν ο «Χάρων», που επισκέπτεται τον πάνω κόσμο (ζωή από την άποψη του θανάτου) και ο «Κατάπλους».
- Ο «Ικαρομένιππος». Εδώ ο Μένιππος, παραξενεμένος από τις αντιφατικές γνώμες των φιλοσόφων σχετικά με τους θεούς, αποφασίζει να ερευνήσει ο ίδιος το ζήτημα και επισκέπτεται τον ουρανό, με τη βοήθεια των φτερών ενός αετού. Πηγαίνει πρώτα στη Σελήνη, όπου βρίσκει τον Εμπεδοκλέα ο οποίος έχει μεταφερθεί εκεί απ’ τους ατμούς της Αίτνας. Γίνεται δεκτός πολιτισμένα απ’ τους θεούς, παρακολουθεί τον Δία να δέχεται τις ανθρώπινες προσευχές μέσα από μια καταπακτή στο πάτωμα του ουρανού, παραβρίσκεται σ’ ένα συμπόσιο κι ακούει τους θεούς να αποφασίζουν να καταστρέψουν όλους τους φιλοσόφους, τους οποίους θεωρούν άχρηστους κηφήνες.
- «Ζευς Ελεγχόμενος» (διαμάχη ανάμεσα στο δόγμα της μοίρας και της θείας παντοδυναμίας), κι άλλα πολλά.
Ο Λουκιανός υιοθέτησε την αττική γλώσσα με καταπληκτική επιτυχία. Οι απόψεις του για τη φιλοσοφία και τη θρησκεία συζητούνται σε μια από τις «Φανταστικές Συζητήσεις» του Λαντό. Μερικές από τις φανταστικές ιστορίες του ενέπνευσαν τον Ραμπελαί και υπήρξαν το πρότυπο για τα «Τα ταξίδια τού Γκιούλιβερ» του Σουίφτ.
« ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ 20 ΑΙΩΝΩΝ »
ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΑΜΨΑΣ
ΑΘΗΝΑ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ
1995
from ανεμουριον https://ift.tt/2pkpPky
via IFTTT