ΓΡΙΒΑΣ, Ο ΑΙΩΝΙΟΣ ΑΓΝΩΣΤΟΣ .., Χ

ΦΟΙΒΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ | Πού βρίσκεται ο στρατηγός Γρίβας; Το ερώτημα πρόβαλε και πάλι για τον Κύπριο Ένα μόνο είναι γνωστό για τις προθέσεις του: Ο μικρός χωρικός που ξεκίνησε κάποτε από το Τρίκωμο της Κύπρου για να σταδιοδρομήσει στην ελεύθερη πατρίδα, σκοπό της ζωής του έταζε, την πραγματοποίηση της ενώσεως με την Ελλάδα. Και κανείς δεν αμφιβάλλει για το σύνθημα του στην νέα φάση των αγώνων του που είναι βέβαιο ότι επίκειται: «'Ενωσις και μόνο ένωσις». Για το σύνθημα, κανείς δεν αμφιβάλλει. Αλλού έχουν τη θέση του οι απορίες, και τα ερωτηματικά, στο πάντα πολύπλοκο και πάντα με πάμπολλες σκοτεινές πτυχές, «Κυπριακό». Ο «παράγων Χ», δεν υπάρχει μόνο για του Γρίβα τις κινήσεις και προθέσεις, αλλά και για πολλούς άλλους. Δείγμα των αγνώστων παραγόντων αποτελεί και ένα περιστατικό, σε κάποια φάση όπου ο ίδιος ο Γρίβας δεν είχε καμιά άμεση ανάμιξη: Στις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου 1963, η Ένωσις Κέντρου έρχεται πρώτη, χωρίς απόλυτη πλειοψηφία.

Η ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΓΕΝΗ ΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΤΗΣ ΕΟΚΑ. ΚΑΠΟΥ ΣΤΟ ΟΡΟΣ ΤΡΟΟΔΟΣ ΜΕ ΤΑ ΠΡΩΤΟΠΑΛΙΚΑΡΑ ΤΟΥ.

Ο βασιλεύς Παύλος όμως, αναθέτει τον σχηματισμό κυβερνήσεως - την μεθεπομένη - στον αρχηγό της. Ο Σοφοκλής Βενιζέλος γίνεται αντιπρόεδρος και υπουργός Στρατιωτικών.

Ταραχές

Ταυτόχρονα ξεσπούν στην Κύπρο αιματηρές ταραχές μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων. Διαγράφεται απειλή τουρκικής επεμβάσεως, χωρίς δυνατότητα τοπικής αντιστάσεως, όπως οι κυπριακές δυνάμεις είναι περίπου άοπλες. Οι εφημερίδες γράφουν ότι ο Βενιζέλος, είναι αποφασισμένος να ζητήσει στρατιωτική επέμβασή των Άγγλων, από τις βάσεις που κρατούν εκεί. Ο Κύπριος υποψήφιος Λουκής Ακρίτας επέτυχε στις εκλογές. Πιστεύει ότι έχει υποχρέωση να βρεθεί στον τόπο του να μάθει τί συμβαίνει, τί γίνεται. Ζητάει επειγόντως, υπηρεσιακό διαβατήριο. Του το παραδίνει ο ίδιος ο Βενιζέλος, στο γραφείο του, με την παρατήρηση.
— Ναι, πήγαινε να δεις τί γίνεται. Αλλά εγώ δεν αμφιβάλλω καθόλου. Όλα τα κάνει ο παπα-Μακάριος για να μας δημιουργήσει περιπλοκές εδώ, για να μη σταθεί η κυβέρνησις μας...
Τα γεγονότα θα δείξουν ότι δεν είχε δίκαιο τότε, ο τόσο μελετημένος και οξυδερκής

1960: Ο ΓΡΙΒΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙ ΝΑ ΠΟΛΙΤΕΥΤΗ ΓΙΑ ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΟΡΑ. ΣΥΝΤΟΜΑ ΘΑ ΜΕΙΝΕΙ ΜΟΝΟΣ.

στις δολοπλοκίες και ίντριγκες, Σοφοκλής. Η «εμπλοκή» του 1963 είναι πολύ ευρύτερη, είναι η αρχή της νέας και εν εξελίξει ακόμη φάσεως του Κυπριακού. Το περιστατικό αναφέρεται, μόνο σαν δείγμα του ότι το μυστήριο, δεν καλύπτει μόνο του Γρίβα τις κινήσεις και τις ενέργειες, αλλά και πολλών άλλων, και όλων των άλλων αρμοδίων παραγόντων εκεί.

Προϊστορία

Γεννήθηκε το 1898. Το 1919 ο εύελπις Γ. Θ. Γρίβας, ονομάζεται ανθυπολοχαγός πεζικού. Κλεισμένος μέσα στη Σχολή Ευελπίδων, δεν έμαθε ότι στα χρόνια του πολέμου και του Διχασμού, χάθηκε η μοναδική ίσως ευκαιρία μιας ομαλής και ανώδυνου ενώσεως. Τότε ο ομογενής εκ Λονδίνου σερ Τζων Σταυρίδης είχε διαβιβάσει αγγλική πρόταση παραχωρήσεως της νήσου, αντάλλαγμα της ελληνικής εξόδου στον πόλεμο. Αλλά με τον Διχασμό και τα πάθη του 1915, η πρότασις έπεσε στο κενό. Άλλη τέτοια πρότασις και ευκαιρία, δεν θα ξαναφανεί. Ο ανθυπολοχαγός του 1919, μετέχει στην μικρασιατική εκστρατεία. στα χρόνια του Μεσοπολέμου (υπολοχαγός, λοχαγός, ταγματάρχης) διακρίνεται για την έφεσή του για επιμόρφωση. Στα χρόνια εκείνα πραγματοποιείται η πρώτη αιματηρή και παρατεταμένη εξέγερσις του κυπριακού λαού

Η ΕΠΙΚΗΡΥΞΙΣ ΤΟΥ ΓΡΙΒΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΓΓΛΟΥΣ, ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΩΝΟΣ ΤΗΣ ΕΟΚΑ: «ΚΑΤΑΖΗΤΕΙΤΑΙ - ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΡΙΒΑΣ - «Ο ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗΣ», 55 ΕΤΩΝ, ΓΚΡΙΖΟΜΑΛΛΗΣ, ΓΕΡΟΔΕΜΕΝΟΣ, ΤΕΩΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΚΑΙ ΑΡΧΗΓΟΣ ΑΝΤΑΡΤΩΝ. ΕΞΠΕΡ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΜΦΙΕΣΕΙΣ. ΟΜΙΛΕΙ ΜΕ ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΗΝ ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΠΡΟΦΟΡΑ. ΠΙΣΤΕΥΕΤΑΙ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΩΝ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΟΚΑ. ΜΕ ΦΟΙΤΗΣΗ ΣΕ ΣΧΟΛΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΚΑΙ ΒΟΛΗΣ, ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΓΑΛΛΙΚΗ «ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΠΟΛΕΜΟΥ».

κατά της αγγλικής αποικιακής κατοχής. Το 1931 γίνονται φονικές συγκρούσεις, εμπρησμός του βρεταννικού διοικητηρίου στη Λευκωσία, πυρπολήσεις της αγγλικής σημαίας παντού, παντού φονικά επεισόδια, συλλήψεις, φυλακίσεις, καταδίκες και εξορίες ιεραρχών και άλλων αγωνιστών. Διωγμοί και αποικιακές βαρβαρότητες συγκινούν την ελληνική κοινή γνώμη. Σχηματίζονται επιτροπές συμπαραστάσεως με πρόεδρο τον δοξασμένο ναύαρχο Κουντουριώτη, πρόεδρο της Δημοκρατίας ως πριν λίγους μήνες. Οι φοιτητές φλογίζονται, άλλες οργανώσεις είναι έτοιμες για κάθε μορφής εκδηλώσεις και βοήθεια. Αλλά πρωθυπουργός είναι ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος: Πάντα είχε την γνώμη ότι στα θέματα Ελληνισμού μόνος υπεύθυνος χειριστής του παραμένει η ελληνική κυβέρνησις. Κανείς άλλος: Επίσκοπος, μητροπολίτης, αρχιεπίσκοπος, ένδοξος ναύαρχος, πρύτανις ή πνευματική κορυφή! Πάντα, μαζί με την γνώμη, είχε και το σθένος να επιβάλει την άποψή του, χωρίς υπολογισμούς δημοτικότητας ή αντιδημοτικότητας. Ποτέ δε δέχθηκε την δημιουργία ζητημάτων από άλλους δευτερώτερους παράγοντες (στο Κρητικό, στις προσπάθειες του για ελληνοαρμενική συνεργασία το 1919 που είχε αντιρρήσεις ο Χρύσανθος Τραπεζούντας

ΑΡΙΣΤΕΡΑ : ΣΕ ΗΛΙΚΙΑ 20 ΠΕΡΙΠΟΥ ΕΤΩΝ, ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΕΙΣΕΛΘΕΙ ΣΤΗΝ ΣΧΟΛΗ ΤΩΝ ΕΥΕΛΠΙΔΩΝ. ΜΕΣΟΝ: ΤΟ 1935, ΜΕ ΠΟΛΙΤΙΚΑ. ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΕΚΕΙΝΗ ΙΔΙΩΤΕΥΕ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ. ΔΕΞΙΑ : ΤΟ 1940, ΜΕ ΤΗΝ ΣΤΟΛΗ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ.

και σε πάμπολλες άλλες περιπτώσεις). Το 1931 πίστευε - και δεν είχε καθόλου άδικο - ότι όπως μεσουρανούσε η αποικιοκρατία, δεν ήταν ο κατάλληλος καιρός για αγώνες ενώσεως της Κύπρου. Έτσι τα μέτρα του είναι σκληρά εδώ και δεν διστάζει «να καυτηριάση», να αποδοκιμάσει, τους βίαιους επαναστατικούς αγώνες εκεί. Με αυστηρότητα φέρεται προς τις επιτροπές φοιτητών και αυτοκινητιστών. Απαγορεύει συλλαλητήρια και μνημόσυνα. Ανακαλείται και ο γενικός πρόξενος Λευκωσίας, ο Κύπριος Αλέξης Κύρου. Παρά την αγανάκτηση και τον πόνο για το δίκαιο και τα θύματα, σύντομα γίνεται εκείνο που απαιτεί ο υπεύθυνος κυβερνήτης: Τέρμα στην αναταραχή. Και εδώ και εκεί. Με τέτοιες πρωθυπουργικές διαθέσεις και σθένος, δε θα μπορούσε κανείς Κύπριος αξιωματικός να προχωρήσει στην παραμικρή ενέργεια. Ο Γρίβας άλλωστε, βρίσκεται στο Παρίσι, στην Ακαδημία Πολέμου. Το 1938 γίνεται ταγματάρχης, με εξαιρετικά προσόντα μορφώσεως, πάντα. Μαζί με την μόρφωσή του, είναι γνωστός στους συναδέλφους του και για κάτι άλλο: για το πείσμα του. Είναι πεισματάρης, αγύριστο κεφάλι». Τρεις σταθμοί στην ζωή του Γρίβα. Ο πόλεμος του ’40 τον βρίσκει αντισυνταγματάρχη, επιτελικό στο Γενικό στρατηγείο, σύνδεσμο του στο Β' Σώμα Στρατού. Στην διάρκεια των επιχειρήσεων, τοποθετείται επιτελάρχης της 2ας Μεραρχίας (του στρατηγού Λάβδα).

Η κατοχή

Η Χ

Πολλοί Έλληνες, στην διάρκεια της κατοχής μετέχουν σε κάποια από τις αναρίθμητες αντιστασιακές οργανώσεις. Οι πιο δραστήριοι, αποτελούν τα ιδρυτικά στελέχη μιας από τις οργανώσεις εκείνες.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ - ΜΕΤΑΓΕΝΕΣΤΕΡΗ - ΣΕ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΚΡΥΣΦΥΓΕΤΑ , ΑΠΟ ΤΑ ΟΠΟΙΑ Ο ΔΙΓΕΝΗΣ ΚΑΤΗΥΘΥΝΕ. ΣΤΗΝ ΓΕΝΕΤΕΙΡΑ, ΣΤΟ ΤΡΙΚΩΜΟ, ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ. ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ, ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΓΓΛΟ ΔΥΝΑΣΤΗ.

Από τα μέσα του 1942, αρχίζει και γίνεται γνωστή σε περισσότερο αγωνιστικό κόσμο της Αθήνας, η «Οργάνωσις Χ» με αρχηγούς του στρατηγούς Βραχνό και Λάβδα και τον συνταγματάρχη Γρίβα. Ο τίτλος της οργανώσεως όμως, το μυστήριον, ο άγνωστος Χ, δείχνει ποιος από του τρεις έχει το μεγαλύτερο «ειδικό βάρος» στην συνωμοτική κατοχική οργάνωσι, στους συνωμοτικούς αγώνες. Ποιος είναι η ψυχή της οργανώσεως. Ο Γρίβας ρέπει προς το «μυστικόν». Οι άλλοι δύο είναι άλλων ροπών ηγήτορες. Λάβδας και Βραχνός θεωρούνται από του πιο ακραιφνείς βασιλόφρονες αξιωματικούς. Και αυτό το έντονο χρώμα έχει από τα πρώτα βήματα της, η οργάνωσις. Θεωρείται η πιο βασιλική, στην κρίσιμη για την βασιλεία και τον βασιλέα Γεώργιο εποχή. Όταν, όπως είναι γνωστό, όλα τα πολιτικά κόμματα - με μοναδική εξαίρεσι μια μικρή ομάδα του Ντίνου Τσαλδάρη - είχαν ταχθή κατά της επανόδου του Βασιλέως, με πρωτόκολλο συνεργασίας μεταξύ τους (για τις ευθύνες του Γεωργίου στην επιβολή της δικτατορίας του Ι. Μεταξά). Στην αρχή-αρχή της κατοχής, είχε σημειωθή και ένα παράδοξο εκ πρώτης όψεως, φαινόμενον. Το ΚΚΕ με το ΕΑΜ, ήταν πολύ πιό διστακτικό στους αντιμοναρχισμούς, από τα παλιά κόμματα (Κέντρου και Δεξιάς). Ήθελε ευρύτατες

συνεργασίες και παραμερισμό του πολιτειακού. 'Ετσι στην αρχή, επόμενο είναι, και η αντίθεσις του «βασιλικού γραφείου» στο Λονδίνο, να είναι ήπια για το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ. Αλλά βαθμιαία, το ΚΚΕ προσεγγίζει προς τις πολιτειακές απόψεις των κομμάτων, ευθυγραμμίζεται μ' αυτά. Για να τα υπερφαλαγγίση μάλιστα αργότερα, μπαίνοντας στην εμπροσθοφυλακή του «αντιμοναρχικού αγώνα». Όσο προωθείται στις αντιβασιλικές θέσεις της ολόκληρη η Αριστερά, τόσο εντείνεται η αντικομμουνιστική μαχητικότης της Οργανώσεως Χ. Και όταν το ΚΚΕ θα βρεθή αντιμοναρχική εμπροσθοφυλακή - κατά το τέλος της κατοχής - φοβερός, πολυαίμακτος, χωρίς οίκτο και φραγμούς, θα συνεχίζεται ο πόλεμος με την άλλη εμπροσθοφυλακή (την βασιλική). Αυτήν που έχει αρχηγό τον Γρίβα και υπαρχηγό τον δικηγόρο Ν. Βόλβη. Γιατί απεχώρησαν όμως οι στρατηγοί Βραχνός και Λάβδας; Άλλοι έδιναν την εξήγησι ότι τους παραμέρισε και τους απομάκρυνε ο Γρίβας, για να μείνη ουσιαστικά και τυπικά αρχηγός. Άλλοι όμως απέδιδαν σε αγγλική έπέμβασι την απομάκρυνσί τους. 'Οτι δηλαδή τους έγινε σχετική υπόδειξις γιατί η Χ, είχε εκτραπή από τον προορισμό της. Ότι με τον τόσο έντονο και αιματηρό αντικομμουνισμό της, βρισκόταν ευθυγραμμισμένη με τις «γερμανικές οργανώσεις», με του ίδιους του Γερμανούς. Σκοτεινός αναμφισβήτητα υπήρξε πολλές φορές ο ρόλος των Άγγλων επισήμων πρακτόρων, με τις αλλοπρόσαλλες «εντολές του Καΐρου», του ΣΜΑ (Στρατηγείου Μ. Ανατολής), που διαβίβαζαν εδώ. Κλασική είναι η περίπτωσις του Βρεταννού λοχαγού Ντον-Στοτ, τον Νοέμβριο του 1943: με την στολή του, έλαβε μέρος σε ειδική σύσκεψι, σε σπίτι της οδού Κλεισθένους, με συμμετοχή πολλών αντικομμουνιστικών παραγόντων. Και με παρουσία Γερμανού αντιπροσώπου: Άλλοι λένε αξιωματικού εν στολή. Άλλοι εξουσιοδοτημένου αντιπροσώπου της Γκεστάπο, με πολιτικά. Γεγονός είναι ότι υπό την εποπτεία Βρεταννού και Γερμανού αντιπροσώπου συνεδρίασαν εκπρόσωποι ένοπλων «υπηρεσιών» (Ταγμάτων Ασφαλείας, Χωροφυλακής, Αστυνομίας) με αντικομμουνιστικές οργανώσεις - συμπεριλαμβανομένης της Χ - και έλαβαν συγκεκριμένες αποφάσεις. Όταν γίνεται γνωστή η υπογραφή «αντικομμουνιστικού συμφώνου» στην Αθήνα, με τις οξύτατες διαμαρτυρίες της Μόσχας, ο λοχαγός Ντον εξαφανίζεται από την Ελλάδα, με μια αόριστη βρεταννική έξήγησι: Λάθος έκανε, ασυγχώρητο λάθος. Γι' αυτό καταδικάσθηκε σε θάνατο! Αυτά βεβαιώνουν Βρεταννοί αξιωματικοί, όταν τους γίνονται ερωτήματα για τα έργα και ημέρας εκείνου του συναδέλφου τους. Κανείς δε γνωρίζει βέβαια, πόσο λάθος ήταν και αν πραγματικά καταδικάσθηκε σε θανατική ποινή. Όπως κανείς δε μπορούσε να αμφιβάλλη, εκεί στο δωμάτιο της οδού Κλεισθένους, ότι είχε να κάνη με γνήσιο αντιπρόσωπο του ΣΜΑ. Γνωστός ήταν από ένα εξάμηνο δράσεως στα ελληνικά βουνά κοντά στους αντάρτες όλων των οργανώσεων. Πασίγνωστος μάλιστα για την τόλμη του (μαζί με άλλο λοχαγό τον λόρδο Τζέφερσον, είχαν ανατινάξει τον Ιούνιο την μεγάλη σιδηροδρομική γέφυρα του Ασωπού). Σκοτεινός ήταν ο ρόλος ο ων εκείνων των Βρεταννών συνδέσμων. Σχετικά με την Χ, θα γράψη μεταπολεμικά κάτι, ένας λοχαγός που κατά την κατοχή είχε υπηρετήσει στην Ιντέλλιτζενς Σέρβις, ώς υπαρχηγός του Τσιγάντε, και μετά τον θάνατο εκείνου, ως αρχηγός «αγγλικής οργανώσεως». Γράφει για άλλη οργάνωσι και διάβρωσί της από τους Γερμανούς, αλλά αναφέρετε και στην Χ: «Άριστον σχέδιον πολιτικού «κοντρ εσπιονάζ» (αντικατασκοπείας) της Γκεστάπο, επέτυχε την διάλυσιν εκείνης της μακεδονικής οργανώσεως και την συγκρότησιν δύο αντιπάλων ομάδων. Η Ιντέλλιτζενς Σέρβις αντελήφθη το γεγονός και έστειλε εκεί επειγόντως κλιμάκια και αρχηγεία, προς διάσωσιν της καταστάσεως. Η τραπείσα προς τα δεξιά ομάς, συνεκρότησε φανατικήν αντικομμουνιστικήν οργάνωσιν, η οποία κατά αρκετά σαφή τρόπον, ήτο εν αντίγραφον της Χ των Αθηνών με την βασικήν διαφοράν ότι η αθηναϊκή Χ ήτο τέκνο της ιταλικής Ο.Β.Ρ.Α., ενώ η μακεδονική οργάνωσις, δημιούργημα, διαβρωμένη και υποχείρια της Γκεστάπο». . Αυτά θα γραφούν το 1963, στην εφημερίδα «Ελευθερία», χωρίς να δοθή ιδιαίτερη απάντησις.

Το Θησείον

Οι φανατισμοί

Στην απελευθέρωσι, τόση είναι η αμοιβαία αντίθεσις ΚΚΕ με την Χ, ώστε: Χίτες ονομάζονται από τον εαμικό κόσμο,, όλοι οι δυναμικοί αντίπαλοι τους, από Έβρου μέχρι Ταινάρου κατά την κλασική φράσι. Αλλά σ’ όλη την διάρκεια της «μεσοβασιλείας», από 12 Οκτωβρίου μέχρι 3 Δεκεμβρίου, με την ρευστή κατάστασι στην πρωτεύουσα, παρά την εαμική κυριαρχία σ' όλες τις απόμερες συνοικίες, το Θησείο παραμένει απόρθητο για τον ΕΛΑΣ. Η συνοικία αυτή θεωρείται για τους Ελασίτες το «χίτικο φρούριο». Ήταν εκεί - όπως έλεγαν - και το σπίτι του αρχηγού της. Και γι' αυτό όταν θα επέλθη η δεκεμβριανή σύγκρουσις, πρώτο στόχο των συγκροτημένων στρατιωτικών μονάδων του ΕΛΑΣ, θα αποτελέση εκείνο το «φρούριο» που όμως δεν είναι τίποτ’ άλλο από μια αθηναϊκή συνοικία. Μετά την έξωσι του ΕΛΑΣ από την πρωτεύουσα, την ανακωχή, συμφωνία της Βάρκιζας και διάλυσι του, οι αιματηρές διαφορές με την Χ, πλαταίνουν και βαθαίνουν. «Χιτοκρατία» αποκαλεί η επίσημη αριστερά την περίοδο εκείνη. Τα «χίτικα», το «χίτικο», οι απλοί οπαδοί της, όλην την φρικτή περίοδο δοκιμασιών, αίματος και καταστροφών, που θα κρατήση ως το 1949, ως τις μάχες στο Βίτσι και τον Γράμμο. Και πάντα «Χίτες», όλους του δυναμικούς αντιπάλους συλλήβδην ιδιαίτερα στον χρόνο μέχρι το Δημοψήφισμα για την επάνοδο του βασιλέως Γεωργίου. Σ' αυτόν τον χρόνο, ο φιλοβασιλισμός της οργανώσεως, γίνεται ακόμη πιο έκδηλος. Τα δύο σκέλη του «μονογράμματος» του Χ, γίνονται δύο χιαστί διασταυρωμένα κεφαλαία «Γ», με το στέμμα από πάνω. Όλα τα δεινά της, κάθε έκνομη ενέργεια εις βάρος οπαδών της (από κακοποιήσεις στους δρόμους, μέχρι και δολοφονίες), στούς Χίτες τα καταλογίζει η Αριστερά. Ενώ με τα πυρπολικά πάθη που επικρατούν, κανείς δεν μπορεί να βρη άκρη για τα όσα γίνονται και θα γίνουν, ώσπου να τερματισθούν και για την Ελλάδα οι πολεμικές περιπέτειες και ο όλεθρος (τέσσερα χρόνια αργότερα από τα άλλα κράτη της Ευρώπης). Δε λείπουν κι' εκείνοι που με τα όλα τους, ντοκουμεντάρουν τις κατηγορίες της Αριστεράς. Σαν τον έξαλλο, φανατικό και άλλα πολλά, χίτη Παπαλέξανδρο... ‘Αλλά από εκείνα τα ολέθρια, κάποιο φαινόμενο έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την ειδική εξιστορησί μας: Ο Γρίβας έχει την ικανότητα, μαγική ικανότητα, της αποκτήσεως οπαδών με τυφλή αφοσίωσι. Πρόθυμων και ικανών να πέσουν και στη φωτιά ακόμη, με ένα νεύμα του. Χωρίς δισταγμούς, χωρίς ενδοιασμούς για τίποτα. Φθάνει να το διατάξη ο αρχηγός. Αντίθετα, τούτη την ίδια περίοδο, καταφαίνεται η αδυναμία πολιτικού επηρεασμού - εκλογικού συγκεκριμένα - μεγάλων μαζών. Στις εκλογές του 1946, σ' αυτές που το Λαϊκό Κόμμα εκασφαλίζει απόλυτη πλειοψηφία, παρά το σύστημα της απλής αναλογικής (το ευνοϊκό για τον πολυκομματισμό) καταποντίζεται το «Κόμμα Χιτών». Στις ίδιες εκλογές ο στρατηγός Ναπολέων Ζέρβας έχει είκοσι βουλευτικές έδρες. Η εκλογική αποτυχία είναι τέτοια - ολοκληρωτική καθίζησις - ώστε η «Ελευθερία» θα γράψη, υπό μορφήν παρηγορίας για την ηττημένη παράταξι του Κέντρου: «Γνώρισμα των εκλογών αυτών, είναι το πέταγμα του κόμματος των Χιτών, στα σκουπίδια της πολιτικής ιστορίας».

Ο Παπάγος

Η νίκη των Δημοκρατιών, oι διακηρύξεις των αρχηγών του στη διάρκεια του πολέμου, οι αρχές του ΟΗΕ, δίνουν ελπίδες ελευθερίας σ' όλους τους λαούς της γης. Δεν μπορούν να μείνουν βέβαια αδιάφοροι οι Κύπριοι. Τόσες και τόσες φορές στις δύσκολες ώρες για την Αγγλία, ο Τσώρτσιλ δεν έπαυε να επαναλαμβάνη ότι η Ελλάς υπήρξε ο πιο πιστός σύμμαχος της Αγγλίας. Λογικώτερο αίτημα από την ένωσι, δεν μπορεί να υπάρξη. Λογικώτερο στην μεταπολεμική επικαιρότητα του. Ο Τσώρτσιλ όμως παραμένει ανένδοτος, αυτοκρατορικός. Ενδοτικοί αυτοκρατορικοί εμφανίζονται, μόνο οι Εργατικοί: Αλλά για τις Ινδίες με τα πεντακόσια εκατομμύρια που αν ξεσηκωθούν, θα γίνουν χείμαρρος. Αλλά για το Ισραήλ όπου η μαχητική οργάνωσις «Χαγκάνα» και οι μικρότερες άλλες, το τραβούν στα άκρα. Με εκτελέσεις ανδρών των αυτοκρατορικών στρατευμάτων, με σαμποτάζ, με κάθε «θεμιτόν και αθέμιτον μέσον». Αποφασίζουν την αποχώρησί τους από τις απέραντες Ινδίες και από την μικρή Παλαιστίνη, φροντίζοντας μόνο ν' αφήσουν πίσω τους την διαίρεσι με τους εθνικούς και θρησκευτικούς φανατισμούς. Ινδία - Πακιστάν - Κεϋλάνη - Ισραήλ - τμήματα στην Ιορδανία - τμήματα στην Αίγυπτο. Για την Κύπρο, μόνο το «όχι» έχουν για απάντησι, σε όλα τα ειρηνικά αίτηματα, με όλους τους νόμιμους πολιτικούς αγώνες. Ούτε η εκλογή του νέου στην ηλικία Μακαρίου - μετά τον θάνατο του προηγούμενου αγωνιστού αρχιεπισκόπου Μακαρίου - τους εντυπωσιάζει. Ούτε η διεξαγωγή ενωτικού Δημοψηφίσματος και η μεταφορά τόμων των αποτελεσμάτων τους στην Ελλάδα, τους συγκινεί. Όχι, και πάντα όχι απαντούν, με μόνη δικαιολογία καμμιά φορά, την γεωγραφική θέσι της νήσου, στην Μεσόγειο. Τα χρόνια κυλούν, τον Νοέμβριο του 1952, ο στρατάρχης Παπάγος γίνεται παντοδύναμος κοινοβουλευτικά πρωθυπουργός. Τώρα όμως οι Άγγλοι έχουν, νομίζουν ότι έχουν, έναν παραπανίσιο λόγο αρνήσεως. Η γηραιά Αλβιών, σαν γηραιά, είναι και μνησίκακος, εκδικητική. Τον αρχιστράτηγο της Αλβανίας οι Άγγλοι τον θεωρούν «παράσπονδο» ή τουλάχιστον ασυνεπή. Του καταλογίζουν αντιβρεταννικές διαθέσεις, για το 1941. Τότε με τα σχέδια αντιστάσεως κατά των Γερμανών στη Γραμμή Ολύμπου. Όταν ο Παπάγος, δεν μετακίνησε όλες τις μεραρχίες από την Ανατολική Μακεδονία, στη γραμμή εκείνην. «Εις εκδίκησιν», θα τον αφήσουν παραγκωνισμένο στο περιθώριο, τα χρόνια που θα έχουν τις γενικές συμμαχικές ευθύνες για την Ελλάδα: 1945, '46, '47. Ακόμη και μια διετία αργότερα - όταν θα του πέφτη λόγος στη αρχή των αμερικανικών ευθυνών - ο Παπάγος θα μείνη παραμερισμένος. Μόνο τις τελευταίες ημέρες του 1948, θα αναλάβη καθήκοντα αρχιστρατήγου. Έτσι έρχεται φυσικό και επόμενο, ανάλογα να είναι και τα δικά του αισθήματα προς την γηραιά και παρακμάζουσα βρεταννική αυτοκρατορία. Πανίσχυρος πρωθυπουργός πιά, αναλαμβάνει ο ίδιος - όπως είναι εθνικό δικαίωμα του - τον χειρισμό του Κυπριακού. Σε προσωπική επικοινωνία του με τον Βρεταννό υπουργό των ξωτερικών Ήντεν, αξιώνει την παραχώρησι της ελληνικής μεγαλονήσου. Σκαιά και περιφρονητική μάλιστα, είπαν ότι ήταν η απάντησις εκείνου. Ο Βρεταννός θυμήθηκε ότι το 1941, προσωπική υπήρξε η αντιδικία τους, για την μετακίνησι των δύο μεραρχιών της Ανατολικής Μακεδονίας, στη γραμμή Ολύμπου. 'Ισως επηρεασμένος και από την περιφρονητική απάντησι ο πρωθυπουργός Παπάγος, το αποφασίζει πιά: Δε γίνεται τίποτα άλλο μ' αυτούς. Μόνο ο ένοπλος αγών θα τους αναγκάση να εγκαταλείψουν το ελληνικό νησί που κάποτε (το 1878) αγόρασαν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Είχε ή δεν είχε δίκαιο ο πρωθυπουργός της Ελλάδος, ο υπεύθυνος για την πορεία όλου του Ελληνισμού; 'Επρεπε ή όχι να γίνη λίγη υπομονή ακόμη, ώσπου να επιταχυνθή το ξέφτισμα της αποικιοκρατίας; Γι' αυτά θα τον κρίνη ή ελληνική ιστορία. Του ενιαίου Ελληνισμού η ιστορία όμως, και όχι η τοπική κάποιας, οιασδήποτε περιοχής. Μόνο η ελληνική κυβέρνησις είχε το δικαίωμα να άποφασίση. Και πολλοί πιστεύουν, ότι η παραίτησις του πανίσχυρου υπουργού Συντονισμού Σπ. Μαρκεζίνη, στις 4 Απριλίου 1954 - για την οποίαν τότε κανείς δεν εύρισκε τα αίτια - είχε άμεση σχέσι με το Κυπριακό. Με τον ένοπλο απελευθερωτικό αγώνα και την αντίθεσί του προς αυτόν.

O Διγενής

Τρομακτικά δύσκολος θα ήταν ο αγώνας που άρχιζε το 1955; Η Κύπρος δεν προσφέρεται ορεογραφικά, για ανταρτοπόλεμο. Γι' αυτό δεν υπάρχουν εκεί και οι παραδόσεις της «από φλόγες ζωσμένης Κρήτης». Επειτα, κλασικός ανταρτοπόλεμος προκόβει και στέκεται, μόνο όταν ο κυρίαρχος έχη «τακτικό πόλεμο» σε κάποιο μέτωπο, και του δημιουργείται αντιπερισπασμός στα μετόπισθεν. Ακόμη, η αγγλοκρατία είχε ρίζες 75 χρόνων. Και ο καθένας καταλαβαίνει το πολυπλόκαμο του κατοχικού μηχανισμού. Μα τις συνθήκες εκείνες, κανείς δεν θα μπορούσε να αντεπεξέλθη στην εντολή του Κυβερνήτη της Ελλάδος. Κανείς άλλος από τον Γρίβα, με την σχεδόν παθολογική προσήλωσί του στους συνωμοτικούς κανόνες, με την πάνω από κάθε δισταγμό αποφασιστικότητα του, με την «μαγική ικανότητα» να συγκεντρώνη κοντά του λίγους αλλά αποφασισμένους, αφοσιωμένους, έτοιμους νά πέσουν και στη φωτιά, μ' ένα νεύμα του. Λίγοι έπρεπε να είναι οι ένοπλοι συνωμότες, αυτοί που θα έδιναν τα αιματηρά χτυπήματα στον δυνάστη. Ακόμη και το υπόβαθρο του ένοπλου αγώνα, έπρεπε να είναι εκλεκτικό; Τα φλογισμένα νιάτα. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήση την ζωντανή πραγματικότητα. Ο συνωμότης αρχηγός, χάραζε τον πιο κατάλληλο δρόμο. Τα γεγονότα το απέδειξαν ότι ήταν ο πιο κατάλληλος. Επέτυχε. Με τους λίγους διαλεγμένους ένοπλους και τους πολλούς νέους. Όλη την κυπριακή νεότητα, με τον παλμό συμπαραστάσεως, όλων των νέων της Ελλάδας. Ποιός μπορεί να ξεχάση τους παλμούς της ελληνικής νεολαίας, εκείνα τα χρόνια; Οι εχθροί του αρχηγού της ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών) του Διγενή - και επόμενο ήταν να έχη πολλούς εχθρούς,από την δράσι της Χ - δεν μπορούν να του αμφισβητήσουν τις ικανότητες του στην διεξαγωγή του αγώνα που του ανέθεσε ο ηγέτης του Ελληνισμού. Αλλού εντοπίζουν τις επικρίσεις τους; στα ερωτήματα τα σχετικά με του απώτερους σκοπούς άλλων, ξένων (περί υπολανθάνοντος αγγλοαμερικανικού ανταγωνισμού και άλλων παρομοίων, σκοτεινών και αναποδείκτων). Ενώ είναι γεγονός ότι ο Διγενής, εντολήν είχε, εντολήν έφερε εις πέρας. Με αγώνες, με κινδύνους, με παράτολμη δράσι, αλλά και με αρχηγικούς φραγμούς και απαγορεύσεις για παρεκτροπή από τον εθνικό σκοπό. Όποιος θυμηθή τα όσα έγιναν εδώ κατά την κατοχή, φυσικά και πηγαία αναγνωρίζει ότι: Μόνο η σιδηρά πειθαρχία στον αρχηγό, μπορούσε να αποτρέψη - και την απέτρεψε - την αναρχική εκτροπή σε ασταμάτητο φονικό. Ο συγκρατημός ήταν το δύσκολο. Η αναρχική επέκτασις το αναπότρεπτο, αν δεν υπήρχε ο αποφασισμένος και σκληρός αρχηγός. Ο πόλεμος κράτησε τέσσερα χρόνια με αμείωτη έντασι. Χωρίς περισπασμούς από την ταυτόχρονη και ασταμάτητη διπλωματική δραστηριότητα - φανερή, μυστική ή σκοτεινή. Απερίσπαστα από άλλες, άλλων σκέψεις, πολεμούν οι αγωνισταί της ΕΟΚΑ, για την ΠΑΤΡΙΔΑ με θυσίες, με αυτοθυσίες, σαν του Καραολή, του Δημητρίου, του Αυξεντίου… Άλλοι έχουν τον λόγο, στα άλλα, όχι οι μαχηταί. Οι τουρκικοί βανδαλισμοί στην Πόλη και την Σμύρνη, τον Σεπτέμβριο του 1955, δείχνουν: Το ενιαίον του εθνικού αγώνος. Για την Ελλάδα υπέστησαν, τα όσα υπέστησαν οι 'Ελληνες της Πόλης. Δεν είναι μόνο κυπριακός ο ενωτικός αγώνας, αλλά πανεθνικός. Την αγγλική «παγία» προαιώνια τακτική του «διαίρει και βασίλευε», κατορθώνουν να αναφλέξουν το τουρκικό ενδιαφέρον και πείσμα για το ελληνικό νησί με την παθολονική αντίθεσί του για κάθε ισχυροποίησι του ελληνικού κράτους. Την ίδια εποχή, πεθαίνει ο Παπάγος, τον διαδέχεται στην πρωθυπουργία ο Κ. Καραμανλής, με παραγκωνισμό των υπαρχηγών του Ελληνικού Συναγερμού, αντιπροέδρων Στ. Στεφανοπούλου και Παν. Κανελλοπούλου. Για την προτίμηαι εκείνην, για την «εύνοια» Ανακτόρων και Αμερικανών, τα πάντα θα γραφούν και σε αμέτρητες ποσότητες. με πρώτη εξήγησι τον όρον προς τον νέο πρωθυπουργό, για το κλείσιμο του Κυπριακού. Ανεξάρτητα δε από κρίσεις και κατηγορίες την αντίθεσί του προς την πολιτική Παπάγου, δεν θα την αποκρύψη ο Κ. Καραμανλής. Σ' έναν μεταγενέστερο κοινοβουλευτικό διαξιφισμό - για το Κυπριακό - με τον χειριστή της πολιτικής εκείνης (υπουργό Εξωτερικών Στ. Στεφανόπουλο) θα το δήλωση χωρίς φραστικά περικαλύμματα:

— Μου εφορτώσατε τας κυπριακάς αμαρτίας σας!

Συμφωνίες Ζυρίχης

Χρόνια κρατούν οι συνεννοήσεις για εξεύρεση λύσεως. με αδιάκοπες επιθέσεις - φραγμούς, της αντιπολιτεύσεως, με κυβερνητική ατολμία από τις επιθέσεις εκείνες, με παραμερισμό του υπουργού Σπ. Θεοτόκη - που όμως θα τον δικαιώσουν οι εξελίξεις - όταν πρότεινε αποδοχή των αγγλικών προτάσεων (Χαρτιγκ) για μιά δεκαετία αυτοκυβερνήσεως και ύστερα παραχώρησι του δικαιώματος αυτοδιαθέσεως. Ετσι το Κυπριακό, από το κακό στο χειρότερο, καταλήγει στη λύσι των συμφωνιών Ζυρίχης (11 Φεβρουαρίου 1959) και Λονδίνου (19 Φεβρουαρίου) με την δημιουργία του Κυπριακού Κράτους και τον - κατά τις συμφωνίες - ενταφιασμό της ενώσεως. Στις κοινοβουλευτικές συζητήσεις που ακολουθούν, ο Γ. Παπανδρέου επισημαίνει την λόγω των συμφωνιών «απάρνησι της ενώσεως εις το διηνεκές». Και την παραβίασι ενός κανόνος αιώνων, για την Χριστιανική Ευρώπη: Απ' όπου έφυγε ο Τούρκος, ποτέ δεν ξαναγύρισε, δεν επανέκτησε χριστιανικές περιοχές. Στην Κύπρο όμως, γίνεται τώρα συγκυρίαρχος. Ο Σοφ. Βενιζέλος χαρακτηρίζει «αλλόκοτον κράτος» το δημιούργημα. Και στην ψηφοφορία - για τις συμφωνίες - θα απαντήση με την κραυγή:

— Ζήτω ή Ένωσις.

Κάποιοι άλλοι πάλι, βλέπουν τώρα φανερό έναν κίνδυνο, πού τόν είχε προβλέψει άπό τό 1955, ό Άλ. Σβώλος: Δέν είναι δυνατόν νά την κρατήσουν πιά οί Αγγλοι τήν Κύπρο. Θά άναγκασθούν νά τήν αφήσουν. Άλλος είναι ό κίνδυνος γιά τήν ένωσι. Είναι ή δημιουργία κάποιας τοπικής «άριστοκρατίας» σέ μιά μεταβατική περίοδο. Αρχηγός κρατιδίου, πρωθυπουργός, υπουργοί, άρχιδικαστής, αρχηγός στρατού κι ένα σωρό άλλοι αρχηγοί και ανώτατοι άξιωματούχοι μιας έκτρωματικής πολιτείας. Αυτοί, θά τήν τορπιλλίζουν τήν ένωσι. Δέν είχε καθόλου άδικο, ό καθηγητής Σβώλος. 'Αλλά γιά ο,τι έγινε μέ τους διπλωματικούς χειρισμούς, ο Διγενής δέν είχε καμμιά ευθύνη. 'Εκείνος γύρισε, με τόν τερματισμό τού ένοπλου αγώνος, πού άλλοι τόν τερμάτισαν, πολύ μακρυά άπό τά κρησφύγετα του. Και δέν μπορούσε παρά νά συμμορφωθή μέ τις αποφάσεις τών πολιτικών υπευθύνων, ιδιαίτερα τού ελληνικού κράτους. 'Εκείνοι μάλιστα «Καραμανλής και Μακάριος» δέχονται και τήν άγγλοτουρκική άξίωσι, γιά τήν άπομάκρυνσι του Γρίβα άπό τήν Κύπρο. Δέν ευθύνεται γιά τις συμφωνίες εκείνες ό Διγενής. Αλλοι είναι οί υπεύθυνοι. Και άλλα τα δικά του λάθη, μετά τόν γυρισμό.

Στην πολιτική

Όλοι τόν υποδέχονται μέ τιμές εθνικού ήρωος, όταν άποβιβάζεται άπό τό αεροπλάνο, μέ τό αγωνιστικό πουλόβερ και τόν μπερέ. Ή Βουλή θά τόν άνακηρύξη ομόφωνα «Άξιο της Πατρίδος». Μέ ειδικό Βασιλικό Διάταγμα θά προαχθή στον βαθμό αντιστράτηγου. Και ό βασιλεύς Παύλος, όταν θά τόν δεχθή, θά του δώση τήν συμβουλή:

— Μην αναμιχθής στην πολιτική. Μείνε εθνικόν κεφάλαιον.

Δεν ακούει όμως την σοφή συμβουλή. Παρασύρεται από πολιτικούς που τον βλέπουν σαν τον πιό κατάλληλο σύμμαχο, στήν προσπάθεια ανατροπής του Κ. Καραμανλή. Είναι και η παθολογική αδυναμία του Σ. Βενιζέλου, με τις διασπάσεις και ανασυγκροτήσεις του Κόμματος Φιλελευθέρων. Από το 1936 ως το 1949, όλο τέτοιες λαχτάρες δημιουργούσε του Θ. Σοφούλη. 'Υστερα έρχεται η σειρά του Πλαστήρα και τελευταία, του Παπανδρέου. Το 1960 τον έχει αφήσει με μια επταμελή - μόνο - κοινοβουλευτική ομάδα. Τώρα σοφίζεται την χρησιμοποίησι του στρατηγού Γρίβα. Και τον πείθει να κατέλθη στην πολιτική. Του «δανείζει» όλους τους βουλευτάς του Κόμματος. Μένει μόνος ο ίδιος, με την σφραγίδα και τον τίτλο, εκτός δανεισμού. Συγκροτείται το «Κίνημα Εθνικής Αναδημιουργίας» (ΚΕΑ), με συμμετοχή και του Στεφανοπούλου. Η επίσημη τελετή της δανειοδοτήσεως γίνεται στην 50ή επέτειο της ιδρύσεως του ιστορικού κόμματος, στο Ζάππειο. Η συγκίνησις κυριεύει τον στρατηγό που δεν μπορεί να συγκρατήση τους λυγμούς του. Επί ένα ολόκληρο χρόνο περιοδεύει σ' όλη τη χώρα. Φθάνει και ως την «απροσπέλαστη πολιτικά» γενέτειρα του Καραμανλή, την Πρώτη (Κιούπκιοϊ). Αλλά στον χρόνο επάνω, θυμάται - αργά - την βασιλική συμβουλή. Ο Παπανδρέου δε μένει αδρανής, στον ανταγωνισμό του με τον Βενιζέλο. Με την προσχώρησι των αγροτικών του Αλ. Μπαλτατζή, της ομάδας Κ. Μητσοτάκη και ανεξαρτήτων της παρατάξεως, ιδρύει την Ένωσι Κέντρου. Προηγείται στον αγώνα δρόμου,από τον Βενιζέλο. Οι Φιλελεύθεροι βουλευταί πιέζουν για την ένταξι στο νέο σχήμα. Ο Γρίβας εγκαταλείπεται απ' όλους (και τον Στεφανόπουλο). Διαλύεται το ΚΕΑ, ο Γρίβας αποχωρεί της πολιτικής. Άδικα έμπλεξε με τον πολιτευτικό κόσμο, άδικα έχασε την θέση του, σαν εθνικό κεφάλαιο. Και το ένα κακό φέρνει τ' άλλο, όπως δεν το μπορεί να μένη Κιγκινάτος. Και περισσότερο, όπως πάντα τον καίει, η Ένωσις. Η περιπλοκή που η έναρξι της συμπίπτει με την πρώτη νίκη της Ενώσεως Κέντρου, συνεχίζεται χρονικά, σε έντασι και έκτασι. Αλλά δεν γίνεται εμπόδιο για την διάλυση της Βουλής και προκήρυξι νέων εκλογών. Το εθνικό θέμα, αντιμετωπίζεται με συσκέψεις του υπηρεσιακού πρωθυπουργού Ι. Παρασκευόπουλου και των αρχηγών Παπανδρέου και Κανελλοπούλου. Σημειώνεται όμως μια ασυνεννοησία μεταξύ Πρωθυπουργού-Μακαρίου. Αυτή που θα συνεχισθή και αργότερα και θα διατυπωθή με ένα τηλεγράφημα του Παπανδρέου προς τον Αρχιεπίσκοπο και Πρόεδρο: «Άλλα αποφασίζομεν από κοινού και άλλα γίνονται». Οι συμφωνίες της Ζυρίχης, έχουν «ακυρωθή» από το τέλος του 1963. Οι Τούρκοι απειλούν πάντοτε. Από την πρώτη κυβέρνησι της ΕΚ, αρχίζει ο εφοδιασμός της Κυπριακής Εθνοφρουράς με οπλισμό. Θ' ακολουθήση και η αποστολή τακτικών μονάδων. Και ο Γρίβας; Η πολεμική περιπλοκή εκεί, τον αναστατώνει, δεν μπορεί παρά ν' αναπηδήση, έτοιμος για έφοδο. Ο Βενιζέλος έχει πεθάνει, επάνω στον προεκλογικό αγώνα Δια μέσου Τσιριμώκου, έρχεται σε επαφή με τον πρωθυπουργό Παπανδρέου. Σύντομα θα αποσταλή στην Κύπρο - Για πολεμικός ηγέτης. - Για αντίβαρο κατά των ανθενωτικών που τορπιλλιζουν την ένωση. Τον Αύγουστο του 1964 ο κίνδυνος πολέμου Ελλάδος-Τουρκίας, φθάνει στο νυν και αεί, με τις πραγματικά πολεμικές συγκρούσεις στην Κύπρο. Αποτρέπεται μόνο με έντονες συμμαχικές παρεμβάσεις και με το επιβοηθητικό έργο των «κυανοκράνων» (δυνάμεως του ΟΗΕ) που έχει καταφθάσει. Μ’ εκείνην την μεσολάβησι όμως, δημιουργείται μια καινούργια πραγματικότης: Οι εστίες, οι τουρκικές νησίδες, που τις χωρίζουν οι κυανόκρανοι με γραμμές επί του εδάφους. Αυτές γίνονται γραμμές ανακωχής. Και μονιμοποιείται η κατάστασις αοριστίας, μονιμοποιείται μια «κερματική διχοτόμησις». Μόλις σταματάει η πολεμική δραστηριότης, ο αρχηγός της Κυπριακής Εθνοφρουράς, πάλι επηρεάζεται, πάλι παρασύρεται από την ροπή του προς τις παρασκηνιακές ενέργειες, προς τις συνωμοτικές κινήσεις. Από την Κύπρο ξεκινάει όλη η παταγώδης υπόθεσις ΑΣΠΙΔΑ,; με τις γνωστές καταστροφικές για την πολιτική ομαλότητα επιπτώσεις: Από καταγγελίες και αποκαλύψεις του Γρίβα, προς τον νέο βασιλέα Κωνσταντίνο. Δεν μας απασχολεί η πολιτική του εδώ, αλλά μόνο ο στρατηγός Γρίβας, που θα μπορούσε νά παραμείνη εθνικό κεφάλαιο. Περιπλέκει και περιπλέκεται, με άμεσο αποτέλεσμα, ν' ακούση πολλές φορές στη δίκη ΑΣΠΙΔΑ, όπου παρουσιάζεται πρώτος—πρώτος μάρτυς κατηγορίας, από συνηγόρους:

— Συγγνώμην σεβαστέ στρατηγέ. Ιδού η απόδεξις ότι ψεύδεσθε...

Αλλά και με έμμεσο αποτέλεσμα, ν' ακουσθούν και άλλα πολλά για κοντινό ή απώτερο παρελθόν. Από το «εδοξάσθη κρυπτόμενος» του Παπανδρέου, ως εκεί που δε βρίσκεται άκρη. Για τα ερωτήματα που έντονα προβάλλονται από εχθρούς του και στα οποία δίδεται προσοχή, με κάτι τέτοιες κυκλοθυμικές πολιτικές παρεμβάσεις του: «Ποιος κρυβόταν πίσω από τον Γρίβα τότε; (κάποτε). Ποιος κρύβεται πίσω του τώρα; Ποιάν αόρατη δύναμι εξυοηρετούσε τότε, ποιάν τώρα;». Τα ερωτήματα θα επαναληφθούν πολλαπλασιασμένα στο τέλος του 1967. Με το επεισόδιο των νεκρών Τούρκων επιβατών λεωφορείου, τις νέες τουρκικές απειλές πολέμου και το αποτέλεσμα τους: Αποχώρησις των ελληνικών δυνάμεων από εκεί. Ο Γρίβας είναι υποχρεωμένος να απομακρυνθή, πάλι, από τον τόπο του. Και σιωπηρώς υποτίθεται ότι σ’ αυτόν καταλογίζονται οι ευθύνες για το αιματηρό επεισόδιο. Είναι όμως έτσι; Ποιος μπορεί να αποκλείση την παρέμβασι προβοκατόρων σε τέτοια επεισόδια; Και μάλιστα εκεί, με την εξέλιξι που πήρε η κατάστασις, στο αφύσικο και παράμορφο κρατίδιον!

Η επιστροφή

Τώρα ο Γρίβας είναι και πάλι ουσιώδης παράγων του κυπριακού προβλήματος. Όπως σωστά το υπογραμμίζει ο ειδικός στα εξωτερικά δημοσιογράφος Μανούσος Πλουμίδης, «επενεργεί ως καταλύτης σε υψικάμινον». Στα 73 χρόνια του, ο Γρίβας ξαναρχίζει τον αγώνα για την ολοκλήρωση των σκοπών της ΕΟΚΑ, την 'Ενωσι. Τι δυνατότητες όμως έχει, τώρα; Στα Λευκωσία όλοι το πιστεύουν - εχθροί και φίλοι - ότι έχει την δύναμι που του χρειάζεται: με την γνωστή αποφασιστικότητα του. Με την δύναμι από τον κοινό σεβασμό προς τον ήρωα του απελευθερωτικού πολέμου και τον σημαιοφόρο της ενώσεως. Δεν θα υπάρξουν φραγμοί γι’ αυτόν. Αν ο Διγενής αναλάβη δράσι με σύνθημα την 'Ενωσι, κανείς δεν θα αποτολμήση να σταθή αντίπαλος μπροστά του. Όταν ξεκινήση με 200 ώς 500 αποφασισμένους ένοπλους - περισσότεροι δεν του χρειάζονται - για την κατάληψι της εξουσίας, κανείς δεν θα αποτολμήση να προκαλέση εμφύλιο πόλεμο, με ανθενωτικά συνθήματα. Αν το αποτολμήση κανείς, θα συντριβή. Αυτά πιστεύουν στην Λευκωσία. Μετά την ανάληψι της εξουσίας από σύμμαχον της Ενώσεως, άλλη θα είναι και η διπλωματική εξέλιξις. Ο καθένας δικαιούται να έχη γι’ αυτήν την εθνική γνώμη του. 'Ένας Ελευθέριος Βενιζέλος πάντως, δεν θα δίσταζε μπροστά στην εφικτήν, ποσοστιαίαν εδαφικώς, Ένωσιν.

«ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΙΑ ΣΑΣ»

ΑΘΗΝΑ

1971

from ανεμουριον https://ift.tt/2mM5oMk
via IFTTT