ΑΓΝΩΣΤΟΥ | Στις 26 Σεπτεμβρίου 1944 οι αρχηγοί των ανταρτών στρατηγοί Ναπολέων Ζέρβας και Στέφανος Σαράφης, υπέγραψαν την συμφωνία της Καζέρτας. Μ' αυτήν, εκτός των άλλων, αναγνώριζαν άμεσο προϊστάμενο τους με αρμοδιότητες αρχιστρατήγου, τον Βρετανό αντιστράτηγο Σκόμπυ. Στις 28, φεύγουν από την Ιταλία οι δυο στρατηγοί. Φεύγουν και δυο υπουργοί της κυβερνήσεως Παπανδρέου, ο Θεμιστοκλής Τσάτσος και ο Γιάννης Ζέβγος (ο κομμουνιστής). Τους συνοδεύει και ο ταξίαρχος Παυσανίας Κατσώτας. Οι υπουργοί κατευθύνονται από το αντάρτικο αεροδρόμιο Νεράϊδας, στη Φουρνά των Αγράφων.
Εκεί έχουν συνεργασία με τους ηγέτες του Κ.Κ.Ε. Σιάντο και Ιωαννίδη που επαναλαμβάνουν τις διαβεβαιώσεις τους, για πιστή εφαρμογή της συμφωνίας. Για μεγαλύτερη εγγύησι, θα «κατηφορίση» προς την Αθήνα και ο δεύτερος ηγέτης του Κ.Κ.Ε., Ιωαννίδης. Στην Πρωτεύουσα οι υπουργοί, μαζί με τρίτον, που διορίζει ο Πρωθυπουργός — τον Φίλιππο Μανουηλίδη — θα αποτελέσουν κυβερνητικό κλιμάκιο, ως την ώρα που θα αποβιβασθή ολόκληρη η κυβέρνησις «Εθνικής Ενώσεως». Από τα Άγραφα κατευθύνονται — με ορεινή διαδρομή — προς το Γαλαξείδι. Εκεί θα τους παραλάβη ενα καραβάκι του Ε.Λ.Α.Ν. (του ναυτικού του Ε.Λ.Α.Σ.) και θα τους βγάλη στο Πόρτο Γερμένο. Παραπέρα — πάντα από ορεινό και ελασιτοκρατούμενο δρομολόγιο — θα φθάσουν στη Χασιά, όπου θα τους παραλάβη «μυστικά, «παράνομα») ο διευθυντής Αστυνομίας Άγγελος Έβερτ και θα τους περιφρουρήση ως την ώρα της αποχωρήσεως των Γερμανών. Κοντά στο Λιδωρίκι, η υπουργική συνοδεία διασταυρώνεται με ένα λόχο ανταρτών. Ο διοικητής του, ένας κοντός έφεδρος ανθυπολοχαγός Ξενοφών, βλέποντας τον ταξίαρχο, τρέχει να παρουσιασθή και να του θυμίση την ιδιότητά του: Διμοιρίτης του συντάγματος Κατσώτα, στον πόλεμο της Αλβανίας». Αμοιβαία είναι η συγκίνησις. Με ευχές για σύντομη λευτεριά, χωρίζουν. Η υπουργική συνοδεία κατηφορίζει για το Γαλαξείδι, ο λόχος για τα χωριά, στα υψώματα πάνω από την Άμφισσα: Βουνιχώρα, Αγιαθυμιά, Πέντε Όρια, Καλοπεπεινίτσα. Στα ίδια χωριά κατευθύνονται κι άλλα τμήματα. Πολλοί λόχοι συρρέουν εκεί, πάνω από την Άμφισσα. Μερικά έρχονται από το Αγρίνιο η Ναύπακτο, άλλα από την περιοχή Λαμίας. Αντάρτες και βαθμοφόροι τους, δεν ξέρουν ακόμη — τουλάχιστον τις λεπτομέρειες — της συμφωνίας Καζέρτας. Δεν την έχει κοινοποιήσει το στρατηγείο του Ε.Λ.Α.Σ.. Αυτοί, σαν Ρουμελιώτες αντάρτες, φλέγονται από την επιθυμία να ροβολήσουν προς την Αττική, να μπουν νικηταί και τροπαιούχοι στην Αθήνα.
 |
| Η ΤΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΣΗΜΑΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΙ. ΝΕΕΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΜΕΤΑΦΕΡΟΥΝ ΤΗΝ ΣΗΜΑΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΩΣΟΥΝ ΣΤΟΝ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟ Γ. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ, ΠΟΥ ΘΑ ΤΗΝ ΥΨΩΣΗ ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΒΡΑΧΟ, ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΠΟΥ ΤΟΝ ΕΜΟΛΥΝΕ Ο ΑΓΚΥΛΩΤΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΤΑ ΜΑΥΡΑ ΓΕΡΑΝΙΑ ΤΗΣ ΥΠΟΔΟΥΛΩΣΕΩΣ. |
Στην φλογερή επιθυμία τους όμως, δίνεται «εκ των άνω» μια κάπως επιτιμητική επεξήγησις:
— Ο δρόμος για την Αθήνα, περνάει από την Άμφισσα.
Δεν παραξενεύονται οι «παραλήπται» εκείνης της προφορικής επεξηγηματικής διαταγής. Και γεωγραφικά, έτσι είναι το σωστό. Πρέπει να περάσουν από την Άμφισσα οι αντάρτες της Δυτικής Ρούμελης, για να φθάσουν στην Αττική. Και βρίσκουν φυσική την συρροή δυνάμεων, για την κατάληψι της μικρής πόλεως που την κρατούν οι Γερμανοί, πάνω στον δρόμο υποχωρήσεως των δυνάμεων τους της Πελοποννήσου, προς την Βόρεια Ελλάδα. Κανείς από τους παραλήπτες των απανωτών διαταγών για την κατάληψι της Άμφισσας, δεν αντιλαμβάνεται την ιδιαίτερη σημασία τους. Πολύ αργότερα θα αντιληφθούν την ύπαρξι κάποιου α ν τ ι σχεδίου για τα αγγλικά σχέδια. Χρόνια αργότερα. Φυσικά στο «κανείς» δεν περιλαμβάνεται και ο Ιωαννίδης. Ο σκληρός και αδιάλλακτος ηγέτης του Κ.Κ.Ε., πολλά γνωρίζει βέβαια. Όλα τα ξέρει…
Βρετανικές αποφάσεις
Από τον χειμώνα 1943—1944, οι Άγγλοι έκαναν λόγο για ένα «Σχέδιον Κιβωτός». Σχέδιο για τον εγκλωβισμό και αποκοπή γερμανικών δυνάμεων, κατά την αποχώρησί τους από την Ελλάδα. Το καλοκαίρι του '44, αρκετές ομάδες «κομμάντος» (Άγγλων και Αμερικανών) έπεσαν με αλεξίπτωτα στην Μακεδονία, Θράκη και Ήπειρο, για την εφαρμογή του σχεδίου εκείνου. Έκαναν αρκετές επιδρομές σε οδικές και σιδηροδρομικές συγκοινωνίες, μαζί με αντάρτες. Οι Αμερικανοί μάλιστα ήσαν ορμητικώτατοι. Και σε γερμανικές εκθέσεις, επισημαίνεται εκείνη η συμμαχική δραστηριότης. Τον Αύγουστο, επανέρχονται οι Βρετανοί στο σχέδιο εκείνο. Συνδυάζεται τώρα με το «Σχέδιο Μάνα» των ελληνικών δυνάμεων Μέσης Ανατολής, σχέδιο για την απελευθέρωσι της Μητέρας Πατρίδας. Στην Καζέρτα όμως παύει πια να γίνεται λόγος για μεγάλα σχέδια και επιχειρήσεις. Ρητώς καθορίζεται στην συμφωνία: «… Όσον αφορά τας Αθήνας, ουδεμία ενέργεια θα αναληφθή, εκτός υπό τας αμέσου διαταγάς του στρατηγού Σκόμπυ, στρατηγου διοικητού των εν Ελλάδι δυνάμεων………………………………….. Αμφότεροι οι διοικηταί (Σαράφης, Ζέρβας) θα παρενοχλούν την γερμανικήν υποχώρησιν και θα εξουδετερώνουν τας γερμανικάς φρουράς…». Τρεις μέρες μετά τις υπογραφές στην Καζέρτα, η μόνη χερσαία ελληνική μεγάλη μονάς, η Ορεινή Ταξιαρχία, κατελάμβανε το Ρίμινι, στην 'Ιταλία. για να ονομασθή «Ταξιαρχία Ρίμινι». Αλλά μέσα στον ελληνικό χώρο, το Βρεταννικό Στρατηγείο δεν θέλει μεγάλες επιχειρήσεις: Δια τον φόβον περιπλοκών και απροόπτων. Με την αμοιβαία καχυποψία (παρά την συμφωνία) που επικρατεί:
Πρωθυπουργός και Αρχιστράτηγος (Σκόμπυ) φοβούνται μήπως παρασπονδήσει ο Ε.Λ.Α.Σ.. Ο φόβος δεν είναι εντελώς αβάσιμος. Δε λείπουν εκείνοι που μηχανεύονται παρασπονδίαν.
Οι Εαμικοί πάλι φοβούνται ότι οι Άγγλοι, αποβλέπουν στο να διαδεχθούν τους Γερμανούς, να επιβληθούν δυναμικά. Και για τον σκοπό αυτόν, είναι αποφασισμένοι να εφαρμόσουν ένα μυστικό σχέδιο. Αυτό που κάποιοι το αποκαλούν, «Σχέδιο Αλλαγής Φρουράς». Δεν το γνωρίζουν βέβαια οι Εαμικοί. Φοβούνται μόνο την ύπαρξί του. Διαισθάνονται ίσως κάτι πού αναγράφεται στην τελευταία γερμανική περί Ελλάδος έκθεσιν: «Ο ελληνικός αστικός πληθυσμός κατέχεται από αγωνίας — ομοίαν της οποίας ουδέποτε είχε γνωρίσει — διά το μέλλον του... Ως απόρροια της αγωνίας αυτής θα πρέπει να ερμηνευθή η κατά τον τελευταίον χρόνον συνεχής επαφή και προτάσεις προσωπικοτήτων προς τας γερμανικάς αρχάς. Ούτοι επιζητούν ως μεσάζοντες να μεσολαβήσουν μεταξύ Γερμανών και Άγγλων. Επιθυμούν να εξασφαλίσουν μίαν «αλλαγήν φρουράς» — από τους Γερμανούς εις τους Άγγλους — ώστε να προφυλάξουν την χώραν από την κομμουνιστικήν τρομοκρατίαν και τον εμφανιζόμενον ως αναπόφευκτον εμφύλιον πόλεμον… (ΣΜΙΤ ΡΙΧΜΠΕΡΓΚ)». Πόσες σχετικές συναντήσεις και με ποίους έγιναν, δεν μπορεί να είναι γνωστές βέβαια, παρά μόνο από τους ίδιους. Μιά όμως, είναι βεβαιωμένη: Ο κομματικός αντιπρόσωπος του πρωθυπουργού Παπανδρέου στην Αθήνα Λουκής Ακρίτας — μαζί με άλλου δυο μεσολαβητάς — συναντήθηκε με αντιπρόσωπο του τελευταίου διοικητού Νοτίου Ελλάδος στρατηγού Φέλμυ (έφεδρο αξιωματικό). Ο Ακρίτας επανέλαβε το συμμαχικό δόγμα της εποχής: «άνευ ορών παράδοσις». Αλλά σαν περίβλημα εκείνου του δόγματος, έγιναν κι άλλες συζητήσεις με υπαινιγμούς για αποφυγή καταστροφών στην Πρωτεύουσα, με συνέπεια την ανενόχλητη αποχώρηση. Μ' αυτή την εντύπωσι μένει ο Γερμανός συνομιλητής που θα επιβεβαιωθή και από τα γεγονότα.
Επαφές και μηνύματα
Αλλά δεν είναι μόνο η συνάντησις για την οποίαν υπήρξε η επιβεβαίωσις Ακρίτα. Έγιναν και άλλες έμμεσες επαφές. Επιβεβαιώνονται και από ένα μήνυμα προς τον αρχιεπίσκοπο Αθηνών Δαμασκηνό, τηλεγράφημα του ίδιου του στρατάρχου Μεσογείου Χένρυ Μέτλαντ Ουΐλσων. Το διαβιβάζει ο ταγματάρχης σύνδεσμος Ντόντσον. Και αποτελεί απάντησι σε προηγούμενο τηλεγράφημα του Αρχιεπισκόπου, που το είχε διαβιβάσει ο κατοχικός δήμαρχος Αθηναίων Γεωργάτος. Τηλεγραφεί λοιπόν ο Στρατάρχης: «Έλαβον το μήνυμά σας το σχετικόν με την μεταβίβασιν των Αθηνών εις τας υπό τας διαταγάς μου δυνάμεις. Εις το παρελθόν οι Γερμανοί απέδειξαν άνευ εξαιρέσεως ότι είναι ανειλικρινείς και δεν δύναται κανείς να βασίζεται εις υποσχέσεις αυτών. Κατά συνέπειαν, οιαδήποτε συνεννόησις μετ' αυτών, εκτός της περιπτώσεως της άνευ όρων συνθηκολογήσεως, είναι αδύνατος. Ευθύς ως λάβω την είδησιν ότι αι Αθήναι εξεκενώθησαν από τον εχθρόν, οι δυνάμεις μου θα εισελθουν εις την πόλιν. Οσον συντομώτερον λάβω την είδησιν αυτήν, τόσον περισσότεροι ελπίδες υπάρχουν να παρεμποδισθούν ταραχαί και καταστροφαί. Δεδομένου ότι όλα τα κόμματα εις την Ελλάδα υπεσχέθησαν υποστήριξιν προς την Εθνικήν Κυβέρνησιν, δύναμαι να αναφερθώ εις το ενδιαφέρον υμών και των εκπροσώπων της Κυβερνήσεως, δια να κρατηθή η κατάστασις εις το μικρόν αυτό διάστημα». Αν επισημάνη κανείς την φράσι: «Οι δυνάμεις μου θα εισέλθουν στην Αθήνα, μόλις λάβω την είδησι ότι εξεκενώθη από τον εχθρό», αβίαστα βγάζει το συμπέρασμα ότι: Υπάρχει κάποια — σ ι ω π η ρ ά — συμφωνία:
• Πρώτα να φεύγουν οι Γερμανοί.
• Και ύστερα να προχωρούν οι Άγγλοι (κι αυτοί όλο-όλο, ένα μικροδύναμο απόσπασμα 600 ανδρών).
Το αβίαστο συμπέρασμα, θα επιβεβαιωθή μια δεκαετία αργότερα από τον Γερμανό συγγραφέα Χάγκεν, στρατιωτικό κατά τον πόλεμο. Στο βιβλίο του μάλιστα, προσθέτει ότι όπως οι Γερμανοί βλέπανε στην πράξι εκείνων την «σιωπηράν συμφωνίαν», νόμισαν ότι πλησιάζει η πραγματοποίησις των ονείρων Χίτλερ — Γκαίμπελς: Ειρήνη με τους Αγγλοαμερικανούς, συνέχισις του πολέμου κατά των Ρώσων. Αλλά εκείνο το όνειρο δεν θα πραγματοποιηθή ποτέ. Τοπικά ήσαν τα πολεμικά γεγονότα, στην Ελλάδα και μόνο για την Ελλάδα. Γράφει ό Βάλτερ Χάγκεν: «Η εκκένωσις της Κρήτης και της Ελλάδος από τα γερμανικά στρατεύματα, έγινε χωρίς να επέμβουν οι Άγγλοι σοβαρώς, δια να κτυπήσουν τα στρατεύματα αυτά. Πιθανόν αυτό να οφείλεται εις την απόφασιν του Τσώρτσιλ να διατήρηση πάση θυσία την Ελλάδα, έξω από την σφαίραν της σοβιετικής επιρροής. Εάν οι Γερμανοί ήσαν υποχρεωμένοι να δώσουν αλλεπάλληλους μάχας κατά την εκκένωσιν της Ελλάδος, θα εδημιουργείτο κατάστασις χάους. Κατά την μεταφοράν γερμανικών στρατευμάτων από τας νήσου Και την Κρήτην προς το ηπειρωτικόν εδαφος, υπήρχον στιγμαί όπου εσχημάτιζε κανείς την εντύπωσιν, πως αγγλικά τορπιλλοβόλα προστατεύουν γερμανικήν νηοπομπην. Η θέα εκείνης της εντυπωσιακής «μ η επεμβάσεως», προκάλεσε εις την Γερμανίαν ένα απατηλόν συμπέρασμα: Οτι δηλαδή ήτο δυνατόν να φθάσωμεν εις γενικόν διακανονισμόν με τας Δυτικάς Δυνάμεις και να συνεχίσωμεν τον πόλεμον μόνον κατά της Ρωσίας. Αλλά το συμπέρασμα ήτο απατηλόν και σφαλερόν. Διότι ο Τσώρτσιλ απέβλεπεν αποκλειστικώς και μόνον εις το να εξασφάλιση την Ελλάδα, εναντίον του Κομμουνισμού». Σιωπηρά πλέκεται εκείνη η συμφωνία ομαλής αποχωρήσεως. Οι Άγγλοι μάλιστα, είναι υποχρεωμένοι να εμφανίζονται και επιθετικοί, με προτροπές προς τους αρχηγούς των ανταρτών να παρενοχλούν τον εχθρό στην υποχώρησί του. Δεν μπορούν να αποκαλύψουν ανοιχτά τις προθέσεις τους περί «μη επεμβάσεως». Μόνο για την Αττική, με την υπαγωγή της 2ας Μεραρχίας του Ε.Λ.Α.Σ. υπό τας αμέσου διαταγάς του Σκόμπυ (και του αντιπροσώπου του στρατηγού Γ. Σπηλιωτόπουλου έχουν τον απόλυτο έλεγχο. Με ρητό άρθρο της συμφωνίας Καζέρτας. Σ' όλες τί αλλες περιοχές, δεν μπορούν παρά να επιδοκιμάζουν τις επιθετικές εκδηλώσεις και διαθέσεις.
Το αντισχέδιο
Οι Γερμανοί της Πελοποννήσου, θα αποχωρήσουν από δυο δρόμους: Κόρινθο — Ισθμό — Πρωτεύουσα — Θήβα — Λειβαδιά — Λαμία και Πάτρα — Ιτιά — Αμφισσα — Λαμία. Τον δρόμο Μεσολόγγι — Αγρίνιο — Αρτα, δεν θα τον χρησιμοποιήσουν για τις πελοποννησιακές δυνάμεις τους. Αυτό φάνηκε από τις 12 Σεπτεμβρίου, όταν εξεκένωσαν ολόκληρη την Αιτωλοακαρνανία. Ενώ κρατούν με ισχυρές φρουρές Ιτιά, Αμφισσα, Γραβιά και πολλά φυλάκια σ' όλο το μήκος του δρόμου. Αυτόν τον γερμανικό διάδρομο, μελετάει και ξαναμελετάει επί τού χάρτου στο γενικό στρατηγείο του Ε.Λ.Α.Σ., κάποιος «επιτελικός νους». Είναι ό κομματικός επιτελάρχης, ό στρατιωτικός σύμβουλος τού Πολιτικού Γραφείου, ταγματάρχης Θόδωρος Μακρίδης. Ένας αρκετά ιδιότυπος αξιωματικός: Έφεδρος ανθυπολοχαγός στον τουρκικό στρατό, το 1916. Αιχμάλωτος των Άγγλων στην Συρία, το 1918. Τρία χρόνια αργότερα, μαθητής στη Σχολή Ευελπίδων. Τέρας μνήμης και μαθήσεως. Σπεσιαλίστας επιτελικός και αρκετά λοξός στις εκδηλώσεις του. Και πριν από την Καζέρτα, υπήρχαν ενδείξεις και διαισθήσεις για τα αγγλικά σχέδια. Με την υπογραφή της συμφωνίας, τα σχέδια γίνονται πιά «φώς-φανάρι»: Οπωσδήποτε, απαγορεύονται πολεμικές επιχειρήσεις στον αθηναϊκό περίγυρο. 'Οπωσδήποτε θα απαγορευθή η είσοδος του ΕΛΑΣ στην Αθήνα. Θα εισέλθουν μόνο οι αριστεροί υπουργοί των παραγωγικών υπουργείων (Γεωργίας, Συγκοινωνιών) για να αντιμετωπίσουν το χάος. Στην Ελλάδα, όποιος γίνεται κυρίαρχος της Πρωτεύουσας, κυριαρχεί σ' όλο το κράτος. Και κυρίαρχοι θα γίνουν εκείνοι που θα κρατούν την Αθήνα, Άγγλοι και εθνικόφρονες. Αυτά θα γίνουν, όλα, με τα σχέδια της ομαλής και σταδιακής υποχωρήσεως των Γερμανών. Τι μένει για την αποτροπή τους; Τί αλλο παρά ένα σχέδιο πολεμικής περιπλοκής. Αυτό μελετάει και απεργάζεται ο επιτελικός «εγκέφαλος» του ΚΚΕ, με την έγκρισι και επιδοκιμασία των σκληρών της ηγεσίας. Απλό είναι το σχέδιο περιπλοκής, φθάνει να γίνη δυνατή η εφαρμογή του: η αλλαγή - φρουράς, η μη επέμβασις, βασίζεται σε ένα κάπως «ωρολογιακό πρόγραμμα». Να αποχωρούν οι Γερμανοί — χωρίς σοβαρά εμπόδια, μόνο με παρενοχλήσεις — αργά, μεθοδικά και προγραμματισμένα. Αν όμως στην κρίσιμη στιγμή, επάνω στο «τσακ», αν κοπή ο δρόμος Ιτιάς — Άμφισσας — Λαμίας, τότε ανατρέπεται το ωρολογιακόν πρόγραμμα, το χρονοδιάγραμμα αποχωρήσεως. Τότε πολλά μπορεί να συμβούν: η φρουρά Πατρών, βλέποντας κλειστό το δρόμο της, θα επιβραδύνη την υποχώρησί της. Μα τότε θα έχη μάχες με τις αγγλικές αποβατικές δυνάμεις, στην Πάτρα. Είναι ενδεχόμενο να επιχειρήσουν οι Γερμανοί, άνοιγμα του δρόμου, από την Λαμία. Και τότε θα επέλθη καθυστέρησις. Και τότε θα αναγκασθή το αγγλικό αποβατικό σώμα να επέμβη. Οι μάχες θα προκαλέσουν καθυστέρησι αποχωρήσεως των Γερμανών και από την Αθήνα. Θα κρατούν έτσι, καθηλωμένη απ' έξω, την 2α Μεραρχία του Ε.Λ.Α.Σ.; Και η πελοποννησιακή μεραρχία, θα ζητήση να περάση τον Ισθμό, για να πάρη μέρος στις μάχες. Θα της το απαγορεύση ο Σκόμπυ; Πολλά απρόοπτα για το πρόγραμμα της σιωπηράς συμφωνίας θα δημιουργηθούν με την έγκαιρη κατάληψι από τον Ε.Λ.Α.Σ. της Αμφισσας ή της Ιτιάς. Ή αν όχι πολλά, ένα, τουλάχιστον, αρκετό γι’ αυτό για την ανατροπή των σχεδίων της ο μ α λ ή ς αποχωρήσεως των Γερμανών από την πολυπόθητη πρωτεύουσα.
 |
| ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΟΧΗΜΑ ΦΕΥΓΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΣΤΙΣ 12 'ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ. ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΟΠΟΥ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ — ΟΠΩΣ ΚΑΙ ΣΕ ΜΕΡΙΚΑ ΑΛΛΑ ΚΤΙΡΙΑ — ΕΧΕΙ ΥΨΩΘΗ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΗΜΑΙΑ. ΟΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΟΜΩΣ ΠΕΡΑΣΤΙΚΟΙ ΤΗΣ ΛΕΩΦΟΡΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ, ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΑΝΤΙΛΗΦΘΗ — ΑΚΟΜΗ ΟΤΙ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΚΑΤΑΛΟΙΠΟ ΤΗΣ ΒΑΡΒΑΡΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ. |
Θετικά ή ανεδαφικά τα σχέδια εκείνα του Ε.Λ.Α.Σ., γεγονός είναι ότι υπήρξαν, ότι καταστρώθηκαν και έγινε έναρξις εφαρμογής τους. Πάνω από την Άμφισσα, συγκεντρώνεται σχεδόν το σύνολο των ανταρτών της ρουμελιώτικης 13ης Μεραρχίας του Ε.Λ.Α.Σ.: τα συντάγματα 36ον και 42ον, ένα τάγμα από το υπολειπόμενον σύνταγμα (το 52ον), μιά πυροβολαρχία, κάτι άλλα τμήματα της μεραρχίας εκείνης και οι πολύαριθμοι εφεδροελασίτες της περιοχής, συνολικά πάνω από 3.000 συγκροτημένοι ένοπλοι. Με άφθονα πυρομαχικά (ιδιαίτερα βλήματα όλμων) από τα Τάγματα Ασφαλείας Αγρινίου και Ναυπάκτου. Με διοικητή των μονάδων τον στρατηγό Κ. Τσαμάκο και εκτελεστή της επιχειρήσεως τον καπετάνιο της 13ης, Αμάρμπεη. Την 1η Οκτωβρίου, μόλις αρχίζη η συγκέντρωσις, έχουν μια σύγκρουσι με Γερμανούς. Στις 3 Οκτωβρίου άλλη μια με σύλληψι 3—4 αιχμαλώτων και καταστροφή ενός θωρακισμένου, από το οποίον σώθηκε εις αρίστην κατάστασιν, ένας ασύρματος. Χτυπούν και το λιμάνι της Ιτιάς με πυροβόλα. Χτυπούν και μερικά φυλάκια, στο δρόμο. Αυτά, καθώς περιμένουν την συμπλήρωσι της συγκεντρώσεως και την διαταγή επιθέσεως, γαλβανισμένοι από το σύνθημα: Ο δρόμος για την Αθήνα, περνάει από την Άμφισσα.
Η κρίσιμη καμπή
Η κρίσιμη στιγμή, το «τσακ», πρέπει να είναι κατά τις 6, 7, 8 Οκτωβρίου. Την 1η, αποβιβάσθηκε δυτικά των Πατρών μιά μηχανοκίνητη αγγλική μονάς. Αλλά είναι μικρή, παρά τον μεγαλώνυμο διοικητή της. Εξακόσιοι άνδρες, υπό τον λόρδον Τζέλικο, γιό του Βρεταννού αρχιναύρχου στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Οι Γερμανοί εγκαταλείπουν την μεγάλη πόλι τού Μωριά, στις 4 Οκτωβρίου, υποχωρώντας αργά και κανονικά, με καταστροφές του δρόμου. Οι Άγγλοι, ενώ την επομένη εισέρχεται στην πόλι και ο αντιπρόσωπος της Κυβερνήσεως Παναγιώτης Κανελλόπουλος, απασχολούνται πρώτα, με προβλήματα τάξεως. Οι κρίσιμες στιγμές για την Άμφισσα, πρέπει να είναι στις 6, 7, 8, έστω και 10 Οκτωβρίου... Τις ίδιες μέρες έξω από την Αθήνα, στην Πάρνηθα, βρίσκονται συγκεντρωμένοι άλλοι αντάρτες, παραπάνω από 3.000 αυτοί, της 2ας Μεραρχίας με τα συντάγματα της 2ο και 34ο. Παρά την υπαγωγή τους υπό τον στρατηγό Σπηλιωτόπουλο, και τούτοι εδώ δεν το έχουν πάρει άπόφασι ότι θα μείνουν έξω τού νυμφώνος, δηλαδή της Αθήνας. Οπως το βλέπουν το Άστυ αυτοί, διάχυτη και έντονη είναι η ελπίδα τους, η εντύπωσις πώς κάτι θα γίνη. Κάτι θα γίνη για να ενωθούν μαχόμενοι με τους Ελασίτες της Αθήνας, άλλες τρεις χιλιάδες ένοπλοι και πολλές χιλιάδες μισοωπλισμένοι ή άοπλοι. Οι εθνικόφρονες της Αθήνας — και όλης της Ελλάδας-— δεν γνωρίζουν βέβαια τα ελασίτικα επιτελικά σχέδια - αντιπερισπασμού. Ούτε το τί γίνεται κοντά στην Άμφισσα γνωρίζουν. Μόνο για τις συγκεντρώσεις της Πάρνηθας κάτι μαθαίνουν. Τα υπόλοιπα τα διαισθάνονται όμως. Και δικαιολογημένα αγωνιούν, με τον φόβο μιας κομμουνιστικής εισβολής στην Πρωτεύουσα. Και αν ακόμη μάθαιναν ότι αργά το βράδυ της 9ης Οκτωβρίου, έφθανε ο Τσώρτσιλ στη Μόσχα, δεν θα έλειπαν οι απαισιόδοξοι, με τη σκέψι της αγωνίας τους: θα προλάβω ή θα είναι αργά πιά)… Η αγωνία των εθνικοφρόνων σημαίνει αντίστοιχες ελπίδες του ΕΑΜικού Κόσμου και ιδιαίτερα των ενόπλων τους. Ελπίζουν οι αντάρτες της Αττικής, παρά τις ρητές απαγορευτικές δηλώσεις του υπουργού Θ. Τσάτσου και τις απαγορευτικές διαταγές τού στρατηγού Σπηλιωτόπουλου. Ελπίζουν πάντα σε κάποια περιπλοκή. Γίνεται μιά σύγκρουσις πάνω από την Μονή Κλειστών της Χασιάς, όπου έχουν νεκρό τον Γ. Μαρούγγα. Άλλη μιά στο Σανατόριο Πάρνηθας με νεκρό τον διμοιρίτη Υψηλάντη. Και μιά τρίτη στο Κορωπί με σκοτωμένο τον Κ. Πέππα, από το Κριεκούκι: δεν εχουν συνέχεια περιπλοκών. Αναγνωρίσεις ή αναδιπλώσεις κάνανε οι Γερμανοί πού αποσύρονται και συγκεντρώνονται μέσα στην Αθήνα. Ελπίζουν το ίδιο και οι Ρουμελιώτες αντάρτες, περιμένοντας το άνοιγμα του δρόμου προς την Αθήνα, που περνάει από την Άμφισσα. και περιμένουν και περιμένουν... Στις 9 'Οκτωβρίου τους παίρνουν τον ασύρματο που είχε το συγκρότημα τους. Είχαν έναν όταν συγκεντρώθηκαν, λαφυραγώγησαν και έναν γερμανικό, τώρα τους παίρνουν και τους δύο! Τί γίνεται λοιπόν; Εκείνο που γίνεται, είναι η διακοπή άμεσου επικοινωνίας με το γενικό στρατηγείο τους. Τώρα μπορούν να επικοινωνούν μόνο με το τηλέφωνο από χωριό σε χωριό. Δεν καταλαβαίνουν τί τους γίνεται πιά. Το μαθαίνουν μόνο — όλα τα μαθαίνουν πιά — το πρωί στις 12 'Οκτωβρίου. Οταν φθάνει στο Σταθμό Διοικήσεως του μεγάλου αποσπάσματος, ο Γεώργης Σιάντος, ο γραμματέας του Κ.Κ.Ε.. Πρέπει να έφυγε από την εδρα Π.Ε.Ε.Α. και Γενικού Στρατηγείου, πριν τρεις μέρες. Τάχα γι' αυτό, στη διάρκεια της πορείας και απουσίας από την εδρα του, να έκλεισε η επικοινωνία με το Στρατηγείο δι' ασυρμάτου; Έτσι φαίνεται. Θέλει να εχη προσωπικά τον έλεγχο του αποσπάσματος εκείνου, ο «Γέρος» του ΕΑΜικού Κόσμου». Δεν είναι μόνος όταν φθάνη στο Μαλαντρίνο (όπου ο Σταθμός Διοικήσεως). Τον συνοδεύει ο στρατηγός Μάντακας και ακόμη αυτός που εντυπωσιάζει του Καπεταναίους και αντάρτες — όπως πρώτη φορά τον βλέπουν — ο Ρώσος συνταγματάρχης Ποπώφ. Τους υποδέχονται με θέρμη και τους περιποιούνται όσο μπορούν, ιδιαίτερα τον Ρώσο που τον περιτριγυρίζουν, τον πολιορκούν. Εκείνος δείχνει ενδιαφέρον για όλα, αλλά δεν δίνει καμμιά άπάντησι, ούτε σε πολεμικά ερωτήματα: για τα μέτωπα, για τις προελάσεις, για τους Άγγλους, για τα Βαλκάνια. Επεμβαίνει και ο Σιάντος που υπενθυμίζει την διπλωματική ιδιότητα του συνταγματάρχη προσθέτοντας:
— Τά δικά μας, θα τα πούμε σε λίγο. Να φάμε πρώτα.
Γιατί κτυπούν οι καμπάνες;
Πριν τελειώση το γεύμα τους, αρχίζει να χτυπάη δαιμονιωδώς η καμπάνα της εκκλησίας του Μαλαντρίνου. Και πριν ν' αντιληφθούν το γιατί, καταφθάνει ο τηλεφωνητής για να τους πληροφόρηση:
— Σ' όλη τη γούρνα εδώ, αλλά και πιό πάνω και σ' όλες τις άλλες γούρνες (μικρές κοιλάδες) όλες οι καμπάνες χτυπούν, χωρίς να ξέρουν το γιατί, οι άλλοι τηλεφωνητές. Ολες οι εκκλησίες καμπανίζουν.
— Άα, εξηγεί με το φυσικώτερο ύφος ο Σιάντος. Σίγουρα θα άδειασαν οι Γερμανοί την Αθήνα. Τώρα θα τα πούμε.
Γύρω του συγκεντρώνονται όλοι οι άλλοι, εκτός από τον Ποπώφ που απομακρύνεται και στέκεται όρθιος αρκετά παραπέρα, να μην ακούη. Δεν ακούει, αλλά βλέπει. Και ο Σιάντος, πάντα με το απλό ύφος του, αρχίζει, τις οδηγίες και εξηγήσεις του:
— Έε, όπως βλέπετε, φύγανε οι Γερμανοί από την Αθήνα. Έε, φυσικά, βέβαια, δεν θα γίνη αυτή η επιχείρησις για την Άμφισσα. Θα φύγουν κι απ' εδώ οι Γερμανοί. Ο πόλεμος τελειώνει πιά…
— Και η Αθήνα; ρωτάει ένας.
— Και η Αθήνα; ρωτούν όλοι μαζί.
— Η Αθήνα, τί; Να, ναί, εκεί εφαρμόζονται, οι συμφωνίες μας με τους Άγγλους. Σε μερικές μέρες θα εγκατασταθή η κυβέρνησις Εθνικής Ενότητος, με τους υπουργούς μας.
— Και ο Ε.Λ.Α.Σ.;
— Ας μην μπή βρέ αδερφέ ο Ε.Λ.Α.Σ.! Εχουμε τους υπουργούς μας, έχουμε και τον λαό μαζί μας. Οχι, δεν θα μπή ο Ε.Λ.Α.Σ. στην Αθήνα.
Άλλοι ακροαταί του, δέχονται ψυχρολουσία με τις εξηγήσεις του. Άλλοι μοιάζουν κεραυνόπληκτοι. Αλλά εκείνος συνεχίζει την καθοδήγησί του με αναφορά στον συμμαχικό αγώνα και στην «συμμαχική συνέπεια» — πάντοτε — του Ε.A.M. και του Ε.Λ.Α.Σ.. Ορθιος πάντα παραπέρα ο Ποπώφ, βλέπει χωρίς ν' ακούη. Κι αν άκουγε βέβαια, δεν θα καταλάβαινε τις κουβέντες. Βλέποντας μόνο, από το ύφος των ακροατών κι από τον τόνο και τις χειρονομίες του Σιάντου, καταλαβαίνει το νόημα της καθοδηγήσεώς: και για τον αντιπερισπασμό Άμφισσας που ματαιώνεται οριστικά και τυπικά ακόμη. Και για όλα τα αλλα τα γενικά. και δείχνει απόλυτα ικανοποιημένος, με την καθοδήγησί Σιάντου. Αν υπήρξε μιά σιωπηρά συμφωνία μεταξύ Άγγλων και Γερμανών για την λεγομένη «αλλαγή φρουράς» στην Ελλάδα, υπήρξε και αλλη μιά σιωπηρά συμφωνία πάλι για την Ελλάδα. Μεταξύ Άγγλων και Ρώσων, για την απόλυτη δικαιοδοσία των πρώτων. Μόνο που η δεύτερη σιωπηρά συμφωνία, επικυρώνεται τις ίδιες ώρες με την ιστορική συνεργασία Τσώρτσιλ — Στάλιν.
Η μοιρασιά της Ευρώπης
Στην Μόσχα όπως είναι γνωστό, μοίρασαν την επιρροή τους στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, μέχρι ποσοστών. Τα έγραψε σ' ένα πρόχειρο χαρτί ο Τσώρτσιλ — το αφηγείται ο ίδιος στα απομνημονεύματα του — και το «τσέκαρε» με χοντρό μπλε μολύβι, ο Στάλιν: Ρουμανία 90% ρωσική επιρροή, 10% αγγλοαμερικανική. Βουλγαρία 75% και 25% αντίστοιχα. Γιουγκοσλαβία 50% και 50%. Ελλάς 90% άγγλοαμερικανική και 10% σοβιετική. Αυτά όμως έγιναν στις 10 Οκτωβρίου και οι συναντήσεις των δύο Μεγάλων, τελείωσαν στις 12. Ενώ προϋπήρξε η σιωπηρά συμφωνία για τα Βαλκάνια και την Ελλάδα ιδιαίτερα, όπως εκδηλώθηκε:
• με το σταμάτημα των Ρώσων στα ελληνικά σύνορα, από τον Σεπτέμβριο ακόμη.
• με την ρωσική επιβολή στο Ε.Α.Μ. για την συμμετοχή στην κυβέρνησι Παπανδρέου και την αποτροπή αντιπερισπασμών η παρενεργειών.
Με την συνάντησι της Μόσχας επιταχύνεται και ολοκληρώνεται η εκδίωξις και των τελευταίων Βουλγάρων κατακτητών (των «συνεμπολέμων» τώρα) από την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη.
Φεύγουν οι Γερμανοί
Ετσι φθάνει η 12 Οκτωβρίου, η μέρα που εγκαταλείπουν την Αθήνα και οι τελευταίοι, οι έσχατοι κατακτηταί, αφού καταθέτουν και στέφανο στον Άγνωστο. Η αποχώρησις για την 12η, ήταν γνωστή στο κυβερνητικό κλιμάκιο, από την παραμονή. Την ανήγγειλε και ο κατοχικός πρωθυπουργός Ι. Ράλλης, όπως γράφει ο Θ. Τσάτσος: «Τήν εσπέραν της 11ης Οκτωβρίου, ο Ι. Ράλλης μας ειδοποίησε δια του κ. Αγγ. Έβερτ — ο Έβερτ πάει κι ερχεται μεταξύ Γερμανών, Ράλλη, Κλιμακίου, Σπηλιωτόπουλου — ότι από της επομένης θα είναι εις την διάθεσιν της Κυβερνήσεως. Μετά ολιγόλεπτον σύσκεψιν της Τριμελούς Επιτροπής, διετάχθη ο κ. Έβερτ να συλλάβη τον Ράλλην και να τον οδήγηση εις τας φυλακάς Αβέρωφ, όπως και όλα τα μέλη των κατοχικών κυβερνήσεων και πολλούς συνεργάτας των (μεταξύ των οποίων και τον Θ. Πάγκαλον), διά να κριθούν εν καιρώ από τα συσταθησόμενα ειδικά δικαστήρια δοσιλόγων». Πριν από το μεσημέρι, με τον Έβερτ πάλι, το κυβερνητικό κλιμάκιο και ο Σπηλιωτόπουλος εισέρχονται και εγκαθίστανται στο Πολιτικό Γραφείο (Παλιά Ανάκτορα). Έτσι, από ελληνικής πλευράς και ειδικά στην Αθήνα, η «αλλαγή φρουράς» με ανάλλακτον τον διευθυντή Αστυνομίας Έβερτ, έγινε εντελώς φυσιολογικά και αθόρυβα. Ο απλός κόσμος όμως δεν ξέρει τίποτα το θετικό και βέβαιο. Μόνο όταν βλέπει πως με το πέρασμα ενός γερμανικού αυτοκινήτου από την οδό Πανεπιστημίου, υψώνονται σημαίες σε μερικά κτίρια, μόνο τότε βεβαιώνεται πως αυτοί οι Γερμανοί που φεύγουν προς την Ομόνοια, είναι οι τελευταίοι. Και ξεχύνονται όλοι στους δρόμου. Και εκδηλώνουν την απερίγραπτη χαρά τους, για τον τελειωμό της μαύρης, και κατασκότεινης κατοχικής νύχτας.
Χαλασμός στον Πειραιά
Ούτε κι αυτή η έτσι αποχώρησις των άγριων κατακτητών, έγινε εντελώς αναίμακτη. Από το τελευταίο αυτοκίνητο που διέσχιζε την λεωφόρο Αλεξάνδρας, στην διασταύρωσι με την Ιπποκράτους, σκότωσαν με ριπή τον φοιτητή Κυριακίδη. Την Ομόνοια την γάζωσαν με ριπές, για να μη συγκεντρωθή κόσμος πριν απομακρυνθούν. Και αργά την νύχτα, πάλι ο φόβος πνίγει τή χαρά της απελευθερώσεως. Φοβερές εκρήξεις ακούγονται από τον Πειραιά… Τί γίνεται εκεί; Συμμαχικός βομβαρδισμός; Απόβασις; Μάχη; Γερμανική επιστροφή; Μόνο με το φώτισμα θα ησυχάσουν οι Αθηναίοι, μαθαίνοντας το τί έγινε: το λιμάνι το εγκατέλειψαν, πολλές ώρες μετά την Αθήνα, παίρνοντας το δρόμο για την Ελευσίνα. Καλά έγραφε γι' αυτούς ο Ούΐλσον πως, πάντα και χωρίς εξαίρεσι, ήσαν ανειλικρινείς και αναξιόπιστοι. Φεύγοντας έκαναν πολλές καταστροφές. Προσπάθησαν μάλιστα να κάνουν ακόμη περισσότερες, αλλά έμποδίσθηκαν. Μιά λιτή και ξηρά άνακοίνωσις της Τριμελούς Επιτροπής, δείχνει τί ακριβώς έγινε, την νύχτα 12 - 13 'Οκτωβρίου: «Μετά την χθεσινήν πρώτην ημέραν, πανηγυρισθείσαν με πρωτοφανή μεγαλοπρέπειαν, ένθουσιασμόν και συναδέλφωσιν του λαού, άνευ επεισοδίων, αι νυκτερινοί ανατινάξεις του Λιμένος Πειραιώς και του Πυριτιδοποιείου Αθηνών, εσκίασαν την χαράν και προκάλεσαν ανησυχίας. Κατά την προσωπικήν μας επίσκεψιν, διεπιστώσαμεν την αχρήστευσιν του προλιμένος και του κεντρικού λιμένος, συνεπεία καταστροφής κρηπιδωμάτων και αποφράξεως με βύθισιν μιας πλωτής δεξαμενής και ενός άλλου πλοίου 3.000 τόννων. Ο λιμήν του Αγίου Γεωργίου, οι εκεί μύλοι και το εργοστάσιον παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, διέφυγον την καταστροφήν, συνεπεία δράσεως μικράς δυνάμεως του Ε.Λ.Α.Σ. και εργατών (είχαν οκτώ νεκρούς) και αχρηστεύσεως του εναπομείναντος γερμανικού τμήματος (με τρεις δεκάδες νεκρών και αιχμαλώτων)». Την ίδια μέρα 13 Οκτωβρίου, ένα τάγμα του Ε.Λ.Α.Σ. (Β. Κορνιλάκη και Κ. Αντωνόπουλου ή Κρόνου) χτύπησε την ουρά των γερμανικών οπισθοφυλακών. Την χτύπησε λίγο δυτικώτερα από το Κακοσάλεσι (Αυλώνα) και τα όρια του νομού Αττικής. Οι απαγορευτικές διαταγές Σπηλιωτοπούλου ίσχυαν μόνο για τον νομό Αττικής. όπως δεν γνώριζαν διαταγές και όρια νομών οι Γερμανοί, αιφνιδιάσθηκαν. Είχαν πολλές δεκάδες νεκρούς και 43 αιχμαλώτους, από τους οποίους οι 14 Μαροκηνοί (παλιοί αιχμάλωτοι τού γαλλικού στρατού). Γι' αυτούς έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον η αφυπνισθείσα από την κατοχική χειμερία νάρκη της γαλλική πρεσβεία των Αθηνών.
Το κενός τριήμερον
Η φράσις της Τριμελούς Επιτροπής για «πλήρης συναδέλφωσις του λαού», αποτελεί σχήμα λόγου. Επί, τρεις ημέρες, και η αγωνία πολλών εθνικοφρόνων συνεχίζεται, και οι απειλές πολλών , φανατικών εαμικών δεν λείπουν. Τί θα απογίνη, ρωτούν οι πρώτοι; Αλήθεια δεν φάνηκε ούτε μιά αγγλική βενζινάκατος στον Πειραιά! Μεταπολεμικά, πολλά μυθιστορήματα έχουν γραφή γύρω στο θέμα: «Γιατί ο Ε.Λ.Α.Σ. δεν κατέλαβε την Αθήνα;». Μεταξύ των πολλών εξηγήσεων, περισσότερο υποστηρίχθηκε η άγνοια των ελασιτών για τις βρεταννικές δυνάμεις. Μερικοί μάλιστα πιστεύουν ότι ξεγελάσθηκε η 2α Μεραρχία (συνταγματάρχης Γ. Ρήγος — καπετάνιος 'Ορέστης) από 27 Άγγλους αλεξιπτωτιστάς—κομμάντος που πέσανε στα Γεράνεια, φθάσανε στην πόλι και έγιναν δεκτοί με εκδηλώσεις απέραντου ενθουσιασμού. Αλλά εκείνοι οι 27, πέσανε και πέρασαν από τα λημέρια των ανταρτών. Ο άπραγος κόσμος μπορεί να τους νόμιζε μεγάλη μονάδα, οι ελασίτες όμως, τους είχαν μετρημένους. Οι δυο υπεύθυνοι στρατιωτικοί της Κυβερνήσεως (Σπηλιωτόπουλος και Κατσότας) έχουν δώσει από χρόνια απάντησι στο ερώτημα για τις τότε δυνατότητες του ΕΑΜικού στρατού. Γραφικός και παραστατικός ο δεύτερος, έχει απαντήσει: «Δέν είχαμε τίποτα στην διάθεσί μας. Εγώ φθάνοντας από την Ιταλία, έφερα μόνο την... λεβεντιά μου!». Πιο ψυχρός και αναλυτικός ο Σπηλιωτόπουλος, στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγει: «Και αν ακόμη εδίδετο διαταγή αντιστάσεως — στην είσοδο του Ε..Λ.Α.Σ. — η απόκρουσίς της θα ήτο αδύνατος. Εις τους άνδρας των Ταγμάτων Ασφαλείας δεν ηδυνάμην να βασισθώ. Μου ήτο απηγορευμένον. Και εξ' άλλου διέρρεον ήδη, διελύοντο. Οι άνδρες της Αστυνομίας Πόλεων πάλιν, ήτο αμφίβολον εάν θα συνεμορφούντο με παρόμοιας διαταγάς». Έτσι είναι, διέρρεαν οι άνδρες των Ταγμάτων. Στο απέραντο Άστυ, μπορούσαν να κρυφθούν. Αφηναν μόνο τα τουφέκια τους (χωρίς αορτήρες) στους στρατώνες, με τα οποία οπλίσθηκαν οι άνδρες της αόπλου ως τότε Αστυνομίας Πόλεων (με σπάγγους για αορτήρες). Ούτε ένα φορτίο όπλων που έφθασε με καϊκάκι μυστικά στην Κερατέα, ήταν αρκετό συμπλήρωμα οπλισμού. Ούτε οι αστυφύλακες της άοπλης Αστυνομίας Πόλεων, μπορούσαν να συγκροτήσουν μάχιμα τμήματα, μέσα σε λίγες ώρες. Γεγονός αναμφισβήτητο αποτελεί το ότι ο Ε.Λ.Α.Σ. δεν επεχείρησε καν να παραβή τότε — στο κενόν τριήμερον — τις διαταγές Κυβερνήσεως και Σπηλιωτόπουλου. Συμμορφώθηκε με τις απαγορεύσεις του. Το γιατί, το είδαμε: Εντολές και εποπτεία, αντισυνταγματάρχου Ποπώφ. Στις 15 Οκτωβρίου εισέρχεται στην Πρωτεύουσα, το μικρό μηχανοκίνητο απόσπασμα Τζέλικο. Φθάνοντας τότε, διατηρεί την απόστασι «πορείας τριών ημερών», από τις γερμανικές οπισθοφυλακές. Και πάνω κάτω, η τριήμερος απόστασις θα κρατηθή ως τα σύνορα. Στις 18 Οκτωβρίου έρχεται ο πρωθυπουργός με όλους τους υπουργούς και τον Σκόμπυ. Μόλις φθάνει — πριν απ' όλα τ' άλλα — αποκαθαίρεται η Ακρόπολις από το μίασμα του αγκυλωτού σταυρού, με την ύψωσι στον ιερό βράχο της γαλανόλευκης σημαίας του απλού σταυρού. Χρόνια εκείνη η κόκκινη σημαία πάνω στην Ακρόπολι, έστεκε βραχνάς για τους Αθηναίους.
 |
| ΣΥΝΑΝΤΗΣΙΣ ΤΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΑΦΙΞΕΩΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ, ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ ΕΔΩ, ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΥΣΙΑΝ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ, ΤΟΝ ΛΟΥΚΗ ΑΚΡΙΤΑ. Ο ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΠΕΡΙΣΤΟΙΧΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΥΠΟΥΡΓΟΥΣ ΤΟΥ. ΔΕΞΙΑ Ο ΠΑΝ. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ. |
Οταν την πρωτοείδαν, γυναικούλες στις αθηναϊκές συνοικίες, έκλαιγαν μ' αναφιλητά. Και τώρα κλαίνε οι κοπέλλες που απλώνουν την μεταξωτή γαλανόλευκη, για να την πάρη με συγκίνησι ό πρωθυπουργός και να την ανυψώση με συγκίνησι και έξαρσι θα διακηρύσση: «Από τα βάθη της Ιστορίας, οι Ελληνικοί αιώνες πανηγυρίζουν την επάνοδο της Ελευθερίας στην αρχαία Πατρίδα της. Και στεφανώνουν την γενεάν μας…». Η Αθήνα, και η Ελλάδα είναι πάλι ελεύθερη. Εκείνες τις ώρες, δεν διαγράφονται σαν απαραίτητη προοπτική τα γεγονότα που θα ακολουθήσουν σε μικρό χρονικό διάστημα. Τώρα καταπλέουν στον Πειραιά και πολεμικά της Δυνάμεως που είναι ακόμη θαλασσοκράτειρα στη Μεσόγειο. Δέν θα μείνη μόνο με το απόσπασμα Τζέλικο η Ελλάδα, θα φθάσουν και άλλες μονάδες. Και όταν θα χρειασθή πολύ περισσότερες. Γιά καμμιά άλλη κατεχόμενη χώρα δεν έδειξαν οι Άγγλοι τόσο ενδιαφέρον —εκδηλωμένο διπλωματικά και στρατιωτικά— όσο για το τρίστρατο των ηπείρων του παλαιού Κόσμου.
from ανεμουριον https://ift.tt/2mCGleX
via IFTTT