ΑΓΝΩΣΤΟΥ - Η φωτογραφία είναι κλασική για μια ωραία, ηρωική και γόνιμη σε αποτελέσματα εποχή: Των νικηφόρων βαλκανικών πολέμων 1912 − 1913. Συμβολίζει την εθνική ενότητα των χρόνων εκείνων, με την συνεργασία των δυο κορυφαίων και δυναμικών ανδρών της εποχής: Του Βασιλέως και αρχιστρατήγου Κωνσταντίνου, με τον Πρωθυπουργό και υπουργό στρατιωτικών, Ελευθέριο Βενιζέλο.
Είναι παρμένη στο Χατζή Μπεϊλίκ, όπου βρίσκεται το στρατηγείο των ελληνικών δυνάμεων οι οποίες μάχονται και προχωρούν, μέσα στο βουλγαρικό έδαφος. Ο Πρωθυπουργός πέρασε από το Στρατηγείο πηγαίνοντας στο Βουκουρέστι όπου συγκεντρώνονται οι αντιπρόσωποι των εμπολέμων για την υπογραφή ανακωχής και ειρήνης, ενώ συνεχίζονται ακόμη οι πολεμικές επιχειρήσεις. Και συνεργάζεται με τον Βασιλέα - Αρχιστράτηγο.
Για τις συνεργασίες του γενικά, αργότερα - στα χρόνια του Διχασμού - θα τονίζη ο Βενιζέλος:
- Οταν ήμαστε μόνοι, κατά κανόνα τον έπειθα. Ύστερα όμως, τον μετέπειθαν οι φανατικοί του βασιλικού περιβάλλοντος.
Φανατικοί όμως, δέν έλειπαν και από το άλλο περιβάλλον.
Και στην συνάντησι του Χατζή Μπεϊλίκ, υπάρχει διαφορά απόψεων μεταξύ των δύο, για τις συνεχιζόμενες επιχειρήσεις...
Είχε εκδηλωθή έντονο ενδιαφέρον των Μεγάλων Δυνάμεων για άμεσο τερματισμό του βραχυχρόνιου βαλκανοβουλγαρικού πολέμου. Ιδιαίτερα μάλιστα της Ρωσίας και Αυστροουγγαρίας. Ακόμη μεγαλύτερη σημασία όμως από τις Δυνάμεις, είχε το Ίδιο ενδιαφέρον του βασιλέως της Ρουμανίας Καρόλου. Γιατί ο ρουμανικός στρατός είχε εισβάλει κι αυτός στη Βουλγαρία και έφθασε χωρίς αντίστασι - καθώς όλος ο βουλγαρικός στρατός αντιμετώπιζε Ελληνες και Σέρβους - έφθασε λοιπόν και σταμάτησε, σε απόστασι 40 χιλιομέτρων από την Σόφια. Ο Κάρολος ζητούσε την διακοπή των επιχειρήσεων - ανακωχή - και συγκέντρωσι των πρωθυπουργών στην πρωτεύουσα του, για υπογραφή ειρήνης.
Ο Πρωθυπουργός, με τηλεγραφήματα αλλά και προφορικά, συμβούλευε την αποδοχή της μεσολαβήσεως, με τηλεγραφήματα όμως και προφορικά μηνύματα ο Βασιλεύς, απέκρουε την μεσολάβησι:
«Κατ’ ούδένα λόγον δέχομαι ανακωχήν. Αν στέρξη να υπογραφή προκαταρκτικήν ειρήνην επί του πεδίου της μάχης η Βουλγαρία, δεχόμενη του όρου μου, τότε δέχομαι την κατάπαυσιν του πυρός».
Αλλά από τις 10 ως τις 15 Ιουλίου οι πολεμικές επιχειρήσεις παίρνουν δραματική εξέλιξι: Οι Σέρβοι, με υποδείξεις και πιέσεις, ανακόπτουν την επίθεσί του (καθώς έχουν καταλάβει και όσα εδάφη διεκδικούν από την Βουλγαρία). Οι Βούλγαροι, με την αδράνεια στον σερβικό τομέα αποσύρουν κάθε διαθέσιμη δύναμι εκεί και την ρίχνουν στον ελληνικό τομέα. Ο χώρος της μάχης, τα στενά Κρέσνας και Τζουμαγιάς, είναι πρόσφορα για άμυνα, είναι φοβερά.
Στον ίδιο χώρο πριν από χίλια και παραπάνω χρόνια, μια ελληνική στρατιά είχε κατακοπή ολόκληρη, από τον ίδιο εχθρό: Τότε που ο Χάν Κρούμος έκοψε τον δρόμο διαφυγής του αύτοκράτορος Νικηφόρου και του έκοψε το κεφάλι για να κάνη το κρανίο του, επαργυρωμένο κρασοπότηρο. Μήπως διαγράφεται ένας παρόμοιος κίνδυνος και τώρα;...
Η κατάστασις γίνεται τρομακτικά δύσκολη και επικίνδυνη, με τις λυσσαλέες επιθέσεις πολύ υπέρτερων βουλγαρικών δυνάμεων.
Ο επιτελικός Ι. Μεταξάς θεωρεί τον κίνδυνο πραγματικά τρομακτικό. Διαφωνεί μ’ αυτόν όμως ο πεισματάρης σ’ όλα του επιτελάρχης Βίκτωρ Δούσμανης, που νομίζει πως κάμπτονται πια οι Βούλγαροι, καθώς βλέπει και φωνάζει:
- Καπνοί στη Τζουμαγιά! την καίνε οι Βούλγαροι. Σαφής ένδειξις ότι υποχωρούν, ότι εξαντλήθηκαν!
Δεν έχει την ίδια αντίληψι, όμως, ο στρατηγός Μανουσογιαννάκης. Ο Κωνσταντίνος εκτιμά τον ηρωισμό του και σ’ αυτόν απευθύνεται, για την διαφορά των επιτελών του:
- Τί λές κι εσύ;
- Δεν αντέχει άλλο ο στρατός, Μεγαλειότατε.
- Κρίμα! Νόμιζα πως θα ήσουν σύμφωνος, να μπούμε στη Σόφια νικηταί.
- Κι εγώ το ήθελα να μπούμε στη Σόφια, μα όχι και με κουδούνια στό λαιμό (σαν πρόβατα, αιχμάλωτοι).
Η απάντησις εκείνη, επηρεάζει τον Βασιλέα. Αμέσως τηλεγραφεί στον Πρωθυπουργό (στό Βουκουρέστι, στις 15 Ιουλίου):
«Ενεκεν της ανεξηγήτου αδρανείας Σέρβων, επεσύραμεν το μεγαλύτερον μέρος Βουλγάρων, εναντίον μας. Εις το κέντρον και δεξιόν μας ενικήσαμεν, παρά ταύτα Βούλγαροι υπεχώρηααν πέραν Τζουμαγιάς. Αλλά η νίκη εστοίχισε πολύ ακριβά. Σοβαραί δυνάμεις του εχθρού προσέβαλαν σήμερον αριστερόν μας. Μεραρχίαι 3η και 10η ηναγκάσθησαν να υποχωρήσουν προς Τζαμί Τεπέ. Η 3η ευρίσκεται πλησίον αυτού, αγνοώ όμως εις ποίαν ακριβώς κατάστασιν. Κρίσιμος η θέσις και 4ης.
Ο στρατός μου ήχθη εις τα φυσικά και ηθικά όρια αντοχής. Κατόπιν τούτου δεν δύναμαι να αρνούμαι ανακωχήν. Προσπαθήσατε να εύρητε τρόπον αναστολής εχθροπραξιών. Ει δυνατόν από αύριον».
Νύχτα παίρνει το δραματικό τηλεγράφημα στο Βουκουρέστι ο Βενιζέλος, «Θα κάνω το παν απαντάει. Καίτοι είναι ευνόητοι οι δυσχέρειαι αφού χθες ακόμη απεκρούαμεν την προτεινομένην ανακωχήν». Περασμένα μεσάνυχτα, ξυπνάει τον υπουργό Εξωτερικών Τάκε Ιονέσκο. Μαζί κατευθύνονται στο σπίτι του Ρουμάνου πρωθυπουργού Μαγιορέσκο. Δε λέει στου ξένου, την δραματική κατάστασι ο Βενιζέλος. Αλλο επιχείρημα έχει: «ΕπΙ τέλους, κατώρθωσα να πείσω τον βασιλέα μας ότι δεν είναι σωστό να αρνούμεθα την προσωπικήν μεσολάβησιν του δικού σας βασιλέως…».
Το πρωί γίνεται η δήλωσις αποδοχής της μεσολαβήσεως του βασιλέως Καρόλου και από την Ελλάδα. Οι Σέρβοι την έχουν ήδη αποδεχθή. Αλλά τώρα δυστροπούν oι Βούλγαροι, θυμούνται τον Κρούμο και τα κατορθώματα του...
Αγριεύει όμως ο Κάρολος:
«Θα διατάξω επέλασιν του ιππικού μου, προς την Σόφιαν».
Η ανακωχή υπογράφεται στις 17 Ιουλίου. Στις 18 οι σάλπιγγες σε όλα τα μέτωπα, σημαίνουν «παύσατε πυρ». Μισό λεπτό πρωτύτερα, η τελευταία βουλγαρική οβίδα, έπεφτε ολόσωμη πάνω στον υπολοχαγό Σταμελάκο, τον τελευταίο από του 5.675 νεκρούς του πολέμου εκείνου (του ενός μηνός).
Η αμοιβαία ενημέρωσις μεταξύ Βασιλέως - Πρωθυπουργού συνεχίσθηκε και για την σύναψι της ανακωχής και για την οριστική ειρήνη.
ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Χωρίς καθόλου να εκτεθώμεν, τουναντίον επιδεικνύοντας συνδιαλλακτικότητα, επετύχαμεν ώστε Μαγιορέσκο...
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ: Γνωρίζετε πιθανώς διάβημα Αυτοκράτορος Γερμανίας (του Κάϊζερ, του κουνιάδου του). Είναι αποτέλεσμα ενεργειών μου...
Η υποστήριξις του Κάϊζερ υπήρξε αποτελεσματική, για την οριστική παραχώρησι της Καβάλας στην Ελλάδα.
Οσο υπήρχε συνεργασία και κατανόησις μεταξύ των δυο ηγετών του Ελληνισμού, όπως τότε, στο στρατηγείο του Χατζή Μπεϊλίκ, καθένας χρησιμοποιούσε φιλίες, γνωριμίες και επιρροές για τον κοινό εθνικό σκοπό. Υστερα… Υστερα έρχεται άλλη περίοδος. Ο Διχασμός.from ανεμουριον https://ift.tt/2ntJ4aq
via IFTTT