Ο επιβλητικός εκπρόσωπος της ελληνικής μεταλλευτικής βιομηχανίας, ένας από τους 5 κορυφαίους προμηθευτές νικελίου στην παγκόσμια αγορά, παραπαίει υπό το βάρος των δυσβάσταχτων χρεών του. Η εξέλιξη της ΛΑΡΚΟ αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση της αποτυχίας του μοντέλου «κράτος - επιχειρηματίας» που αναπτύχθηκε στην Ελλάδα. Καταδεικνύει ένα, από καταβολής του, δυσλειτουργικό σύστημα δημιουργίας επιχειρήσεων, μέσω των οποίων το κράτος μπορεί να δρα ως τροφοδότης ενός παρασιτικού κυκλώματος ιδιωτών και ταυτόχρονα ως μηχανισμός εξυπηρέτησης πελατειακών σχέσεων, απομυζώντας τους δημόσιους πόρους και δημιουργώντας αναπόφευκτα «μηχανές παραγωγής ζημιών».
Στα καμίνια λιώνει το μέταλλο στους 1.700 βαθμούς Κελσίου
Λάρυμνα. Η Athens Voice περνά το κατώφλι της ΛΑΡΚΟ. Ο πυκνός καπνός από τα φουγάρα είναι το πρώτο καλωσόρισμα. Ύστερα παντού βουνά από κάρβουνο, μετάλλευμα, ανυπόφορη σκόνη, έρημους σκουριασμένους όγκους. Το μεταλλουργικό εργοστάσιο με την πρώτη ματιά μοιάζει μάλλον άψυχο, αλλά στην πραγματικότητα απλώς φυλάει καλά τα μυστικά του. Προχωρώντας στο εσωτερικό, η εικόνα αλλάζει δραματικά. Η ΛΑΡΚΟ είναι ζωντανή και οι φωτιές καίνε μέσα της. Το θέαμα είναι καθηλωτικό, απόκοσμο. Φλόγες ξεπηδούν από παντού και άνθρωποι κινούνται εντός τους. Από τα καμίνια το μέταλλο ξεχύνεται σαν λάβα με τη βοήθεια των εργατών που δουλεύουν στον διαχωρισμό. Είναι αυτοί που σχίζουν το καμίνι με οξυγόνο, προκειμένου να απελευθερωθεί το καυτό σιδηρονικέλιο. Στον μεταλλάκτη, στους 1.700 βαθμούς, μια πύρινη βροχή χωρίζει το μέταλλο από τη σκουριά μέχρι εκείνη να καταλήξει στις φλεγόμενες δεξαμενές. Οι εργάτες καθημερινά παίζουν με τη φωτιά. Το ίδιο όμως και η ΛΑΡΚΟ, καθώς η φλόγα της επιχείρησης αργοσβήνει...
Τα χρέη και οι δεσμεύσεις
Η ΛΑΡΚΟ, με μετόχους τη ΔΕΗ σε ποσοστό 11,4%, το ΤΑΙΠΕΔ με 55,2% και την Εθνική Τράπεζα να κατέχει το υπόλοιπο μέρος της, έχει να εκδώσει ισολογισμό τρία χρόνια, λόγω διαφωνιών με το ΤΑΙΠΕΔ για τα περιουσιακά στοιχεία της, ενώ όπως μας διαβεβαιώνει ο πρόεδρός της, Μιχάλης Ρένεσης, ξένη εταιρεία έχει πλέον αναλάβει την αποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων της. Επιπλέον η εταιρεία έχει συσσωρευμένα χρέη στη ΔΕΗ περί τα 285 εκ. Η δημόσια επιχείρηση ηλεκτρισμού έχει αποστείλει εξώδικα διεκδικώντας τις οφειλές και προειδοποιώντας με διακοπή της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας! Συμβαίνει δηλαδή και αυτό: ένας από τους βασικούς μετόχους της εταιρείας ροκανίζει την υπόστασή του.
Η ΛΑΡΚΟ, σύμφωνα με τον πρόεδρό της, δεν έχει πρόσβαση σε χρηματοδότηση από πουθενά, ενώ μπαίνει μέσα κατά μέσο όρο από 40 έως 60 εκατομμύρια το χρόνο. «H ΛΑΡΚΟ έχει μέλλον και το αντικείμενό της έχει μέλλον, αρκεί η δραστηριότητά της να συνδεθεί με τα χρηματοδοτικά μέσα». Ο κ. Ρένεσης, οικονομολόγος και καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας, ανέλαβε τη θέση του προέδρου το 2015. Θεωρεί ότι αυτό που χρειάζεται είναι ένα αποτελεσματικό σύγχρονο και με συνέχεια μάνατζμεντ, ενώ οι διοικήσεις οφείλουν να λογοδοτούν ανάλογα με το στόχο και τον βαθμό στον οποίο αυτός επιτεύχθηκε.
Η εταιρεία δεν ανησυχεί μόνο για τη ΔΕΗ, καθώς έχει προχωρήσει σε διακανονισμό για τα χρέη και επιδιώκει συμφωνίες για μείωση της τιμής της ενέργειας. Σε συζήτηση μάλιστα είναι και η πώληση των ορυχείων λιγνίτη στα Σέρβια της Κοζάνης, ιδιοκτησίας ΛΑΡΚΟ. Αυτό που φαίνεται επίσης απειλητικό είναι το ενδεχόμενο επιστροφής ποσού 136 εκ. ευρώ από παράνομες κρατικές χρηματοδοτήσεις, σύμφωνα με την απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η εταιρεία έχει καταθέσει αίτηση αναίρεσης για τις οφειλές, αλλά εάν αυτή δεν γίνει δεκτή σημαίνει ότι έχει περιθώριο κάτι παραπάνω από έναν χρόνο για ένα ακόμη βήμα προς την καταστροφή.
Ένα ακόμη σημείο κριτικής σχετικά με τη λειτουργία της ΛΑΡΚΟ αφορά το υψηλό μισθολογικό κόστος. «Αυτό που μετράει είναι τα χρήματα που φτάνουν στο σπίτι μας» λέει ο Παναγιώτης Πολίτης, εργαζόμενος στις εγκαταστάσεις της Λάρυμνας. «Στο εργοστάσιο τα καθαρά είναι από 750 έως 1.200. Το μεγαλύτερο ποσό για εκείνους που είναι στα καμίνια. Όσοι έρχονται με μπλοκάκια παίρνουν ακόμη λιγότερα και τα μεγαλύτερα ποσά τα παίρνουν οι εργολάβοι. Από κει και πέρα δεν ξέρω πού πάνε τα χρήματα. Ίσως σε επιστήμονες που κρίνονται αναγκαίοι ή σε στελέχη ή στις εγκαταστάσεις στην Αθήνα». Κι όμως, η απορία είναι εύλογη. Το μέσο μισθολογικό κόστος υπολογίζεται σε 44.000 ευρώ ανά απασχολούμενο, την ώρα που για τη ΔΕΗ έχει πέσει κάτω από τις 30.000 ευρώ.
Επιπλέον η ΛΑΡΚΟ λειτουργεί εδώ και χρόνια με καταστροφικές επιπτώσεις για το περιβάλλον αφού δεν έχουν γίνει οι απαραίτητες επενδύσεις, οι οποίες ανέρχονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ.
Η ευρωπαϊκή καταδίκη
Τον Μάρτιο του 2013, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κίνησε σε βάθος έρευνα για ορισμένα μέτρα στήριξης της ΛΑΡΚΟ από το Ελληνικό Δημόσιο. Το Δημόσιο παρέσχε στη βιομηχανία εγγυήσεις προκειμένου να μπορέσει να αντλήσει χρηματοδότηση κατά τα έτη 2008, 2010 και 2011 και επιπλέον συμμετείχε στην αύξηση κεφαλαίου της εταιρείας το 2009. Τα μέτρα αυτά δεν κοινοποιήθηκαν στην Επιτροπή για προηγούμενη έγκριση, όπως απαιτούσαν οι κανόνες της Ε.Ε.
Τον Μάρτιο του 2014, η Επιτροπή αποφάσισε ότι τα μέτρα προσέδωσαν στην επιχείρηση αθέμιτο πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών της, κατά παράβαση των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις καθώς και ότι η ΛΑΡΚΟ έπρεπε να επιστρέψει το ποσό εντόκως, ώστε να αμβλυνθούν οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού που προκλήθηκαν από την ασύμβατη ενίσχυση. Μια ακόμη «ωρολογιακή βόμβα» στα θεμέλια της επιχείρησης.
Μια παγκόσμια πρωτοτυπία
«Είναι η μοναδική εταιρία στον κόσμο που έχασε και στην άνοδο των τιμών και στην κάθοδο και δικαίως κάποιος είχε πει στη Βουλή ότι αυτό θα έπρεπε να διδάσκεται στα πανεπιστήμια» μας λέει ο Σπύρος Πουλάκης μεταλλειολόγος, διευθυντής των ορυχείων και εργαζόμενο στην εταιρεία πάνω από 25 χρόνια. Στο στόχαστρό του οι διοικήσεις που δημιούργησαν σε δύο χρόνια πάνω από 400 εκ ευρώ ζημιές.
Με λίγα λόγια η ιστορία έχεις ως εξής: Στα μέσα της δεκαετίας του 2000 έγινε προπώληση της παραγωγής της ΛΑΡΚΟ με τιμές κατά πολύ χαμηλότερες από την τιμή που έπιασε το νικέλιο στο Χρηματιστήριο, η οποία είχε φτάσει ακόμη και τα 52.000 δολ. ο τόνος.
Ταυτόχρονα, υπήρξε αύξηση του κόστους παραγωγής, με αποτέλεσμα η εταιρεία να μην μπορεί να ανταποκριθεί στις συνεχώς αυξανόμενες υποχρεώσεις της.
Αυτό οδήγησε λίγα χρόνια μετά στο σπάσιμο του συμβολαίου προπώλησης και την πληρωμή σχετικής ρήτρας. Ομως και τότε η εταιρεία βρέθηκε χαμένη, καθώς η τιμή του νικελίου στο Χρηματιστήριο κατρακύλησε στα 8.500 δολ. ο τόνος.
Το μέλλον
Οι επιλογές για τη ΛΑΡΚΟ είναι πλέον δραματικά περιορισμένες. Είτε η εταιρεία θα οδηγηθεί σε πτώχευση και εκκαθάριση είτε θα εξεταστούν εναλλακτικά πλάνα με στόχο τη συνέχιση της λειτουργίας της, με μοναδικό στόχο να εξεταστεί εάν υπάρχει ενδιαφερόμενος επενδυτής. Κάτι που κρίνεται, λόγο όλων των παραπάνω, εξαιρετικά δύσκολο καθηλώνοντας την ιστορική εταιρεία στο φαύλο κύκλο των ζημιών και της εσωστρέφειας.
Ρίσκο υψηλού κινδύνου
Στα καμίνια της ΛΑΡΚΟ δουλεύει και ο Δημήτρης. Είναι 48 ετών και απασχολείται στη Λαρκο εδώ και 25 χρόνια. Ήταν χρόνια απομεταλλωτής και τώρα είναι δίπλα στους εργάτες ως επιστάτης. Φοράει την πυρίμαχη στολή του και κατεβαίνει το καμίνι. Η δουλειά είναι επικίνδυνη, όχι μόνο στο συγκεκριμένο πόστο, μας λέει, αλλά δεν φοβάται. Αυτή είναι η ειδικότητά του. Πρέπει να έχει όλες τις αισθήσεις του τεταμένες και μόνο καλές σκέψεις για να βγάλει σώος τη βάρδια. Κάποιοι δεν τα καταφέρνουν καθώς η ΛΑΡΚΟ μετράει διαχρονικά 70 νεκρούς από εργατικά δυστυχήματα, όπως μας λέει το μέλος του Σωματείου Μετάλλου και εργαζόμενος στο μεταλλευτικό εργοστάσιο Παναγιώτης Πολίτης.
Το 2009 στις 2 Αυγούστου στις 7 το πρωί το μετάλλευμα, που εκείνη τη στιγμή είχε θερμοκρασία περισσότερο από 3.000 βαθμούς, ξέφυγε από τη σιδηροτροχιά στην οποία μεταφερόταν κι ένας 36χρονος εργάτης απανθρακώθηκε. Τον ίδιο μήνα στις 26 ένας εργαζόμενος 25 ετών έχασε τη ζωή του όταν εξερράγη το καμίνι. Ο Παναγιώτης Πολίτης ήταν εκεί. «Είδα τους συναδέλφους δίπλα μου νεκρούς. Έχω κινδυνεύσει κι εγώ», μας λέει, επισημαίνοντας ότι «απαξιώνουν την εταιρεία και αδιαφορούν για τις ζωές των ανθρώπων». Η συγχώνευση των τμημάτων συντήρησης, οι ανειδίκευτοι, άρα χωρίς την κατάλληλη εμπειρία εργάτες και η μη τακτική συντήρηση των εγκαταστάσεων απειλούν, κατά την άποψή του, την ασφάλεια των εργαζομένων. Επιπλέον το Σωματείο Μετάλλου Φθιώτιδας κάνει λόγο για ντοκουμέντα που αποδεικνύουν ότι οι συνθήκες εργασίας στη ΛΑΡΚΟ έχουν αντίκτυπο στην υγεία τους. «Γνωρίζουμε πως είναι πολλά τα κρούσματα καρκινοπαθών, εμφραγμάτων και πνευμονικών παθήσεων».
Ως προς το θέμα της ασφάλειας των εργαζομένων στο εργοστάσιο, ο αναπληρωτής διευθυντής του Μπαμπούρης Στέλιος, 18 χρόνια στην εταιρεία, μας λέει ότι η ΛΑΡΚΟ έχει πιστοποίηση ασφαλείας, ότι πραγματοποιούνται συναντήσεις κάθε τρεις μήνες με την επιτροπή ασφάλειας και υγιεινής των εργαζομένων, ενώ δέχεται ελέγχους και επιθεωρήσεις από τους αρμόδιους φορείς. «Βέβαια το εργοστάσιο είναι μια βαριά βιομηχανία και οφείλει ο καθένας από εμάς να είναι προσεκτικός . Γιατί τα περισσότερα ατυχήματα είναι παραπάτησε ο ένας , σκόνταψε ο άλλος. Δεν έχουμε ατυχήματα που αφορούν στη διεργασία».
Το προφίλ της Εταιρείας
Η εταιρία δραστηριοποιείται σε 6 νομούς: Φθιώτιδα, Εύβοια, Βοιωτία, Κοζάνη, Καστοριά και Αττική. Διαθέτει μεταλλουργικό εργοστάσιο, ιδιόκτητο λιμάνι, τρία μεταλλεία, λιγνιτωρυχείο άρα ως προς την βιωσιμότητα της είναι αυτάρκης σε πρώτες ύλες κάτι που δεν συμβαίνει με τους ανταγωνιστές της. Έχει στην κατοχή της και εκμεταλλεύεται έκταση δημοσίας γης με 1 εκατομμύριο στρέμματα που στο υπέδαφος υπάρχει ορυκτός πλούτος σε κοιτάσματα Νικελίου που αξιολογούνται πάνω από 20 δις ευρώ.
Κατέχει το 7% της ευρωπαϊκής αγοράς στην πώληση νικελίου και το 2-3% σε παγκόσμιο επίπεδο και είναι μία από τις λίγες εταιρείες του κλάδου με δικές της πηγές μεταλλεύματος. Το 55,2% των μετοχών της έχει μεταβιβαστεί από το ελληνικό Δημόσιο στο ΤΑΙΠΕΔ και πλέον στο Υπερταμείο, ενώ το 33,4% των μετοχών κατέχει η Εθνική Τράπεζα και το 11,4% η ΔΕΗ.
www.athensvoice.gr
ΘΕΜΑ:
ΕΚΤΟΣ ΛΑΜΙΑΣ