Το Μονοπάτι "ΠΑΛΑΙΟΒΡΑΧΑ - ΓΟΥΛΙΝΑΣ " (Αγία Παρασκευή - Μύλος Μπαρτσώκα - Κοίτη Τσιρλιά - ’γιος Νικόλαος)
Η παρουσίαση του Μονοπατιού Παλαιοβράχας - Γουλινά έγινε σε συνεργασία του Συλλόγου Απανταχού Παλαιοβραχινών και του κ. Στουρνάρα σε μια προσπάθεια ανάδειξης του φυσικού πλούτου της Παλαιοβράχας. Α΄ Tο χωριό ΠΑΛΑΙΟΒΡΑΧΑ Η Παλαιοβράχα βρίσκεται στη δυτική Φθιώτιδα και είναι Δ.Δ. του Δήμου Σπερχειάδας.
Για να πάμε στη Παλαιοβράχα θα πρέπει να ανηφορίσουμε το δρόμο Λαμίας - Καρπενησίου, περνώντας τη Μακρακώμη στα 4χλμ. περίπου υπάρχει πινακίδα προς Παλαιοβράχα αριστερά.
Κοιτάζοντας προς την κατεύθυνση της πινακίδας και ψηλά θα παρατηρήσουμε τον καταπράσινο ορεινό όγκο του "Γουλινά" (υψόμετρο 1.459m) ο οποίος οροθετείται από την Οίτη στα ανατολικά και την οροσειρά των Βαρδουσίων νότια και βορειοδυτικά από την οροσειρά της Γραμμένης Οξιάς και βόρεια μπροστά του να ξεδιπλώνεται η κοιλάδα του Σπερχειού.
Χαρακτηριστικό του Γουλινά είναι το ηφαίστειο το οποίο εξερράγη πριν από 1.000 χρόνια περίπου, διακρίνεται ο κρατήρας στη κορυφή του, με τη λάβα που ξεχείλισε και έχει πλημμυρίσει την κοιλάδα του Σπερχειού.
Το ηφαιστειογενές αυτό τοπίο είναι καταπράσινο και οι ντόπιοι το ονομάζουν "Τσιρλιά".
Δίπλα από τον Τσιρλιά και βόρεια σε απόσταση 2χλμ. από τη διασταύρωση υπάρχει το όμορφο χωριό Παλαιοβράχα, βυθισμένο μέσα στο πράσινο, με πέτρινα παραδοσιακά σπίτια και ανάμεσά τους ξεπροβάλει το καμπαναριό της παλιάς εκκλησίας της Παναγίας (Κοίμησης της Θεοτόκου).
Γύρω από την όμορφη πλατεία με τα πλατάνια, όπου υπάρχουν παραδοσιακά καφενεία και ωραία ταβερνάκια.
Η Παλαιοβράχα είναι γνωστή από τα παλαιά χρόνια για τα αμπέλια της και το ωραίο κρασί και τσίπουρο που έβγαζε, το οποίο ήταν το καλύτερο της περιοχής και το πιο φημισμένο.
Επίσης είναι γνωστή για τις ιαματικές πηγές της που βρίσκονται στη θέση "Αμπλα" δίπλα στο Σπερχειό ποταμό.
Σήμερα έχουν εκσυγχρονιστεί, έχουν κατασκευαστεί και λειτουργούν υπαίθριες πισίνες με αποδυτήρια και μπαρ.
Οι ντόπιοι και οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής απολαμβάνουν τα ιαματικά τους λουτρά σ΄ ένα όμορφο φυσικό περιβάλλον.
Σε παρακείμενο χώρο όπου κυριαρχούν οι επιβλητικές φιγούρες από παμπάλαια πλατάνια υπάρχει παραδοσιακή ταβέρνα.
Στην ακμή της η Παλαιοβράχα είχε 1.800 κατοίκους περίπου, υπήρχε έντονη κοινωνική ζωή, είχε Τριθέσιο Δημοτικό Σχολείο (150 μαθητές) και ιατρείο.
Υπήρξε αφετηρία του ξεκινήματος της Εθνικής Αντίστασης. Μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο το μεταναστευτικό κύμα και η αστυφιλία δεν άφησε ανεπηρέαστη την Παλαιοβράχα.
Οι λιγοστοί κάτοικοι παρέμειναν στο χωριό “να φυλάσσουν Θερμοπύλες” και αυτοί ηλικιωμένοι με τα περισσότερα σπίτια κλειστά. Σήμερα οι κάτοικοι έχουν επιστρέψει, έχουν ανακαινίσει τα παλιά τους σπίτια και μαζί μ΄ αυτούς αρκετοί φίλοι από την Αθήνα λάτρεις της Φύσης .
Το καλοκαίρι σφύζει από ζωή και η πλατεία του χωριού κατακλύζεται από ανθρώπους.
Έντονη είναι η παρουσία των μικρών παιδιών με τα ξεφωνητά τους και των νέων ανθρώπων με τις εκδηλώσεις που διοργανώνουν.
Στην Παλαιοβράχα δραστηριοποιούνται ο Πολιτιστικός Σύλλογος Απανταχού Παλιοβραχινών και ο Σύλλογος Νέων Παλαιοβράχας ο Γουλινάς, σκοπός των οποίων είναι το αντάμωμα και σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των Παλαιοβραχινών και των φίλων του χωριού καθώς και η διατήρηση των εθίμων, των παραδόσεων και της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Κύριος όμως στόχος και σκοπός όλων των κατοίκων είναι η διατήρηση, η διαφύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής Γουλινά – Παλαιοβράχας και η ανάδειξη της οικολογικής σημασίας αυτού. Β΄ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ "ΓΟΥΛΙΝΑ" Η περιβαλλοντική και οικολογική σημασία του Γουλινά είναι τεράστια διότι :
α) Ο Γουλινάς είναι πλούσιος σε χλωρίδα και πανίδα.
β) Γειτνιάζει άμεσα, συνδέει και αποτελεί συνέχεια των δύο οικολογικών περιοχών διεθνούς σημασίας: Την προστατευμένη περιοχή της κοιλάδας του Σπερχειού που είναι ενταγμένη στο δίκτυο “NATURA 2000” και τον Εθνικό Δρυμό της Οίτης.
γ) Στον δασικό πυρήνα του Γουλινά με αφετηρία την Παλαιοβράχα ξεκινούν διάφορα μονοπάτια οικολογικού ενδιαφέροντος με σημαντικότερο τη διαδρομή: «Αγια Παρασκευή - Μύλος Μπαρτσώκα –’γιος Νικόλαος», η οποία είναι μέσα σε περιοχή που απαγορεύεται το κυνήγι και συνδέει τις δυο παραπάνω προστατευμένες περιοχές. Γ΄ Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΤΟΥ ΜΟΝΟΠΑΤΙΟΥ "ΠΑΛΑΙΒΡΑΧΑ - ΓΟΥΛΙΝΑ" (Αγία Παρασκευή - Μύλος Μπαρτσώκα - Κοίτη Τσιρλιά - ’γιος Νικόλαος)
Η αφετηρία του μονοπατιού είναι το εκκλησάκι της Αγ. Παρασκευής σε απόσταση 150m. (υψόμετρο 420m.) από την Πλατεία της Παλαιοβράχας.
Η διαδρομή του μονοπατιού χωρίζεται σε τέσσερα τμήματα, ανάλογα με τον βαθμό δυσκολίας, το περιβαλλοντικό και οικολογικό ενδιαφέρον. 1ο Τμήμα: Αγ. Παρασκευή - Παράκαμψη Δασικού Δρόμου
Βαθμός Δυσκολίας: 1 - Απόσταση: 1.800m. - Υψόμετρο: 420m.
Ξεκινάμε από την Αγ. Παρασκευή και κατευθυνόμαστε ανατολικά ακολουθώντας τον Δασικό Δρόμο προς Προφήτη Ηλία, αφήνοντας πίσω μας τα τελευταία σπίτια της Παλαιοβράχας με τις αυλές τους και τα οπορωφόρα δένδρα τους (συκιές, ροδιές, κερασιές, καρυδιές κ.λ.π.).
Στα 200 μέτρα περνάμε το Μέγα Ρέμα με πυκνή βλάστηση, τα πανύψηλα πλατάνια και το νερό του που τρέχει καθ’ όλη την διάρκεια του έτους συντηρώντας το οικοσύστημα πλούσιο σε χλωρίδα και πανίδα.
Σ’ αυτό το σημείου τα βράδια της άνοιξης και στις αρχές του καλοκαιριού τα αηδόνια δίνουν συναυλία με το κελάηδισμά τους. Συνεχίζοντας την διαδρομή στο δασικό δρόμο ανάμεσα στη πυκνή βλάστηση από δρυς, βρισκόμαστε σ’ ένα σημείο όπου η θέα είναι καταπληκτική.
Βλέπουμε το Βελούχι, την Οροσειρά του Τυμφρηστού, της Ότρυς, πολλά χωριά της Δυτικής Φθιώτιδας (Αγ. Γεώργιος, Βίτωλη, Μακρακώμη, Καστρί κ.λ.π.) και την Παλαιοβράχα βυθισμένα μέσα στο πράσινο και μπροστά μας να απλώνεται η Κοιλάδα του Σπερχειού.
2ο Τμήμα: Παράκαμψη Δασικού Δρόμου - Μύλος Μπαρτσώκα Βαθμός Δυσκολίας: 2 - Απόσταση: 800m. - Υψόμετρο: 480m.
Αφήνουμε τον Δασικό Δρόμο και μπαίνουμε αριστερά στο δάσος ακολουθώντας το μονοπάτι για τον Μύλο Μπαρτσώκα με νοτιοανατολική κατεύθυνση.
Το μονοπάτι σ' αυτό το σημείο είναι αρκετά στενό και μονό ο ένας πίσω από τον άλλο μπορεί να περπατάει.
Η βλάστηση είναι πυκνή και το μονοπάτι είναι καλυμμένο από δένδρα.
Στο ενδιάμεσο της διαδρομής στον αυχένα του λόφου φτάνουμε σ’ ένα ξέφωτο.
Από εδώ κοιτώντας νοτιοδυτικά μπορούμε να διακρίνουμε τον κρατήρα του ηφαιστείου και τη ροή της κάποτε πυρακτωμένης λάβας κάτω από τα πόδια μας, το λεγόμενο ρέμα του Τσιρλιά, που ξεχείλισε την εποχή της έκρηξης στην κοιλάδα του Σπερχειού.
Συνεχίζοντας την διαδρομή κατηφορίζουμε και φθάνουμε σε ένα πλατώ δίπλα στη κοίτη του Τσιρλιά, όπου βρίσκονται τα ερείπια του Μύλου Μπαρτσώκα κάτω από τα ψηλά πλατάνια.
Διακρίνεται ο μυλαύλακας και η θολωτή απορροή του Μύλου και μπροστά μια αλάνα που κάποτε ήταν ο κήπος του μυλώνα.
Σύμφωνα με μαρτυρίες των ντόπιων ήταν ο πρώτος και παλαιότερος μύλος και σταμάτησε να λειτουργεί πριν περίπου 50 χρόνια. Πρόκειται για ένα φανταστικό τοπίο απόλυτης ηρεμίας και ομορφιάς.
Όνειρο του πολιτιστικού συλλόγου είναι να γίνει αναπαλαίωση του κτηρίου και διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου ως τόπου αναψυχής που να συνδέει την ιστορία με την ομορφιά της φύσης.
3ο Τμήμα: Διάσχιση της Κοίτης του Τσιρλιά Βαθμός Δυσκολίας: 3 - Απόσταση: 1.200m. - Υψόμετρο: 580m.
Η Κοίτη του Τσιρλιά έχει δημιουργήσει ένα οικοσύστημα με πλούσια χλωρίδα και πανίδα.
Είναι καλυμμένη με υδροφόρα φυτά και όποτε χάνεται το νερό που κυλά ανάμεσα τους εμφανίζονται τα ηφαιστειογενή πετρώματα.
Τα πετρώματα αυτά είναι κράματα διαφόρων ορυκτών με μεγάλο γεωλογικό ενδιαφέρον.
Στην πορεία παρατηρούμε ίχνη διαφόρων άγριων ζώων (αγριογούρουνα, αλεπούδες, λαγοί κ.λ.π.) και ποικιλία πουλιών που ανάλογα με την εποχή βρίσκουν καταφύγιο εδώ όπως αγριοπερίστερα, μπεκάτσες και πέρδικες.
Καλή ιδέα θα ήταν να γυρίσουμε το βλέμμα μας και προς τον ουρανό και μάλλον θα δούμε πως δεν είμαστε μόνοι μας, κάποιο γεράκι ή αετός θα μας επιτηρεί από ψηλά, ενοχλημένο που δεν σεβόμαστε την ησυχία του.
Συνεχίζοντας στη διαδρομή μας φθάνουμε σ' ένα καταρράκτη με πόσιμο νερό όπου μπορούμε να ξεκουραστούμε και να ανεφοδιαστούμε νερό.
4ο Τμήμα: Κοίτη του Τσιρλιά - Αγ. Νικόλαος
Βαθμός Δυσκολίας: 3
Απόσταση: 1.500m.
Υψόμετρο: 580m.
Από υψόμετρο 580 μέτρων μέσα από την κοίτη του ποταμού στρίβουμε στο μονοπάτι για Αγ. Νικόλαο με νοτιοανατολική κατεύθυνση για να περπατήσουμε το τελευταίο κομμάτι της διαδρομής, μήκους περίπου 1.500m., το οποίο είναι και το πιο δύσκολο αν αναλογιστεί κανείς ότι σ' αυτό το 1,5χλμ θα έχουμε ανέβει από τα 580m. στα 870m. υψόμετρο.
Στην αρχή το μονοπάτι και μέχρι να απομακρυνθεί αρκετά απ’ την κοίτη του ρέματος ακολουθεί μια οφιοειδή ανηφορική διαδρομή κάτω από υπεραιωνόβια πουρνάρια και βελανιδιές που σε κουράζει και σε κάνει να ψάχνεις ευκαιρίες για ξεκούραση – τι καλύτερη δικαιολογία απ’ το σταμάτημα για λίγες φωτογραφίες στην καταπράσινη χαράδρα ή χαμηλά εκεί που καταλήγει ο Τσιρλιάς και ενώνεται με τον Σπερχειό.
Ανεβαίνοντας πιο πάνω συναντάμε περισσότερες οστριές, αραιά κάδρα και έλατα και καθώς έχουμε καλύτερη θέα όλης της χαράδρας απ' την κορυφή του Γουλινά μέχρι το Σπερχειό αξίζει να σταθούμε και να χαζέψουμε το παιχνίδι που κάνει το φως με τις μορφές, τις καμπύλες και το σχήμα των βουνών.
Σιγά σιγά τα δένδρα αραιώνουν, οι σκιώδεις περιοχές φεύγουν και περνάμε στις λάκες κάτω από τον Αγ. Νικόλαο που είναι καταπράσινες την άνοιξη μέχρι νωρίς το καλοκαίρι.
Εδώ αν έρθουμε την κατάλληλη εποχή, είναι καλό σημείο για να μαζέψουμε ρίγανη και να θαυμάσουμε τις αγριοτριανταφυλλιές που όταν είναι ανθισμένες προσφέρουν ένα πολύ όμορφο θέαμα.
Φθάσαμε στο ξωκλήσι, όπου κάτω από τα πλατάνια και τις καρυδιές μπορεί κανείς να ξεκουραστεί και να θαυμάσει την θέα.
Χαμηλά κάτω μας εκτείνεται η κοιλάδα του Σπερχειού, στα δυτικά δεσπόζει ο ορεινός όγκος του Τυμφρηστού με το Βελούχι να ξεχωρίζει και να επιβάλλεται στην κορυφή του.
Πίσω μας το πλάτωμα με τις αγριοκορομηλιές αρχίζει να ανεβαίνει απότομα και καταλήγει σε κορυφή κατάφυτη από έλατα.
Από τον Αγ. Νικόλαο περνάει αγροτικός δρόμος κατάλληλος για αυτοκίνητα 4x4 και μπορείς να κατευθυνθείς δυτικά να γυρίσεις στην Παλαιοβράχα ή να πας προς την ’νω Φτέρη ή αν πας ανατολικά να φθάσεις στην ’νω Καλλιθέα και να κατέβεις στη Σπερχειάδα.
Και οι δύο διαδρομές είναι πανέμορφες με πανοραμική θέα όλης της κοιλάδας του Σπερχειού.
Ακόμα: Για πιο προχωρημένους (Βαθμός Δυσκολίας: 3-4) από την κορυφή με τα έλατα πάνω από τον Αγ. Νικόλαο ξεκινάει μονοπάτι που σε βγάζει πιο ψηλά ανάμεσα σε αραιά κέδρα στην κορυφογραμμή του Γουλινά για να περάσεις στην συνέχεια στην αλπική ζώνη όπου δεν υπάρχει βλάστηση παρά μόνο κοφτερές πέτρας και χαλίκια.
Ακολουθώντας την κορυφογραμμή και έχοντας αντιμετωπίσεις την έντονη κλίση εδάφους φθάνουμε στην κορυφή του Γουλινά (υψόμετρο 1.459m.) όπου μπορείς να δεις νότια τα Βαρδούσια και ανατολικά την Εθνικό Δρυμό Οίτης.
Δύσκολο κομμάτι που διαρκεί περίπου 2 ώρες αλλά αξίζει τον κόπο γι’ αυτούς που μπορούν και θέλουν να δοκιμάσουν τις αντοχές τους και να νιώσουν για λίγο ότι μπαίνουν σε άλλο κόσμο, όπου δεν κυριαρχούν ανθρώπινα μέτρα και όρια αλλά ο νόμος της φύσης.
Η παρουσίαση του Μονοπατιού Παλαιοβράχας - Γουλινά έγινε σε συνεργασία του Συλλόγου Απανταχού Παλαιοβραχινών και του κ. Στουρνάρα σε μια προσπάθεια ανάδειξης του φυσικού πλούτου της Παλαιοβράχας. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ - ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣ πτυχ. ΑΣΕΤΕΜ/ΣΕΛΕΤΕ - ΕΚΠ/ΚΟΣ (Ο κ. Στουρνάρας Βασίλειος έχει εμπειρία πάνω σε θέματα που αφορούν το περιβάλλον, επιμόρφωση και παρακολούθηση αρκετών σεμιναρίων - ημερίδων που αφορούν το περιβάλλον και την Περιβαλλοντική Εκπ/ση.
Ως Μηχανολόγος έχει συντάξει μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων για βιομηχανικούς χώρους, έχει πραγματοποιήσει αρκετά προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπ/σης με ομάδες μαθητών και διάφορες παρουσιάσεις, είναι ΟΡΕΙΒΑΤΗΣ, μέλος του Ορειβατικού Ομίλου Λαμίας και Ομίλου Φίλων του Δάσους).
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ: Παπαγεωργίου Αλέξανδρος - Μπαλάφας Θανάσης
ΘΕΜΑ:
ΕΚΤΟΣ ΛΑΜΙΑΣ