Σκέψεις για μια Ανάπλαση (της Πλατείας Πάρκου) - Λαμία 2019

Σκέψεις για μια Ανάπλαση (της Πλατείας Πάρκου)
Λαμία 2019

Σαν τον Λουκιανό Κηλαϊδόνη στην Αθήνα του 1978, "περπατώ μες στους δρόμους της Λαμίας ξανά, τις βραδιές της και τα δειλινά, κι όσα γύρω μου βλέπω τα γνωρίζω καλά, κι όμως το νοιώθω, αλλάξαν πολλά..."

Γεννήθηκα στην πόλη αυτή, μεγάλωσα σε δρόμους με χώμα και σπίτια το πολύ διώροφα με κεραμοσκεπές, θυμάμαι την Ηλεκτρική Εταιρεία, στην οδό Λεωνίδου, τα Δικαστήρια να έχουν πρόσβαση από μια ευθύγραμμη φαρδιά σκάλα, το Νοσοκομείο δίπλα στο Γήπεδο, την Πλατεία Ελευθερίας με τον κινηματογράφο ΡΕΞ και την ΤΙΤΑΝΙΑ στην δυτική πλευρά της, το κτήριο της Νομαρχίας, την Μητρόπολη και τον "Βούλγαρη" με τις πάστες με παγωτό πάνω το καλοκαίρι, στα σιδερένια τραπεζάκια με τις καρέκλες καφενείου.

Το Στρατηγείο - ΣΚΕ στην Ρήγα Φεραίου, την Πλατεία Διάκου με το άγαλμα μόνο, περιτριγυρισμένο από λουλούδια και τα μεγαλοαστικά σπίτια με περίτεχνα σκαλίσματα και μαρμάρινα μπαλκόνια γύρω της, την Πλατεία Λαού με τα πλατάνια και τις ψησταριές, τις βρύσες της και τους οίκους ανοχής στα γύρω στενά.

Και την πλατεία Πάρκου, με τα σιντριβάνια, τα λουλούδια στα παρτέρια, τους φωτογράφους με τις κάμερες σε τρίποδο, το παγωτό μηχανής από την ΑΣΤΟΡΙΑ και το Παζάρι κάθε Σεπτέμβρη, μαζί με Λούνα Παρκ, παρακαλώ.

Είμαι της γενιάς με την σχολική ποδιά, τα Γυμνάσια Αρρένων - Θηλέων, τις συντηρητικές απόψεις για τις σχέσεις των 2 φύλων, τα θερινά σινεμά (ΑΚΡΟΠΟΛ, ΠΑΛΛΑΣ, Θερινό Δημοτικό Θέατρο), τα καλοκαίρια στην πόλη, άντε κανένα μπάνιο στην Αγία Μαρίνα και τον Αύγουστο στα ορεινά χωριά των γονιών, για να κοκκινίσουν τα μάγουλά μας. Για αρκετούς από μας, εργασία τους θερινούς μήνες στα καταστήματα και τα εργαστήρια της πόλης.

Είδα πολλές αλλαγές στη μορφή της πόλης, πρώτα στο κέντρο της, πολυκατοικίες να αντικαθιστούν τα παλιά ισόγεια ή διώροφα με κήπους, την αντιπαροχή να εκμεταλλεύεται κάθε εκατοστό ελεύθερης γης και αργότερα, την 10ετία του 1990, την επέκταση της πολυκατοικίας στις συνοικίες. Είδα τους αγρότες να αγοράζουν διαμερίσματα - προίκα για τις θυγατέρες τους, την πόλη να επεκτείνεται στην εύφορη γη του κάμπου του Σπερχειού, στις πλατείες της να μειώνεται συνεχώς το χώμα και η βλάστηση. Η έκφραση "δεν μπορώ να βλέπω τη νεολαία να κάθεται κάτω από τις νεραντζιές" σε διάφορες παραλλαγές είναι πλέον γράμμα κενό. Οι τέντες παντός είδους στεγάζουν τις παρέες στις πλατείες μας, συγκρατούν ακαθαρσίες περιστεριών και τα φύλλα από τα καχεκτικά δεντράκια.
Τις τελευταίες μέρες, επανήλθε στην επικαιρότητα η Ανάπλαση (με βιοκλιματικά, αν κατάλαβα καλά, υλικά και σχεδιασμό) της Πλατείας Πάρκου.

Με χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο και βιασύνη "μην χαθούν τα λεφτά".

Άλλοι, αρμοδιότεροι εμού, μιας απλής κατοίκου αυτής της πόλης, θα κρίνουν το σύννομο ή μη της μελέτης, την σχεδιαστική προσέγγιση των μελετητών, το επείγον ή μη της δημοπράτησης της κατασκευής. Απλώς, είναι γνωστό ότι το Πράσινο Ταμείο, στο οποίο περιέρχονται τα πρόστιμα των αυθαιρέτων κατασκευών, θα συνεχίσει να χρηματοδοτεί για πολλά ακόμη χρόνια έργα ανάπλασης αστικών και περιαστικών έργων πρασίνου, αυτός είναι ο σκοπός για τον οποίο ιδρύθηκε. Αυθαιρεσίες θα "ανακαλύπτονται" συνεχώς κατά τις δικαιοπραξίες των ανυποψίαστων πολιτών.

Με σκοπό να διατηρηθεί στη συλλογική μνήμη η εικόνα της Πλατείας Πάρκου (αδόκιμος ο όρος, αλλά έτσι έχει επικρατήσει να την λέμε "μεταξύ μας" οι λαμιώτες), όπως την θυμόμαστε οι παλιότεροι, παραθέτω μικρή ιστορική αναδρομή και φωτογραφίες της Πλατείας, πριν γίνει οριστικά παρελθόν.

Πλατεία Πάρκου - (Αλώνια), Αμαλίας, Ομονοίας, 

Βασιλέως Κωνσταντίνου,( Συντάγματος, Σιταγοράς).

Πλατεία χαρακτηρίστηκε το 1860 επί δημαρχίας του Δήμου Παπαβασιλείου (1855-1861) και πρωτονομάστηκε Πλατεία Αμαλίας.

Μετά το διώξιμο του Όθωνα και της Αμαλίας, οι Λαμιώτες αποκάλεσαν το κομμάτι της γης τους Πλατεία Ομονοίας, όνομα, που θα διατηρηθεί μέχρι το 1912.

Στις 27 Δεκεμβρίου στα 1912, το Δημοτικό Συμβούλιο Λαμίας και ο Δήμαρχος Σπύρος Τράκας, προς τιμήν του "Κωνσταντίνου Διαδόχου του Ελευθερωτού" θα την ονομάσουν Πλατεία Βασιλέως Κωνσταντίνου. Όνομα που διατηρεί μέχρι σήμερα, μονάχα στα χαρτιά.

Στις δεκαετίες του '20 και του '30 θα αποκτήσει δύο ακόμη ανεπίσημα ονόματα : Πλατεία Συντάγματος και Πλατεία Σιταγοράς ή Σταροπάζαρο (από τα ετήσια και τα εβδομαδιαία παζάρια, που γίνονταν εδώ).

Το 1937 ο τότε δήμαρχος Νίκος Δουδουμόπουλος και οι συνεργάτες του αποφασίζουνε τη διαμόρφωση του χώρου σε πλατεία τέρψης και αναψυχής. Φτιάξανε συντριβάνια, παρτέρια, ζαρντινιέρες, μικρά δρομάκια με λουλούδια εποχής. Γιαυτό οι Λαμιώτες την είπανε Πλατεία Πάρκου, όνομα που διατήρησε μέχρι σήμερα. 

Το φθινόπωρο του 1964 στήνεται ο ανδριάντας του Έλληνα Τσολιά και εγκαινιάζεται η νέα μορφή της Πλατείας Πάρκου, με άφθονες πλακοστρώσεις στις 4 Οκτώβρη 1964 από τον δήμαρχο Αποστόλη Κουνούπη.

Για την ιστορία, τα χρήματα της κατασκευής του μαζεύτηκαν από ερανική επιτροπή, με πρόεδρο τον τότε δήμαρχο Ιωάννη Παπασιόπουλο, στον οποίο ανήκει και η ιδέα της κατασκευής του ανδριάντα (γλύπτης : Νίκος Περαντινός, κατασκευή στην Φλωρεντία της Ιταλίας).

(Πληροφορίες από το βιβλίο του Νίκου Δαβανέλλου "Λαμία, το Χρονικό μιας πόλης", φωτογραφίες από το βιβλίο και το διαδίκτυο).

Μπορεί να θεωρηθεί ρέκβιεμ, ελεγεία, η παράθεση αυτή, σαν παρέλαση μνήμης, εικόνες από ένα οικείο για πολλούς παρελθόν.

Υπάρχει ένας επιπλέον λόγος : επειδή θα ένοιωθα τυχερή, ως κάτοικος αυτής της πόλης, αν σε πιθανή αναθεώρηση της μελέτης (ελπίζω όχι αποκλειστικά για εργολαβικούς λόγους), βρεθεί τρόπος να τοποθετηθούν κάποια στοιχεία, που θα θύμιζαν παλιότερες μορφές της - και δεν εννοώ το άγαλμα του τσολιά, ούτε έκθεση παλαιών φωτογραφιών της. Κάτι πιο "δυνατό" σημειολογικά. Είναι κοινή πρακτική σε αναπλάσεις, να διατηρούνται μερικά στοιχεία παλαιοτέρων μορφών ώστε να συνδεθεί το παρελθόν ενός χώρου με μεταγενέστερες μορφολογικές μετατροπές και να γίνει ευκολότερα αποδεκτό από την συνείδηση της κοινότητας, την οποία αφορά.

Πιθανολογώ, ότι ένα ερωτηματολόγιο στους κατοίκους της πόλης θα έδινε μορφή στην "αμήχανη" προς το παρόν πρότασή μου.

Υπάρχουμε μερικοί ακόμη κάτοικοι στο κέντρο της πόλης, γύρω από τις 4 πλατείες της, η φυσική επιλογή δεν ολοκλήρωσε το έργο της, και θα εκτιμούσαμε αν συνεχίζαμε να μπορούμε να βρίσκουμε κοντά μας ένα πιο ανθρώπινο και δροσερό περιβάλλον .

"Για να μη μείνουν τα μπαλκόνια και οι πλατείες χωρίς ρόλο", λέει Νίκος Βατόπουλος ("Περπατώντας στην Αθήνα", Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2018).

Γραφικότητες? Μπορεί...

Αναρωτιέμαι αν μπορούμε να δούμε κι αυτή την πλευρά του θέματος...

Αγγελική Ι. Τριανταφύλλου